9,7 δισ. ευρώ χάνονται κάθε χρόνο από τον ΦΠΑ

Η απάντηση στο ερώτημα πώς μια ανεπτυγμένη χώρα μπορεί να έχει χρεοκοπήσει ή πώς σε ένα χρεοκοπημένο κράτος χιλιάδες πολίτες και ολόκληρες περιφέρειες του τόπου να ζουν έπειτα από πέντε χρόνια λιτότητας πλουσιοπάροχα ίσως βρίσκεται στη φοροδιαφυγή.

Η μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το χάσμα μεταξύ των εισπράξεων του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας και του ύψους του Φόρου που αναλογεί στο μέγεθος και τις δυνατότητες της οικονομίας, δηλαδή το VAT Gap, είναι αποκαλυπτική:

–Το Ελληνικό Δημόσιο χάνει κάθε χρόνο 9,7 δισ. ευρώ από ΦΠΑ, ποσό που αντιστοιχεί στο 39% του συνολικού ΦΠΑ που μπορεί να δώσει η οικονομική δραστηριότητα και θα έπρεπε να εισπράττει το Δημόσιο ή το 4,7% του ΑΕΠ.

Το ποσό αυτό είναι το υψηλότερο ως ποσοστό του ΑΕΠ στις χώρες της ευρωζώνης και είναι όσο:

τρεις φορές ο φόρος επί των ακινήτων (ΕΝΦΙΑ) ή πέντε φορές το έλλειμμα των ασφαλιστικών ταμείων ή 18 φορές το κόστος του Δώρου Χριστουγέννων στους χαμηλοσυνταξιούχους των 700 ευρώ.

Η αποκαλυπτική αυτή μελέτη της Κομισιόν ολοκληρώθηκε το καλοκαίρι του 2013 και τον Ιούλιο παραδόθηκε από την τρόικα στην κυβέρνηση Σαμαρά, ζητώντας να λάβει μέτρα για την καταπολέμηση του φαινομένου που απασχολεί όλη την Ευρωπαϊκή Ενωση, αλλά πολύ περισσότερο την Ελλάδα, που βρισκόταν σε πρόγραμμα βοήθειας και πιεζόταν να λάβει μέτρα.

Χρειάστηκαν ωστόσο 16 μήνες, ως τον Νοέμβριο του 2014, για να προτείνει η κυβέρνηση μέσω του email Χαρδούβελη τα πρώτα μέτρα για την αντιμετώπιση του φαινομένου, που ήταν η κλήρωση ΙΧ αυτοκινήτων και άλλων δώρων ως κίνητρο για να συγκεντρώνουν οι καταναλωτές αποδείξεις, με στόχο να αυξηθούν τα έσοδα κατά 500 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο.

Οι αριθμοί

Για να καταλήξει σε αυτό το συμπέρασμα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέτασε όλα τα στοιχεία σε βάθος δώδεκα ετών, από το 2000 ως και το 2011, χρονιά κατά την οποία υπάρχουν τα αναλυτικά στοιχεία των εθνικών λογαριασμών για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες –και για την Ελλάδα.

Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά. Τα έσοδα από ΦΠΑ που μπήκαν στα ταμεία του κράτους ήταν 39% χαμηλότερα από αυτά που αναλογούσαν στο μέγεθος της ελληνικής οικονομίας.

Με το ΑΕΠ στα 190 δισ. ευρώ ο ΦΠΑ που αναλογούσε ήταν 24,7 δισ. ευρώ.

Από την κατανάλωση των νοικοκυριών (αν βέβαια ζητούσαν αποδείξεις σε όλες τις συναλλαγές) τα έσοδα από ΦΠΑ θα ήταν 17,6 δισ. ευρώ.

Το υπόλοιπο ποσό προέρχεται (3,2 δισ. ευρώ) από τις ενδιάμεσες συναλλαγές μεταξύ της βιομηχανίας και (3,5 δισ. ευρώ) από τις επενδύσεις παγίου κεφαλαίου.

Παρά τις πραγματικές αυτές δυνατότητες, τα έσοδα που εισέπραξε το Δημόσιο μέσω των αυξημένων συντελεστών που επιβλήθηκαν με το Μνημόνιο (23% ο υψηλός, 13% ο μεσαίος και 6,5% ο χαμηλός) ανήλθαν μόλις σε 15 δισ. ευρώ. Η διαφορά είναι 9,7 δισ. ευρώ!

Τι κάνει η Πορτογαλία

Στην Πορτογαλία, που επίσης βρέθηκε σε κρίση, οι απώλειες από τον ΦΠΑ ανέρχονται ετησίως σε 2,7 δισ. ευρώ ή 1,6% του ΑΕΠ. Η Πορτογαλία έχει τους ίδιους συντελεστές, η οικονομία της έχει τη δυνατότητα να δώσει Φόρο Προστιθέμενης Αξίας ύψους 17 δισ. ευρώ τον χρόνο και οι εισπράξεις ανέρχονται σε 14,3 δισ. ευρώ.

Οπως είναι γνωστό, οι Πορτογάλοι αντιμετώπισαν το φαινόμενο της φοροκλοπής από ΦΠΑ με την online σύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα δημόσια ταμεία, αλλά και σειρά κινήτρων για να συγκεντρώνουν πολίτες τις αποδείξεις τους.

Σε χειρότερη θέση από την Ελλάδα βρίσκεται μόνο η Ρουμανία, όπου οι απώλειες από τον ΦΠΑ πλησιάζουν ετησίως το 7% του ΑΕΠ της χώρας, η οποία έχει προσφύγει στο ΔΝΤ.

Σε όλους γίνεται αντιληπτό ότι το καθημερινό φαινόμενο «δεν ζητάω απόδειξη» ή «δεν κόβω απόδειξη» ή «κόβω απόδειξη, αλλά δεν αποδίδω τον ΦΠΑ» κοστίζει στη χώρα πιο ακριβά από όσο φαντάζεται κανείς.