Οι εκλογές τέλειωσαν, το Ασφαλιστικό επανέρχεται στο προσκήνιο. Η κυβέρνηση, τραυματισμένη από τη λαϊκή ετυμηγορία της προηγούμενης Κυριακής, καλείται να λάβει το επόμενο διάστημα νέα επώδυνα μέτρα γύρω από το ασφαλιστικό σύστημα προκειμένου να καλύψει το κενό που δημιουργεί η απόφαση για τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών από 1ης Ιουλίου και να υλοποιήσει τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει απέναντι στους πιστωτές για τη σταδιακή μείωση της κρατικής επιχορήγησης.

Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που περιλαμβάνεται στο αναθεωρημένο Μνημόνιο το οποίο συμφωνήθηκε προσφάτως από την ηγεσία του υπουργείου Εργασίας και τον υπουργό κ. Γιάννη Βτρούτση και την τρόικα, ο σχεδιασμός των αλλαγών στο Ασφαλιστικό ξεκινά αμέσως μετά τις ευρωεκλογές, οι αναλογιστικές μελέτες ολοκληρώνονται εντός του καλοκαιριού, τα νέα μέτρα παρουσιάζονται τον Σεπτέμβριο, ψηφίζονται τον Οκτώβριο και εφαρμόζονται από τον Ιανουάριο του 2015.
Σκόπελος για τη δόση


Ο πρώτος «σκόπελος» αφορά το «ασφαλιστικό προαπαιτούμενο» για την εκταμίευση της επόμενης δόσης που εκκρεμεί (ύψους 1+1 δισ. ευρώ).
Πιο συγκεκριμένα, η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να νομοθετήσει τη συγχώνευση υπό το Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης (ΕΤΕΑ) όλων των επικουρικών ταμείων, αλλά και την εφαρμογή της «ρήτρας μηδενικού ελλείμματος» από 1.1.2015 για όλα τα επικουρικά ταμεία που δεν ανήκουν αυτή τη στιγμή στο ΕΤΕΑ. Η καθιέρωση της ρήτρας «μηδενικού ελλείμματος» σημαίνει περικοπή των παροχών σε όποιο Ταμείο υπάρχουν ελλείμματα έτσι ώστε τα έξοδα να ισοσταθμίζονται πλέον με τα έσοδα.
Πέραν τούτου, στις άμεσες δεσμεύσεις περιλαμβάνεται και η επανεξέταση των κοινωνικών πόρων (φόροι υπέρ τρίτων) που δεν καταργήθηκαν με τον πρόσφατο νόμο, πολλοί από τους οποίους τίθενται εν αμφιβόλω από το νέο έτος.
Υποχρέωση για νέα μέτρα


Ωστόσο το πλέον δυσβάσταχτο βάρος για την κυβέρνηση και το υπουργείο Εργασίας είναι η υποχρέωση να λάβει νέα μέτρα στο Ασφαλιστικό ώστε να αποφευχθεί η περαιτέρω επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού για κάλυψη των παροχών των Ταμείων, κάτι που έχει αποκλεισθεί από το αναθεωρημένο Μνημόνιο.
Αναλυτικά οι δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η κυβέρνηση και ο χρόνος υλοποίησής τους έχουν ως εξής:
1. Στις επικουρικές συντάξεις η κυβέρνηση υποχρεούται να εφαρμόσει από τον Ιούλιο του 2014 τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος (συντελεστής βιωσιμότητας) σε όλα τα επικουρικά ταμεία που έχουν ενσωματωθεί στο ΕΤΕΑ. Από 1ης Ιανουαρίου το σύστημα αυτό (προσαρμογή των παροχών στο ύψος των εισφορών) θα ισχύσει σε όλα τα επικουρικά ταμεία, των οποίων οι παροχές θα χρηματοδοτούνται αποκλειστικά από τις εισφορές τους. Για έναν περιορισμένο αριθμό ταμείων που τεχνικά δεν μπορούν να συγχωνευθούν στο ΕΤΕΑ σε αυτό το στάδιο θα ισχύσουν οι ίδιοι κανόνες.

2. Στις εφάπαξ παροχές η εφαρμογή της μεταρρύθμισης έχει ήδη ξεκινήσει (σε ισχύ από 1ης Ιανουαρίου 2014) για την εξάλειψη των ελλειμμάτων στα ταμεία αυτά. Από τον Ιανουάριο του 2015 όλα τα ταμεία εφάπαξ θα χρηματοδοτούνται αποκλειστικά από δικούς τους πόρους.
Ενοποιήσεις και παροχές


Το επόμενο βήμα στις αλλαγές θα είναι η αναδιοργάνωση και των ταμείων κύριας ασφάλισης με στόχο να έχουν ενιαίες εισφορές και ενιαίες παροχές για να διευκολυνθεί έτσι η κινητικότητα των εργαζομένων από επάγγελμα σε επάγγελμα.
Η κυβέρνηση προετοιμάζει και θα υποβάλει προτάσεις για τον τελικό αριθμό των Ταμείων, την πλήρη μηχανοργάνωσή τους, τον χρόνο ασφάλισης, τους ενιαίους κανόνες ασφάλισης (εναρμόνιση των παροχών), για φόρους υπέρ τρίτων και για την αξιολόγηση της σχέσης μεταξύ εισφορών και παροχών μέσα στο καλοκαίρι.
Το χρονοδιάγραμμα του αναθεωρημένου Μνημονίου προβλέπει:
  • Ως τον Ιούλιο το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης θα φέρει προς έγκριση στην τρόικα τις τελικές προτάσεις ενοποίησης των Ταμείων αλλά και εναρμόνισης (ενιαιοποίηση) των εισφορών και των παροχών όλων των ασφαλιστικών ταμείων. Επίσης θα πρέπει να υποβάλει προτάσεις για τη βελτίωση της δυνατότητας μεταφοράς των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων (διαδοχική ασφάλιση). Αυτό προϋποθέτει τη δημιουργία ενός κεντρικού μητρώου ασφαλισμένων και την ανάπτυξη μιας ενιαίας διαδικασίας καταχώρισης των εισφορών – ενσήμων.
  • Τον Σεπτέμβριο θα παρουσιάσει δέσμη μέτρων για τις συντάξεις, αφού λάβει υπόψη τα αποτελέσματα της αναλογιστικής μελέτης, η οποία θα ολοκληρωθεί εντός του καλοκαιριού.
  • Τον Οκτώβριο το νέο Ασφαλιστικό θα έρθει στη Βουλή για να ψηφισθεί και να εφαρμοστεί από τις αρχές του 2015.
Τα μέτρα
  • Τα μέτρα που θα περιλαμβάνει το νέο Ασφαλιστικό, όπως περιγράφονται στο τεχνικό κείμενο της συμφωνίας, μεταξύ των άλλων, είναι:
  • Περικοπές και εξάλειψη των «αδικαιολόγητων απαλλαγών» από 1ης Ιανουαρίου 2015.
  • Πλήρης διαχωρισμός των λειτουργιών κοινωνικής ασφάλισης από την κοινωνική βοήθεια και την κοινωνική πρόνοια, που χρηματοδοτείται από τον προϋπολογισμό.
  • Σχεδιασμός ενός μελλοντικού συστήματος χρηματοδότησης της ασφάλισης έτσι ώστε να διασφαλίζει τη συνολική αειφορία και τη μαθηματική ισοτιμία του συνταξιοδοτικού συστήματος. Το νέο σύστημα θα τεθεί σε εφαρμογή από 1ης Ιανουαρίου 2015. Στο προτεινόμενο σύστημα θα πρέπει να αυξηθούν τα κίνητρα για την αγορά εργασίας και τα κίνητρα συμμετοχής και να βελτιωθεί η σύνδεση και η αντιστοιχία των σημερινών και των μελλοντικών εισφορών με τις συνταξιοδοτικές παροχές (π.χ., μέσω της δημιουργίας ενός ηλεκτρονικού μητρώου).
  • Πολιτικές για τη συγκράτηση των συνταξιοδοτικών δαπανών.


Είσπραξη των εισφορών μαζί με τους φόρους
Αλλαγές στο σύστημα συγκέντρωσης των εσόδων κοινωνικής ασφάλισης προωθεί το υπουργείο Εργασίας
Αλλαγές και στον τρόπο είσπραξης των εισφορών, τομέα στον οποίο παρατηρούνται σοβαρά προβλήματα και δυσλειτουργίες, προωθεί το υπουργείο Εργασίας.
Οπως εκτιμά η τρόικα, η οποία έστειλε ήδη τεχνική βοήθεια στο υπουργείο Εργασίας προκειμένου να προχωρήσουν οι αλλαγές, οι λειτουργίες είσπραξης εσόδων της κοινωνικής ασφάλισης (καταγραφή, αρχειοθέτηση, πληρωμή, έλεγχος και αναγκαστική είσπραξη) βρίσκονται διασκορπισμένες στα διάφορα Ταμεία Κοινωνικής Ασφάλισης. Το γεγονός αυτό οδηγεί στην αναποτελεσματικότητα του συστήματος.
Οπως σημειώνουν, το χαμηλό επίπεδο συμμόρφωσης πληρωμής –εντός του τρέχοντος έτους –στα μεγάλα ασφαλιστικά ταμεία καθώς και η συνεχής αύξηση των καθυστερούμενων οφειλών εγείρουν αμφιβολίες όσον αφορά τη βραχυπρόθεσμη βιωσιμότητα του συστήματος.
Η ενσωμάτωση της λειτουργίας των εσόδων της ασφάλισης στη φορολογική διοίκηση είναι η καλύτερη λύση για το μέλλον. Κι αυτό δεδομένου ότι μπορεί να επιτρέψει μαζικές οικονομίες κλίμακας και βελτίωση της αποτελεσματικότητας. Ωστόσο, αυτό μπορεί να είναι μόνο ένας μακροπρόθεσμος στόχος, εξαιτίας του γεγονότος ότι το κοινωνικοασφαλιστικό σύστημα είναι κατακερματισμένο (πολλά διαφορετικά Ταμεία, αλλά και επιμέρους εισφορές και κανόνες ανά ασφαλιστικό ταμείο).
Προτείνονται:
  • Η ενίσχυση και διεύρυνση του ρόλου του νεοϊδρυθέντος κοινού κέντρου συλλογής για την κοινωνική ασφάλιση (KEAO), με στόχο σταδιακά να αποτελέσει τον φορέα είσπραξης των ληξιπρόθεσμων οφειλών από εισφορές για τα τέσσερα μεγάλα Ταμεία ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, ΟΑΕΕ, ΟΓΑ, ΕΤΑΑ. Ηδη το Κέντρο ενεργοποιήθηκε αποστέλλοντας αμέσως μετά τις εκλογές 10.000 ειδοποιήσεις κατάσχεσης περιουσιακών στοιχείων σε επιχειρήσεις και επαγγελματίες που οφείλουν σημαντικά ποσά από ασφαλιστικές εισφορές στα Ταμεία.
  • Βραχυπρόθεσμα μέτρα για τα έσοδα, κυρίως με την πρόσβαση σε πληροφορίες της φορολογικής διοίκησης. Να ανοίξει ο δρόμος της συνεργασίας με το υπουργείο Οικονομικών για τη συλλογή των εσόδων κοινωνικής ασφάλισης μέσω της Εφορίας.
  • Ενίσχυση της επιθεώρησης και του ελέγχου λειτουργίας, ιδίως στο πλαίσιο του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.
  • Η είσπραξη των εισφορών μέσω εφοριών από τον Ιούλιο του 2017. Στο επικαιροποιημένο Μνημόνιο περιλαμβάνεται με τα βήματα που θα πρέπει να ακολουθηθούν ώστε να επιτευχθεί το συγκεκριμένο μέτρο.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ