Προς τη συμπίεση των κατώτατων αμοιβών στο όριο των 586,08 ευρώ οδηγεί η εφαρμογή του αναθεωρημένου Μνημονίου και των νέων μέτρων που περιέχει για τις αμοιβές στη χώρα μας. Η καθιέρωση ενός κατώτατου μισθού για όλους είναι εμφανής στο κείμενο με την αναφορά στον στόχο της εξίσωσης των κατώτατων αμοιβών όσων αμείβονται με μισθό («λευκά κολάρα») με αυτές των ημερομισθίων («γαλάζια κολάρα»).

Στην κατεύθυνση αυτή κινείται το μέτρο που περιέχεται στο αναθεωρημένο Μνημόνιο, με το οποίο καθιερώνεται μειωμένη προσαύξηση κατά 50% για τις τριετίες των υπό πρόσληψη μακροχρονίως ανέργων.
Νέο σύστημα καθορισμού


Eτσι οδηγούμαστε σήμερα στην καθιέρωση «κατώτατων μισθών τεσσάρων ταχυτήτων», ενώ στο άμεσο μέλλον όλες οι κατώτατες αμοιβές θα συμπιεστούν προς το όριο των 586,08 ευρώ.
Την ίδια ώρα το Εθνικό Ινστιτούτο Εργασίας και Ανθρώπινου Δυναμικού (ΕΙΕΑΔ) –οργανισμός του υπουργείου Εργασίας –αλλά και το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ εκτιμούν ότι το ύψος του κατώτατου μισθού δεν επηρεάζει ούτε την απασχόληση ούτε την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, αλλά αντιθέτως συμπιέζει τους μισθούς προς τα κάτω.
Ο υπουργός Εργασίας κ. Γιάννης Βρούτσης σημειώνει ότι το σημερινό ύψος του κατώτατου μισθού θα διατηρηθεί ως το τέλος του 2016, οπότε θα ισχύσει το νέο σύστημα καθορισμού του για το 2017 (με κυβερνητική νομοθετική ρύθμιση και όχι με συλλογικές διαπραγματεύσεις).
Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ εκτιμά ότι ο νέος μισθός για το 2017 θα είναι χαμηλότερος από τον σημερινό (586 ευρώ), εφόσον ληφθούν υπόψη οι νέοι παράγοντες βάσει των οποίων προσδιορίζονται –πλέον –οι κατώτατες αμοιβές. Δηλαδή θα λαμβάνονται υπόψη «η κατάσταση της οικονομίας, οι προοπτικές της για ανάπτυξη από την άποψη της παραγωγικότητας, των τιμών και της ανταγωνιστικότητας, της απασχόλησης, του ποσοστού της ανεργίας, των εισοδημάτων και μισθών». Το ΙΝΕ εκτιμά ότι με βάση τα σημερινά δεδομένα της οικονομίας ο κατώτατος μισθός θα προσδιοριζόταν στα 550-560 ευρώ.

«Ο κατώτατος μισθός θα πρέπει να επανέλθει στα 751 ευρώ. Τυχόν περαιτέρω μείωσή του θα σημάνει νέο γύρο περικοπών στο σύνολο των αμοιβών του ιδιωτικού τομέα και οι εργαζόμενοι δεν θα το αποδεχτούν» εκτιμά το μέλος της διοίκησης της ΓΣΕΕ κ. Γ. Κωνσταντινόπουλος.
Οι τέσσερις «ταχύτητες»


Στόχος της τρόικας, στον οποίο συμφώνησε και η κυβέρνηση, είναι να συμπιεστούν –όσο το δυνατόν –οι αμοιβές στο κατώτατο όριο. Σήμερα με την εφαρμογή της μειωμένης προσαύξησης κατά 50% στις τριετίες των υπό πρόσληψη μακροχρονίως ανέργων οδηγούμαστε ήδη σε τέσσερις περιπτώσεις κατώτατων αμοιβών.

Πρώτον, μακροχρόνια άνεργοι άνω των 25 ετών, που προσλαμβάνονται ως υπάλληλοι με τον κατώτερο μισθό, θα λαμβάνουν προσαύξηση 5% για κάθε τριετία (και ως 15% για προϋπηρεσία πάνω από εννέα έτη). Σήμερα η προσαύξηση είναι 10% για κάθε τριετία.

Δεύτερον, μακροχρόνια άνεργοι που προσλαμβάνονται ως εργατοτεχνίτες δεν επηρεάζονται από τις αλλαγές, αφού η μείωση κατά 50% των τριετιών αφορά μόνο τους υπό πρόσληψη υπαλλήλους. Ετσι εργατοτεχνίτης που έχει από έξι έως εννέα έτη προϋπηρεσίας δικαιούται βασικό ημερομίσθιο 26,18 ευρώ και 2,62 ευρώ επίδομα τριετιών.

Τρίτον, εργαζόμενοι άνω των 25 ετών δεν θα υποστούν κάποια αλλαγή, αφού η μείωση αφορά μόνο ανέργους που προσλαμβάνονται. Ετσι διατηρείται η προσαύξηση 10% για κάθε τριετία. Οπότε ένας εργαζόμενος με τουλάχιστον εννέα χρόνια προϋπηρεσία δικαιούται 761,9 ευρώ τον μήνα (586,08 βασικός μισθός και 175,82 ευρώ επίδομα τριετιών), ενώ ένας μακροχρόνια άνεργος με την ίδια προϋπηρεσία που προσλαμβάνεται θα λάβει χαμηλότερες αποδοχές λόγω της μείωσης των τριετιών κατά 50%.

Τέταρτον, εργαζόμενος κάτω των 25 ετών λαμβάνει ήδη χαμηλότερο μισθό από τον κατώτατο, δηλαδή 510,95 ευρώ αντί 586 ευρώ.
Οι ανατροπές της κρίσης


Τις μειώσεις των μισθών που έχουν συντελεστεί στη χώρα μας την περίοδο της οικονομικής κρίσης (2009-2013) καταγράφει η έκθεση του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ για την οικονομία. Σύμφωνα με τα στοιχεία η μείωση των μέσων ονομαστικών αποδοχών στην Ελλάδα –έναντι των 36 αναπτυγμένων χωρών –είναι της τάξεως του 23,8% υπολογισμένη σε εθνικό νόμισμα (ευρώ) και 25% υπολογισμένη σε δολάρια (η διαφορά οφείλεται στις διακυμάνσεις της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ευρώ).
Την ίδια περίοδο υπήρξαν ανατροπές στη σύγκλιση των πραγματικών αποδοχών της χώρας μας με τον αντίστοιχο μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η έκθεση σχολιάζει ότι «η σύγκλιση των πραγματικών μισθών με αυτές της ΕΕ έχει οπισθοχωρήσει περίπου κατά μία τριακονταετία, σε επίπεδα της δεκαετίας του 1980».

Η κατάταξη

Ειδικότερα για το 2013, στην κατάταξη των χωρών με υψηλό και μεσαίο επίπεδο ανάπτυξης, και με κριτήριο τις μεικτές αποδοχές σε ευρώ –ακαθάριστος μισθός και εισφορές εργοδότη –η Ελλάδα διατηρεί μία από τις κατώτερες θέσεις. Πιο συγκεκριμένα, οι μέσες ετήσιες αποδοχές ανά απασχολούμενο στην Ελλάδα κατά το 2013 ήταν μικρότερες από αυτές της Σλοβενίας και της Κύπρου (όπου επίσης έχει μειωθεί ο πραγματικός μισθός). Ανέρχονταν σε 22.325 ευρώ έναντι περίπου 34.000 στην Ισπανία, 38.000 στη Γερμανία, 49.000 στη Γαλλία και 45.000 στην Ιρλανδία.
Κάθετη μείωση υπέστη την ίδια περίοδο και ο κατώτατος μισθός στη χώρα μας. Ο πραγματικός κατώτατος μισθός μειώθηκε κατά 23,9% (και -32,2% για τους νέους κάτω των 25 ετών).
Η εικόνα στην Ευρώπη για την πορεία του κατώτατου μισθού την τριετία 2010-2012 είναι μεικτή. Σε επτά χώρες (όπου υπάρχει κατώτατος θεσμοθετημένος μισθός σε εθνικό επίπεδο) προκύπτουν αυξήσεις: Σλοβενία (20,9%), Ουγγαρία (13,1%), Βουλγαρία (7%), Πολωνία (6,2%) Λετονία (5,5%), Σλοβακία (1,5%) και Ρουμανία (0,5%).
Στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ παρατηρούνται μειώσεις των κατώτατων πραγματικών μισθών (λόγω παγώματος των κατώτατων ονομαστικών μισθών ή ανεπαρκών ονομαστικών αυξήσεων σε σχέση με τον πληθωρισμό). Κυρίως αφορούν τις βαλτικές χώρες (Λιθουανία -8%, Λετονία -7,3%), την Τσεχία (-6,5%), την Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο (-4,6%) και το Βέλγιο (-3,3%).
Η χαρτογράφηση στις χώρες της EE
Η μεγάλη πλειονότητα των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης έχει θεσμοθετήσει έναν εθνικό κατώτατο μισθό. Συγκεκριμένα, στις 28 χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης ισχύουν τα εξής:
•Σε επτά χώρες δεν υπάρχει εθνικός κατώτατος μισθός (Δανία, Σουηδία, Φινλανδία, Γερμανία, Αυστρία, Ιταλία, Κύπρος), αλλά σε τέσσερις από αυτές ισχύουν κλαδικοί κατώτατοι μισθοί που προσδιορίζονται με συλλογικές διαπραγματεύσεις (Γερμανία, Αυστρία, Φινλανδία, Ιταλία).
•Προσφάτως, η κυβέρνηση Μέρκελ στη Γερμανία, υιοθέτησε, έπειτα από αίτημα των Σοσιαλδημοκρατών, κατώτατο ωρομίσθιο ύψους 8,50 ευρώ, προκειμένου να ενισχυθούν περί τα 5 εκατομμύρια εργαζόμενοι στη χώρα (17% του εργατικού δυναμικού), που σήμερα λαμβάνουν χαμηλότερες αμοιβές. Το μέτρο θα τεθεί σε εφαρμογή – σταδιακά – από το 2015, έχοντας με διετή περίοδο προσαρμογής.
•Σε δύο χώρες ο κατώτατος μισθός προσδιορίζεται από τους κοινωνικούς εταίρους, κατόπιν συλλογικών διαπραγματεύσεων (Βέλγιο, Εσθονία).
•Σε 18 χώρες ο κατώτατος μισθός προσδιορίζεται, συνήθως ανά έτος, διά νόμου από την κυβέρνηση, κατόπιν σχετικής εισήγησης από αρμόδια επιτροπή που συστήνει η κυβέρνηση ή κατόπιν διαβούλευσης με τους κοινωνικούς εταίρους (Ελλάδα, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ολλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο, Τσεχία, Ουγγαρία, Λετονία, Λουξεμβούργο, Λιθουανία, Μάλτα, Ρουμανία, Σλοβενία, Βουλγαρία, Πολωνία, Σλοβακία).
•Σε πέντε περιπτώσεις προβλέπεται η αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού (Γαλλία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Σλοβενία). Στην περίπτωση της Γαλλίας προβλέπεται, επιπλέον, και η αύξησή του κατά το 50% της αύξησης του μέσου μισθού.
•Στην περίπτωση της Ολλανδίας προβλέπεται η αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού ανά εξάμηνο στο ύψος των συλλογικά συμφωνημένων μισθολογικών αυξήσεων. Ωστόσο σε έκτακτες περιστάσεις η κυβέρνηση μπορεί να παρακάμψει τη διαδικασία αυτή.
•Το καθεστώς προσδιορισμού του κατώτατου μισθού επηρεάζει το ύψος του. Στις περιπτώσεις όπου προσδιορίζεται από την κυβέρνηση ο κατώτατος μισθός τείνει να είναι χαμηλότερος από τις περιπτώσεις όπου προσδιορίζεται από τις συλλογικές διαπραγματεύσεις.
Εξαιρέσεις από τον εθνικό κατώτατο μισθό προβλέπονται σε αρκετές χώρες, υπό τη μορφή συνήθως ενός χαμηλότερου κατώτατου μισθού για τους νέους ή τους μαθητευομένους, ή ακόμη υπό τη μορφή ενός υψηλότερου μισθού για ορισμένες περιοχές ή επαγγέλματα:
Προβλέπεται χαμηλότερος για τους νέους ή και τους μαθητευομένους (Ελλάδα, Βέλγιο, Γαλλία, Ιρλανδία, Ολλανδία, Μάλτα, Ηνωμένο Βασίλειο, Λουξεμβούργο, Σλοβακία, Λετονία). Το ηλικιακό όριο για πλήρη κάλυψη από τον κατώτατο μισθό κυμαίνεται συνήθως από τα 18 ως τα 22 έτη (στην Ελλάδα τα 25 έτη).
•Προβλέπεται υψηλότερος κατώτατος μισθός για ορισμένες περιοχές στην Πορτογαλία.
•Προβλέπεται υψηλότερος κατώτατος μισθός για ορισμένα επαγγέλματα υψηλής εξειδίκευσης (Βέλγιο).


«Περιορίζεται η προστασία των ευάλωτων ομάδων»
Ο κατώτατος μισθός δεν επηρεάζει απασχόληση, ανεργία και ανταγωνιστικότητα, σύμφωνα με μελέτη του ΕΙΕΑΔ
Το ύψος του κατώτατου μισθού δεν επηρεάζει την απασχόληση και την ανεργία, ούτε είναι σε άμεση συνάφεια με την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Αντιθέτως, επηρεάζει κυρίως την κατανομή των αμοιβών, ενισχύοντας ουσιαστικά τις χαμηλές αμοιβές.
Στα συμπεράσματα αυτά καταλήγει η μελέτη του κ. Στ. Γαβρόγλου, διευθυντή του Εθνικού Ινστιτούτου Εργασίας και Ανθρώπινου Δυναμικού (ΕΙΕΑΔ) για τον «κατώτατο μισθό στην Ελλάδα και διεθνώς –εμπειρικά δεδομένα και πολιτικές επιλογές».
Σύμφωνα με τη μελέτη, έχουν ανατραπεί οι παλαιές θεωρητικές παραδοχές και τα εμπειρικά συμπεράσματα για τις επιπτώσεις μιας (λελογισμένης) αύξησης του κατώτατου μισθού στην ανεργία. Η σύγχρονη διεθνής εμπειρία, τονίζει ο κ. Γαβρόγλου, επιβεβαιώνει την ελληνική πραγματικότητα και οδηγεί στα εξής συμπεράσματα:

1. Ο κατώτατος μισθός δεν φαίνεται να επηρεάζει την απασχόληση και την ανεργία ή τουλάχιστον δεν επηρεάζει την ανεργία όσο άλλες οικονομικές δυνάμεις. Επίσης ο κατώτατος μισθός δεν επηρεάζει –αποφασιστικά ή άμεσα –την ανταγωνιστικότητα. Το ύψος του κατώτατου μισθού και το επίπεδο ανεργίας της χώρας δεν φαίνεται να συνδέονται μεταξύ τους, ενώ επίσης δεν συνδέονται το ύψος του κατώτατου μισθού μιας χώρας και το επίπεδο του μοναδιαίου κόστους εργασίας.

2. Αντιθέτως, ο κατώτατος μισθός τείνει να περιορίζει την ανισοκατανομή των αμοιβών, ενισχύοντας τις χαμηλές αμοιβές.

3. Ο κατώτατος μισθός στην Ελλάδα κατά την περίοδο 2000-2011 κυμαινόταν από το 31,5% ως το 36,6% του μέσου μισθού και κυμαινόταν σε χαμηλά επίπεδα σε σχέση με τους κατώτατους μισθούς άλλων χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Μετά τη μείωσή του κατά 22% το 2012, ο κατώτατος μισθός στη χώρα μας εκτιμάται ότι ανέρχεται στο 29,4% του μέσου μισθού και βρίσκεται σε ένα από τα χαμηλότερα επίπεδα στην Ευρωπαϊκή Ενωση (μαζί με την Τσεχία).

4. Ενδεχόμενη περαιτέρω μείωση του κατώτατου μισθού στην Ελλάδα δεν αναμένεται να επηρεάσει την ανεργία ή την ανταγωνιστικότητα. Αναμένεται να ευνοήσει τα υψηλότερα μισθολογικά κλιμάκια, να περιορίσει την προστασία των κοινωνικά ευάλωτων ομάδων και να επιβραδύνει τον τεχνολογικό και οργανωτικό εκσυγχρονισμό του παραγωγικού προτύπου της οικονομίας.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ