Λάθη και πάθη

Λάθη που προκαλούν πάθη. Πάθη που φέρνουν λάθη. Σ’ αυτό το αδιέξοδο φαίνεται πως έχει εγκλωβιστεί, παραμονές εκλογών, η πολυώνυμη Αριστερά μας: επίθετη και ανεπίθετη, κυβερνητική και ακυβέρνητη, ριζοσπαστική και διασπαστική. Δεν είμαι σε θέση να εντοπίσω πότε και πώς εισέβαλε μεταφρασμένος στα καθ’ ημάς ο όρος «αριστερά». Η πρώτη πάντως επίσημη πολιτογράφησή της στον πολιτικό μας βίο διαθέτει συγκεκριμένη ημερομηνία και κομματική ταυτότητα.

Στις 3 Αυγούστου του 1951 ανακοινώνεται επισήμως η ίδρυση της «Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς» (συντομογραφικώς: ΕΔΑ). Την ιδρυτική διακήρυξή της υπογράφουν νόμιμα μικρά κόμματα, τα οποία εφεξής συγχωνεύονται, με πρόεδρο τον Ι. Πασαλίδη, που εκπροσωπεί το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας. Στις βουλευτικές εκλογές του 1951 η ΕΔΑ εκλέγει δέκα βουλευτές. Στις εκλογές του 1958 αναδεικνύεται αξιωματική αντιπολίτευση με εβδομήντα οκτώ βουλευτικές έδρες. Γεγονός που προκαλεί βίαιες αντιδράσεις του στρατού και της Δεξιάς, οι οποίες οδηγούν στη συγκρότηση παρακράτους με την επωνυμία «Περικλής».

Στις κρίσιμες εκλογές του 1963 η ΕΔΑ περιορίζει αυτόβουλα τις δυνάμεις της, ενισχύοντας την Ενωση Κέντρου. Μεσολαβεί η δολοφονία του βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη, που κατέληξε στο Απριλιανό Πραξικόπημα του 1967, με τα γνωστά του παρεπόμενα σε συλλήψεις, εξορίες και βασανιστήρια. Στις μεταπολιτευτικές εκλογές του 1974 εκλέγεται βουλευτής ο πρόεδρος της ΕΔΑ Ηλίας Ηλιού στο πλαίσιο της Δημοκρατικής Αριστεράς, η οποία το 1977 συνεργάζεται με το ΚΚΕ εσωτερικού, ενώ το 1981 και το 1985 με το ΠαΣοΚ. Κατόπιν η ΕΔΑ διαλύεται και τυπικά. Στελέχη της υπήρξαν οι: Ιωάννης Πασαλίδης, Γρηγόρης Λαμπράκης, Μίκης Θεοδωράκης, Μανόλης Γλέζος, Ηλίας Ηλιού, Νίκος Κιτσίκης, Λεωνίδας Κύρκος, Αντώνης Μπριλλάκης, Αντρέας Λεντάκης –ονόματα που μιλούν από μόνα τους.

Το λειψό αυτό ιστορικό της «ΕΔΑ» αποτελεί φόρο τιμής στο πρώτο αριστερό κόμμα της ελληνικής πολιτείας, το οποίο, περιφρουρώντας το πολιτικό του ήθος, επέζησε τριάντα πέντε χρόνια –γεγονός που, όσο ξέρω, δεν βρήκε αντάξια αναγνώριση. Για λόγους προσωπικής ακρίβειας, δηλώνω ότι δεν υπήρξα ψηφοφόρος της, ψηφίζοντας σταθερά Ανανεωτική Αριστερά, που πρόκυψε από το ΚΚΕ Εσωτερικού, χωρίς να συμμερίζομαι τις μεταπολιτευτικές παλινωδίες της.

Με αυτά τα δεδομένα επανέρχομαι στις επικείμενες εκλογές, που επιφυλάσσουν εμπλοκές, δύσκολα αναστρέψιμες, ύστερα μάλιστα από τις διαδοχικές αρχηγικές μεταμορφώσεις και παραμορφώσεις του Αλέξη Τσίπρα, που κλονίζουν ήδη την εμπιστοσύνη όσων τον εμπιστεύθηκαν. Οι οποίοι εξάλλου σε μεγάλο ποσοστό ανήκουν στη μεταπολιτευτική γενιά, που δεν έζησε τα πάθη (και τα λάθη) της μεταπολεμικής Αριστεράς, αφήνοντας σε όσους επέζησαν ίχνη ανεξίτηλα.

Οπως κι αν έχει το πράγμα, ο Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς δεν είναι πια συνασπισμένος, και η παρεπόμενη στάθμη του έχει εκ των πραγμάτων υποβαθμιστεί. Με αυτούς τους όρους ωστόσο σπεύδει ο αρχηγός του σε αυτόβουλες εκλογές, με ομολογημένη τη διαπραγματευτική του ήττα αλλά ανομολόγητη την απαξίωσή του.

Την ήττα την ομολόγησε ήδη ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας πρόσφατα στην Ολομέλεια της Βουλής λέγοντας: «Πάλεψα όσο πιο σκληρά γίνεται. Ηττηθήκαμε». Το κόστος εξάλλου της προκείμενης ήττας ανέλυσε και άθροισε πρόσφατα ο Ι. Κ. Πρετεντέρης στο «Βήμα της Κυριακής» (30 Αυγούστου). Αντιγράφω: «Τον Δεκέμβριο του 2014 η τρόικα υπολόγιζε το χρηματοδοτικό κενό σε 20-22 δισ., σε 28 το ΔΝΤ, αλλά η τότε κυβέρνηση θεώρησε υπερβολικούς τους υπολογισμούς, με αποτέλεσμα να μην κλείσει την αξιολόγηση. Τον Αύγουστο ωστόσο του 2015 η συμφωνία έκλεισε στα 80 δισ. –πράγμα που σημαίνει ότι ο λογαριασμός επιβαρύνθηκε κατά 60 δισ.». Και ο Πρετεντέρης πικρόχολα επιλέγει: «Λυπάμαι αλλά 60 δισ. (το 1/3 του ΑΕΠ της χώρας) είναι τεράστιος λογαριασμός για μια πάλη, όσο σκληρή κι αν είναι». Χρειάστηκαν τρεις διαδοχικές (και διαφορετικές) διορθωτικές δηλώσεις του Αλέξη Τσίπρα για να μετριαστεί κάπως η αλγεινή εντύπωση που προκάλεσε η περί ήττας ομολογία του.

Υπολείπεται κάποια εξήγηση για την υποθετική απαξίωση της νεοελληνικής Αριστεράς, όπου το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης ανήκει πάλι στην επτάμηνη διακυβέρνηση της χώρας από τη μεικτή αριστερή κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα. Το πρόβλημα αυτό δεν έχει, όσο βλέπω, εντοπιστεί, με μοναδική εξαίρεση ένα θεωρητικό μάλλον κείμενο του Νίκου Μουζέλη, υπό τον τίτλο «Οι φαντασιώσεις της Αριστεράς», με το οποίο ανοίγουν «Οι νέες εποχές» «στο Βήμα της Κυριακής» (30 Αυγούστου).

Αμφίβολο θέμα, το οποίο θα χρειαστεί διεξοδική συζήτηση, εν όψει και των εκλογικών αποτελεσμάτων της επόμενης Κυριακής.