Μειώσεις που ξεκινούν από το 15% και φθάνουν έως και το 20% στις υψηλές (άνω των 2.000 ευρώ) για τις νέες συντάξεις, αλλά και «μεταχρονολογημένο ψαλίδι» –από το 2018 –για τις καταβαλλόμενες, όπως και περικοπές 10% σε εφάπαξ και άνω του 30% σε μερίσματα των δημοσίων υπαλλήλων, προβλέπει το σχέδιο της κυβέρνησης για την επίλυση του ασφαλιστικού προβλήματος.
Το πολυθρύλητο νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας, το οποίο ήδη εστάλη στους εκπροσώπους των δανειστών, επιχειρεί να διαχωρίσει τους συνταξιούχους σε «νέους και παλαιούς» ως προς τις μειώσεις των συντάξεων που θα επιβληθούν, ενώ αυξήσεις επέρχονται στις εισφορές για τις επικουρικές συντάξεις, στους ελεύθερους επαγγελματίες, αλλά και στους αγρότες.
Ταυτοχρόνως καταργείται –σταδιακά –το ΕΚΑΣ, θεσπίζεται ενιαίο πλέγμα κοινωνικής προστασίας προνοιακών και ασφαλιστικών παροχών και ενοποιούνται όλα τα ταμεία κύριας ασφάλισης και τα ταμεία πρόνοιας σε έναν Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (πρώην ΙΚΑ).
Το σχέδιο νόμου των 170 σελίδων προβλέπει νέο τρόπο υπολογισμού των συντάξεων με βάση τον μέσο όρο αποδοχών του εργαζομένου καθ’ όλη τη διάρκεια του ασφαλιστικού του βίου. Αυτό σημαίνει ότι οι απώλειες στη σύνταξη θα είναι υψηλότερες εξαιτίας της συρρίκνωσης των αποδοχών τα τελευταία χρόνια.
Οι κύριες συντάξεις θα είναι χαμηλότερες σε σχέση με όλα όσα ίσχυαν ως σήμερα, αφού το τελικό ποσό του ανταποδοτικού μέρους της σύνταξης θα υπολογίζεται όχι μόνο στο σύνολο του χρόνου ασφάλισης και τις χαμηλότερες αποδοχές, αλλά και με βάση κλιμακούμενα ποσοστά αναπλήρωσης για κάθε έτος ασφάλισης που ευνοούν τους χαμηλόμισθους.
Το ποσοστό αναπλήρωσης του ανταποδοτικού τμήματος της σύνταξης είναι κλιμακωτό: από 0 ως 15 χρόνια με συντελεστή 0,80% για κάθε έτος, που φθάνει ως το 2% για τα 39 ως 42 ή και περισσότερα χρόνια (βλέπε σχετικό πίνακα).
Στην καλύτερη περίπτωση η αναπλήρωση για 40 χρόνια ασφάλισης, αν προστεθεί και η εθνική σύνταξη, θα φθάσει στο 60% του συντάξιμου μισθού, όταν με τα σημερινά δεδομένα αγγίζει ή και σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπερνά το 75%. Επίσης όσοι βγαίνουν με πρόωρη σύνταξη θα παίρνουν μέρος και όχι το σύνολο της εθνικής σύνταξης των 384 ευρώ, ενώ ο υπουργός Εργασίας κ. Γιώργος Κατρούγκαλος ανακοίνωσε ότι στην εθνική σύνταξη θα ενταχθούν και οι αλλοδαποί που θα έχουν τουλάχιστον 15 χρόνια ασφάλισης στη χώρα.

Για τη διαμόρφωση των συντάξιμων αποδοχών θα λαμβάνεται υπόψη για τους μισθωτούς ο μέσος όρος μηνιαίων αποδοχών του ασφαλισμένου καθ’ όλη τη διάρκεια του ασφαλιστικού του βίου. Ο μέσος όρος υπολογίζεται ως το πηλίκο της διαίρεσης του συνόλου των μηνιαίων αποδοχών διά του συνολικού χρόνου ασφάλισής του, εξαιρουμένων των δώρων εορτών και του επιδόματος αδείας.

Για τους αυτοαπασχολουμένους και τους αγρότες λαμβάνονται υπόψη οι ασφαλιστικές κατηγορίες βάσει των οποίων υπολογίζονταν οι εισφορές για κύρια σύνταξη και, για το διάστημα μετά τη δημοσίευση του υφιστάμενου νόμου, το εισόδημα.
Παραλλήλως τίθεται νέο ανώτατο όριο σύνταξης, το οποίο –ως το 2018 –διαμορφώνεται στο εξαπλάσιο της εθνικής σύνταξης, δηλαδή σε 2.304 ευρώ (αντί 2.774 ευρώ που είναι σήμερα). Επίσης όταν πρόκειται για περισσότερες της μιας συντάξεις (δικαιούχοι περισσότερων της μιας συντάξεων) το άθροισμα αυτών δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το οκταπλάσιο της εθνικής σύνταξης, δηλαδή τα 3.072 ευρώ (αντί των 3.360 ευρώ σήμερα).

Οι υφιστάμενες συντάξεις
Το νομοσχέδιο προβλέπει οι υφιστάμενες κύριες συντάξεις των ήδη συνταξιούχων να επανυπολογιστούν (με τον νέο τρόπο υπολογισμού) προκειμένου να «απορροφηθούν» τυχόν αυξήσεις που προκύπτουν από τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, που έκρινε παράνομες προηγούμενες μειώσεις από το 2012 και εντεύθεν. Με τον τρόπο αυτόν θα αποφευχθεί ο σκόπελος της εφαρμογής των δικαστικών αποφάσεων. Ωστόσο ακόμη και στις περιπτώσεις που ο επανυπολογισμός «δείξει» νέες –περαιτέρω –μειώσεις στις κύριες συντάξεις, αυτές δεν θα γίνουν, αλλά το επιπλέον ποσό θα διατηρηθεί και θα δίδεται ως «προσωπική διαφορά» στον δικαιούχο συνταξιούχο.
Ωστόσο το επιπλέον ποσό (προσωπική διαφορά) θα αρχίσει να μειώνεται από το 2018 και μετά, ώσπου να εξομοιωθεί με τις νέες συντάξεις. Η προσωπική διαφορά θα συμψηφίζεται (από το 2018 και μετά) με τις μελλοντικές αυξήσεις συντάξεων που θα προκύψουν λόγω της αύξησης του ΑΕΠ.
Συγκεκριμένα στο νομοσχέδιο αναφέρεται: «Μέχρι την ολοκλήρωση του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής οι συντάξεις συνεχίζουν να καταβάλλονται στο ύψος που είχαν κατά τη δημοσίευση του νόμου. Μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής, εφόσον το καταβαλλόμενο ποσό των συντάξεων αυτών είναι μεγαλύτερο από αυτό που προκύπτει από τον υπολογισμό τους, το επιπλέον ποσό εξακολουθεί να καταβάλλεται στον δικαιούχο ως προσωπική διαφορά, απομειούμενη μέχρι την τελική αντιστοίχιση με τις συντάξεις όσων θα συνταξιοδοτηθούν μετά τη θέση σε ισχύ του νόμου αυτού».
ΕΦΚΑ
Ενας φορέας παροχής κύριας κοινωνικής ασφάλισης
Το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ μετονομάζεται σε Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ) και αποτελεί εφεξής τον μοναδικό φορέα παροχής κύριας κοινωνικής ασφάλισης. Στον ΕΦΚΑ εντάσσονται αυτοδίκαια από 1.1.2016 όλοι οι υφιστάμενοι φορείς κύριας κοινωνικής ασφάλισης, με την εξαίρεση του ΝΑΤ και του ΟΓΑ που διατηρούν αυτοτελή νομική προσωπικότητα για την άσκηση των μη ασφαλιστικών τους αρμοδιοτήτων, ενώ συνιστώνται η Εταιρεία Διαχείρισης της Ακίνητης Περιουσίας Ασφαλιστικών Οργανισμών ΑΕ και η Εταιρεία Διαχείρισης Αμοιβαίων Κεφαλαίων Διευρυμένου Σκοπού Ασφαλιστικών Οργανισμών ΑΕ.
Στον ΕΦΚΑ θα λειτουργεί ειδική διεύθυνση συγκέντρωσης των οφειλών καιπροώθησης της διαδικασίας είσπραξης ή κατάσχεσης. Επίσης το νέο υπερταμείο κύριας ασφάλισης θα εμπεριέχει ως ξεχωριστές διευθύνσεις και τους τομείς παροχής εφάπαξ, ενώ εφεξής θα ισχύουν κοινοί κανόνες υπολογισμού για όλες τις παροχές του.

Κατάργηση από το 2020
Λιγότεροι οι δικαιούχοι και τα ποσά του ΕΚΑΣ
Λιγότερους δικαιούχους και ποσά ΕΚΑΣ από εφέτος και κατάργηση του επιδόματος από το 2020 προβλέπει το σχέδιο νόμου. Το συνολικό ακαθάριστο ποσό κύριας και επικουρικής σύνταξης δεν θα πρέπει να υπερβαίνει, από εφέτος, τα 664 ευρώ. Για συνολικά ποσά εισοδήματος από συντάξεις (κύριες και επικουρικές), μισθούς, ημερομίσθια και λοιπά επιδόματα ή βοηθήματα και ως 7.216 ευρώ καταβάλλεται επίδομα 230 ευρώ μηνιαίως. Από 7.216,01 ως 7.518 ευρώ ποσό 172,50 ευρώ, από 7.518,01 ως 7.720 ευρώ ποσό 115 ευρώ, από 7.720,01 ως 7.972 ευρώ ποσό 57,50 ευρώ.

Από 1.1.2017 και ως 31.12.2019 τα ποσά και τα εισοδηματικά κριτήρια αναπροσαρμόζονται και από 1.1.2020 η παροχή καταργείται.

Θρίλερ με εφάπαξ και επικουρικές
Μεγάλες απώλειες για τους δικαιούχους προκαλούν οι νέοι τρόποι υπολογισμού
Μειώσεις αναμένεται να προκύψουν για τα εφάπαξ –κατ’ εκτίμηση –περίπου 10%, ενώ και για τις νέες επικουρικές συντάξεις το ποσοστό αναπλήρωσης πέφτει για 40 έτη ασφάλισης στο18%, όταν σήμερα κάποιος μπορούσε να λάβει επικουρική σύνταξη ακόμη και 40%-50% της κύριας σύνταξής του, για 35 έτη ασφάλισης.
Από την 1.1.2016 «στο πλαίσιο του Εθνικού Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης» η επικουρική σύνταξη των ασφαλισμένων στο ΕΤΕΑ ανακαθορίζεται. Το ποσό της καταβαλλόμενης σύνταξης διαμορφώνεται με βάση τα δημογραφικά δεδομένα, τα οποία στηρίζονται σε εγκεκριμένους αναλογιστικούς πίνακες θνησιμότητας και το πλασματικό ποσοστό επιστροφής (εισφορών) που θα εφαρμόζεται στις συνολικά καταβληθείσες εισφορές και θα προκύπτει από την ποσοστιαία μεταβολή των συντάξιμων αποδοχών των ασφαλισμένων.
Δύο τμήματα

Για τους ασφαλισμένους ως τις 31.12.2013, οι οποίοι καταθέτουν αίτηση συνταξιοδότησης από την 1.1.2015 και μετά, το ποσό της επικουρικής σύνταξης αποτελείται από το άθροισμα δύο τμημάτων: Ενα τμήμα της σύνταξης που αντιστοιχεί στον χρόνο ασφάλισής τους ως τις 31.12.2014 με βάση ποσοστό αναπλήρωσης, το οποίο για κάθε χρόνο ασφάλισης αντιστοιχεί σε 0,45% υπολογιζομένου επί των συντάξιμων αποδοχών εκάστου ασφαλισμένου, όπως αυτές υπολογίζονται και για την έκδοση της κύριας σύνταξης. Και δεύτερο τμήμα της σύνταξης που αντιστοιχεί στον χρόνο ασφάλισής τους από 1.1.2015 και εφεξής με βάση τον νέο τύπο.
Επίσης το ποσό της εφάπαξ παροχής θα είναι μικρότερο και θα υπολογίζεται ως εξής σε δύο τμήματα: Για τον χρόνο ασφάλισης που έχει διανυθεί ως τις 31.12.2013, θα αποτελείται από το γινόμενο του 70% των συνταξίμων αποδοχών επί των οποίων έγιναν οι νόμιμες κρατήσεις, επί τα έτη ασφάλισης για τους μισθωτούς και από το γινόμενο του 85% των συνταξίμων αποδοχών, στις οποίες έγιναν οι νόμιμες κρατήσεις, επί τα έτη ασφάλισης, για τους ελεύθερους επαγγελματίες. Για τον χρόνο ασφάλισης που πραγματοποιείται από την 1.1.2014 και μετά, για τους μισθωτούς, αυτοτελώς απασχολουμένους και ελεύθερους επαγγελματίες το τμήμα της εφάπαξ παροχής που αναλογεί στα έτη ασφάλισης από 1.1.2014 και εφεξής θα υπολογίζεται με βάση την αρχή της ισοδυναμίας και το ποσό της εφάπαξ παροχής ισούται με τη συσσωρευμένη αξία των εισφορών κατά την ημερομηνία αποχώρησης.

Αναπηρικές συντάξεις: Με το σχέδιο νόμου προκύπτουν σοβαρές μειώσεις και για τις αναπηρικές συντάξεις, καθώς η εθνική σύνταξη θα δίνεται ολόκληρη μόνο στην περίπτωση αναπηρίας άνω του 80%.

Οι ανασφάλιστοι: Από 1.1.2016 στους ανασφάλιστους υπερηλίκους και σε αυτούς που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης καταβάλλεται από τον ΟΓΑ το επίδομα Κοινωνικής Αλληλεγγύης Ανασφαλίστων Υπερηλίκων ύψους 360 ευρώ εφόσον έχουν συμπληρώσει το 67ο έτος της ηλικίας τους και δεν λαμβάνουν σύνταξη από το εξωτερικό ή οποιαδήποτε προνοιακή παροχή από την Ελλάδα.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ