Βερολίνο
Η Αυστρία είναι, ως γνωστόν, περίκλειστο κράτος. Από τότε που διαλύθηκε η αυστροουγγρική μοναρχία, το 1918, δεν έχει δική της θάλασσα ούτε δικά της νησιά. Αυτό δεν εμποδίζει τον αυστριακό υπουργό Εξωτερικών Σεμπάστιαν Κουρτς να θέλει να κάνει κουμάντο σε νησιά άλλων χωρών, όπως στη Λέσβο και στη Λαμπεντούζα. Η πρόσφατη πρότασή του τα νησιά αυτά να μετατραπούν σε τόπους εγκλεισμού των «παράτυπων» προσφύγων ερμηνεύθηκε γενικά ως προσπάθεια κατάλυσης της εθνικής κυριαρχίας της Ελλάδας και της Ιταλίας, ως εισβολή σε «ξένα χωράφια». Ακόμη μεγαλύτερη αντίδραση προκάλεσε το πρότυπο εγκλωβισμού που επικαλέστηκε, το αυστραλιανό, το οποίο αποτελεί, κατά γενική παραδοχή, κόλαση για τους πρόσφυγες –με αποτέλεσμα η συντηρητική εφημερίδα «Handelsblatt» να αποκαλεί την Αυστραλία «χώρα-βασανιστή».
Με την πρόταση αυτή ο κ. Κουρτς, ο οποίος ανήκει στο συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα OVP, μπαίνει τελεσίδικα επικεφαλής των «γερακιών» της Μέσης Ευρώπης στο προσφυγικό ζήτημα. Ο ίδιος αποκρούει τον τίτλο του «καλύτερου άνδρα της Ακροδεξιάς» που του απένειμαν ορισμένα μέσα ενημέρωσης. Σε συνέντευξή του στο τηλεοπτικό μαγκαζίνο ZIB 2 την περασμένη Δευτέρα επεξήγησε ότι θέλει πιο ανθρώπινες συνθήκες για τους πρόσφυγες από εκείνες που προσφέρουν οι αυστραλιανές Αρχές. Κατά τα άλλα όμως επιμένει στον πυρήνα του μοντέλου τους, που σημαίνει την αναγκαστική κράτηση των «παρείσακτων» σε απόμερα νησιά.
Στη Βιέννη οι αναλυτές απορούν με το «ξεσάλωμα» του 29χρονου πολιτικού, ο οποίος πριν από λίγους μήνες ακόμη είχε μετριοπαθές προφίλ. Μέχρι στιγμής έχουν εντοπίσει τρία σχετικά ελατήρια. Το πρώτο είναι εσωκομματικό –ο κ. Κουρτς χρησιμοποιεί το Προσφυγικό για να ανατρέψει τον πρόεδρο του κόμματος Ράινχολντ Μιτελέενερ και να μπει ο ίδιος στη θέση του. «Ο Κουρτς είναι αμοραλιστής ολκής» λέει ο οικονομολόγος Στέφαν Σουλμάιστερ. «Κάνει τα πάντα για να γίνει κομματικός αρχηγός». Το δεύτερο αφορά τον κυβερνητικό συνασπισμό Σοσιαλδημοκρατών – Συντηρητικών: ο κ. Κουρτς θέλει να πλήξει τον νέο χαρισματικό καγκελάριο και πρόεδρο των Σοσιαλδημοκρατών Κρίστιαν Κερν, ο οποίος ακολουθεί μια πιο ήπια προσφυγική πολιτική. «Ο Κουρτς βλέπει τον Κερν ως πιο επικίνδυνο αντίπαλο για τις επόμενες εκλογές από ό,τι τον ηγέτη της Ακροδεξιάς Χάιντς-Κρίστιαν Στράχε» εξηγεί ο δημοσιολόγος Γκέοργκ Χόφμαν-Οστενχοφ. Και το τρίτο ανάγεται στην εξωτερική πολιτική: με τη ριζοσπαστικοποίηση των προτάσεών του για το Προσφυγικό ο κ. Κουρτς θέλει να σφυρηλατήσει περαιτέρω τον άξονα που δημιούργησε προ μηνών με τα κράτη του Βίσεγκραντ (Πολωνία, Τσεχία, Σλοβακία και Ουγγαρία) και των Δυτικών Βαλκανίων με επίκεντρο την Αυστρία. Η συγκατάθεση των ομολόγων του στις παραπάνω χώρες θεωρείται δεδομένη. Κύκλοι του αυστριακού υπουργείου Εξωτερικών δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο ο κ. Κουρτς να θέσει στις Βρυξέλλες το θέμα του εγκλωβισμού των προσφύγων στα νησιά όχι ως μονομερές αυστριακό αλλά ως πολυμερές αίτημα.
Οι Βρυξέλλες βέβαια ούτε που θέλουν να ακούσουν για αυτό. Εκπρόσωπός τους απέκρουσε ήδη κατηγορηματικά την πρόταση. Και έτι χειρότερα για τον κ. Κουρτς: πολλά ντόπια μέσα ενημέρωσης τα οποία δεν φημίζονται για τη μεγάλη συμπάθειά τους προς τους ξένους καταδικάζουν απερίφραστα τη στάση του ως «απάνθρωπη» και «μισαλλόδοξη».
Ωστόσο ο αυστριακός υπουργός Εξωτερικών επιμένει σε αυτήν. Και αυτό για στρατηγικούς λόγους. Ο στόχος του είναι προφανώς η χειραφέτηση της Βιέννης από το Βερολίνο. Και το μέσο για αυτό είναι –ως ο πιο ασθενής κρίκος στην ευρωπαϊκή αλυσίδα –η Ελλάδα. Ο δήμαρχος της Λέσβου Σπύρος Γαληνός διακήρυξε ότι δεν θα αφήσει να γίνει το νησί του «νέο Αλκατράζ» και «αποθήκη ψυχών» και ότι θεωρεί την πρόταση Κουρτς casus belli –αιτία πολέμου. Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών όμως σιωπά. Οπως σιώπησε και στις αρχές Μαΐου, όταν κατά την επιστροφή της ελληνίδας πρεσβευτή στη Βιέννη Χρυσούλας Αλιφέρη εγέρθηκε το ερώτημα αν οι λόγοι της ανάκλησής της στην Αθήνα εβδομάδες νωρίτερα είχαν ξεπεραστεί. Η ανάκληση, υπενθυμίζουμε, έγινε επειδή ο κ. Κουρτς δεν είχε προσκαλέσει τον Νίκο Κοτζιά στη διάσκεψη των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων για το Προσφυγικό. Εκπρόσωπος της ελληνικής πρεσβείας στη Βιέννη δήλωσε ότι δεν έχει γίνει σχετικό διάβημα στην αυστριακή κυβέρνηση. Ο κ. Κοτζιάς δεν έχει προφανώς διάθεση για «πολεμικές» αντιπαραθέσεις τύπου Γαληνού –ακόμη και όταν ο αυστριακός υπουργός επιχειρεί να βάλει «πόδι» στη Λέσβο.