Η Τρίτη Τάξη της Ακαδημίας Αθηνών είναι αριθμητικά η ισχνότερη, τρίτη στη σειρά μετά τη Δεύτερη Τάξη των Γραμμάτων και των Καλών Τεχνών και την Πρώτη Τάξη των Θετικών Επιστημών. Είναι η Τάξη στην οποία εκπροσωπούνται οι νομικές επιστήμες, η θεολογία, η φιλοσοφία, οι παιδαγωγικές, οι πολιτικές, οι οικονομικές και οι κοινωνικές επιστήμες. Αποκαλείται Τάξη των Ηθικών και Πολιτικών Επιστημών, όμως στη δεκαμελή ομάδα των μελών της πολιτικός επιστήμονας δεν υπάρχει. Υπάρχουν δύο καθηγητές της Φιλοσοφίας (Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος και Ευάγγελος Μουτσόπουλος), ένας θεολόγος (Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης), ένας οικονομολόγος (Λουκάς Παπαδήμος) και το σύνολο συμπληρώνεται από καθηγητές του Δικαίου (Εμμανουήλ Ρούκουνας, Απόστολος Γεωργιάδης, Επαμεινώνδας Σπηλιωτόπουλος, Αννα Μπενάκη-Ψαρούδα, Μιχαήλ Σταθόπουλος, Νικόλαος Ανδρουλάκης).
Ο τελευταίος πολιτικός επιστήμονας στην Τάξη ήταν ο Γεώργιος Βλάχος, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης της Παντείου. Ο Γεώργιος Βλάχος εκλέχθηκε ακαδημαϊκός το 1983, έναν χρόνο μετά την έναρξη της ανεξάρτητης λειτουργίας του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Μετά τον θάνατο του Γεωργίου Βλάχου το 1996, παρ’ ότι αναφέρεται ότι στις Τάξεις «εκπροσωπούνται πάντοτε όλες οι επιστήμες», αν και όχι όλοι οι κλάδοι και οι ειδικότητές τους, και παρ’ ότι η πολιτική επιστήμη ως επιστημονικό αντικείμενο ακμάζει τη δεκαετία του 1990 στην Ελλάδα με την ίδρυση αυτοτελών τμημάτων στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (1999) και στο Πανεπιστήμιο Κρήτης (1999), δεν εκπροσωπείται στην Ακαδημία Αθηνών.
Η προκήρυξη της έδρας τακτικού μέλους της Ακαδημίας Αθηνών στον κλάδο της Πολιτικής Επιστήμης ήρθε τριάντα χρόνια μετά την εκλογή του Γεωργίου Βλάχου, τον Ιούνιο του 2013. Εντεκα μήνες κράτησαν οι διαδικασίες για την πλήρωση της θέσης, ως τον εφετινό Μάιο, όταν η Τάξη έφερε στην Ολομέλεια προς συζήτηση τους τρεις υποψηφίους που επέλεξε με εσωτερική ψηφοφορία: τους καθηγητές Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Πασχάλη Κιτρομηλίδη (με έξι ψήφους) και Νικηφόρο Διαμαντούρο (με τρεις ψήφους) και τον καθηγητή στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Παντείου Θανάση Διαμαντόπουλο (με μία ψήφο).
Σπουδασμένος στα πανεπιστήμια Γουέσλεϊαν και Χάρβαρντ των ΗΠΑ ο πρώτος, στη διάρκεια της καριέρας του εστίασε στην πολιτική θεωρία και στην ιστορία των πολιτικών ιδεών, μελέτησε τις θεωρίες του εθνικισµού και της εθνικής ταυτότητας και τις σχέσεις θρησκείας και πολιτικής. Ιδιαίτερα ενδιαφέρθηκε για τις πολιτικές ιδέες του νεοελληνικού Διαφωτισμού.
Στις ΗΠΑ σπούδασε και ο δεύτερος, στο Πανεπιστήμιο Ιντιάνα και στη συνέχεια στο Κολούμπια. Μελέτησε τη συγκρότηση σύγχρονου κράτους και τις πολιτικές συγκρούσεις στην Ελλάδα κυρίως κατά τον 19ο αιώνα, τις διαδικασίες μετάβασης από ολοκληρωτικά σε δημοκρατικά καθεστώτα, τους παράγοντες διαμόρφωσης της δημοκρατίας σε μια κοινωνία, με έμφαση στην ελληνική κοινωνία της Μεταπολίτευσης.
Ο τρίτος σπούδασε νομικά και φιλοσοφία στην Αθήνα και ακολούθησε σπουδές πολιτικής επιστήμης στη Σορβόνη και στην Οξφόρδη. Μελέτησε τα κομματικά συστήματα, προσέγγισε ιστορικά την ελληνική συντηρητική παράταξη, διερεύνησε τα χαρακτηριστικά του ελληνικού πολιτικού συστήματος από την προβενιζελική ως τη μεταπαπανδρεϊκή εποχή και εξέτασε τα εκλογικά συστήματα στην Ελλάδα.
Τους τρεις υποψηφίους παρουσίασε στην Ολομέλεια τριμελής επιτροπή της Τάξεως, με εισηγητική έκθεση την οποία υπέγραφαν οι ακαδημαϊκοί Λουκάς Παπαδήμος, Εμμανουήλ Ρούκουνας και Επαμεινώνδας Σπηλιωτόπουλος. Στην Ολομέλεια της 8ης Μαΐου συζητήθηκαν οι υποψηφιότητες. Εμφαση δόθηκε στους δύο πρώτους, που έλαβαν τις περισσότερες ψήφους στη μυστική ψηφοφορία της Τάξεως και ήταν οι επικρατέστεροι στην Εισήγηση της Τάξεως. Σε επιστημονικό έργο υπερείχε ο πρώτος, έχοντας την υποστήριξη του πανεπιστημιακού κατεστημένου, σε πολιτική πράξη υπερείχε ο δεύτερος, έχοντας την υποστήριξη του πολιτικού κατεστημένου.
Σύμφωνα με τον Οργανισμό της Ακαδημίας, «τακτικά μέλη εκλέγονται Ελληνες διακρινόμενοι εις τας επιστήμας ή τα γράμματα ή τας καλάς τέχνας διά σπουδαίων έργων», με απόλυτη πλειοψηφία, σε μυστική ψηφοφορία. Στην Ολομέλεια της 15ης Μαΐου, στην οποία παρέστησαν σαράντα από τους σαράντα πέντε ακαδημαϊκούς, ακαδημαϊκός εκλέχθηκε ο Νικηφόρος Διαμαντούρος, έπειτα από δύο ψηφοφορίες. Ο Πασχάλης Κιτρομηλίδης έλαβε έντεκα ψήφους στην πρώτη ψηφοφορία και δεκατέσσερις στη δεύτερη, ο Νικηφόρος Διαμαντούρος δεκατέσσερις ψήφους στην πρώτη ψηφοφορία και είκοσι δύο στη δεύτερη και ο Θανάσης Διαμαντόπουλος δεκατρείς ψήφους στην πρώτη ψηφοφορία –που υπήρχαν και δύο λευκά –και τέσσερις στη δεύτερη.
Ο εκλεγείς ακαδημαϊκός ήταν ο πρώτος Συνήγορος του Πολίτη στην Ελλάδα (1998-2003) και διετέλεσε Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής (2003-2013). Εχει διατελέσει διευθυντής Ερευνητικών Προγραμμάτων για τη Δυτική Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή στο Social Science Research Council στη Νέα Υόρκη (1983-1988), διευθυντής στο Ελληνικό Ινστιτούτο Διεθνών και Στρατηγικών Μελετών στην Αθήνα (1988-1991), διευθυντής και πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών (1995-1998).
Οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ κάνουν λόγο για το παρασκήνιο που συνοδεύει συνήθως τις εκλογές μελών της Ακαδημίας, για συσχετισμούς δυνάμεων, συμμαχίες, κρυφές πιέσεις και φανερές ανατροπές. Από μία απόσταση, η πλήρωση της έδρας με μια πολιτικά προβεβλημένη φυσιογνωμία, δεκαοκτώ χρόνια μετά τον θάνατο του προηγούμενου κατόχου της και ενώ το πολιτικό σύστημα αμφισβητείται, μπορεί να διαβαστεί ως αναγνώριση της πρωτεύουσας σημασίας της πολιτικής επιστήμης στην εποχή μας και ανανέωση του ενδιαφέροντος της Ακαδημίας για το πολιτικό. Στην πορεία θα εκτιμηθεί αν η πλήρωση της έδρας θα συντελέσει και στην ανανέωση της εμπιστοσύνης της ελληνικής κοινωνίας στην πολιτική.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
