Περί ανισότητας

Οι κρατούσες απόψεις στον χώρο της επιστήμης δεν μεταβάλλονται εν μιά νυκτί. Η «αλλαγή παραδείγματος» που περιέγραψε ο φιλόσοφος της επιστήμης Τόμας Κουν το 1962 στη Δομή των επιστημονικών επαναστάσεων (εκδόσεις Σύγχρονα Θέματα) αποτελεί μια αργή διαδικασία τεκμηρίωσης και επαλήθευσης κατά την οποία ορθόδοξες θεωρήσεις και καινοτόμες προσεγγίσεις βαίνουν παράλληλα. Αν αναζητεί κανείς μια πρόσφατη εφαρμογή της, μπορεί να προστρέξει στα τεκταινόμενα στον χώρο των οικονομολόγων: από το 2008 και εντεύθεν πληθαίνουν όχι μόνο οι αμφισβητίες του νεοκλασικού δόγματος αλλά και οι έρευνες σε εγκαταλειμμένα για καιρό πεδία. Η δημοσιότητα του Τομά Πικετί, λ.χ., δεν έκανε απλώς Το Κεφάλαιο στον 21ο αιώνα (εκδόσεις Πόλις) αναπάντεχο διεθνές μπεστ σέλερ, άνοιξε τον δρόμο προς το ευρύ κοινό για τις μελέτες αναφορικά με τη σύγχρονη ανισότητα.

Η Τζιλ Λεπόρ ανιχνεύει σε κείμενό της για τον «New Yorker» της 16ης Μαρτίου τις τρέχουσες τάσεις. Ο Ρόμπερτ Πάτναμ, φημισμένος πολιτικός επιστήμονας της Σχολής Διακυβέρνησης Τζον Φ. Κένεντι στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, επιστρέφει με το Our Kids. The American Dream in Crisis (εκδόσεις Simon & Schuster) στη γενέτειρά του, το Πορτ Κλίντον του Οχάιο, συγκρίνοντας σε περίπου 180 συνεντεύξεις την εισοδηματική και κοινωνική κατάσταση τεσσάρων γενεών: της δικής του και των παιδιών τους, των σημερινών εφήβων και των γονέων τους. Τα συμπεράσματά του επιβεβαιώνουν τους δείκτες που χρησιμοποιεί και ο Πικετί: η τελευταία εικοσαετία είδε ένα δραματικό χάσμα να ανοίγεται ανάμεσα σε έχοντες και μη, η παιδική φτώχεια ανήλθε από το 10% στο 40%. Η Λεπόρ παραθέτει δίπλα στην έρευνα του Πάτναμ τα πορίσματα του σερ Αντονι Ατκινσον, διακεκριμένου βρετανού οικονομολόγου της London School of Economics, από το επερχόμενο βιβλίο του με τίτλο Inequality: What Can Be Done? (εκδόσεις Harvard University Press). Για τον Ατκινσον η ανισότητα του εισοδήματος δεν είναι ανεξάρτητη από την ανισότητα των ευκαιριών –η πρώτη παγιώνει τη δεύτερη. Ούτε η παγκοσμιοποίηση ή η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας επιτείνει αναγκαστικά τις ανισότητες –είναι οι πολιτικές αποφάσεις που δρουν ρυθμιστικά, ανοίγουν τον δρόμο σε συγκεκριμένες νέες τεχνολογίες και διευκολύνουν τη διάδοσή τους. Οι δύο οικονομολόγοι συμφωνούν: «Είναι η πολιτική, ηλίθιε».