«Η τήρησις του παρόντος Συντάγματος αφιερούται εις τον πατριωτισμόν των Ελλήνων» –ακροτελεύτιο άρθρο 107 του Συντάγματος του 1844. «Η τήρηση του παρόντος Συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων» –καταληκτικό άρθρο 114 του ισχύοντος Συντάγματος στη δεκαετία του ’60, άρθρο/σύνθημα κοινωνικών αγώνων τότε. Η διαφορά τους δεν είναι η γλώσσα, καθαρεύουσα και δημοτική αντίστοιχα, είναι τα προσδιοριστικά ρήματα «αφιερούται» και «επαφίεται». Στο Σύνταγμα του 1844 ο πολίτης διά του «αφιερούται» εκλαμβάνεται εν πολλοίς ως παθητικός δέκτης, ενώ στο άρθρο 114 διά του «επαφίεται» καθίσταται ενεργός∙ μια σημαντικότατη διαφορά στην εξέλιξη της σύγχρονης πολιτικής ιστορίας μας. Στο 2014 πώς πρέπει να είναι ο πατριώτης και πώς εκλαμβάνεται ο πατριωτισμός σήμερα; Μήπως με την πεπαλαιωμένη φασιστική εθνικιστική εκδοχή, με την ιδεολογία της ανωτερότητας της «φυλής» μας, του έθνους μας, ή μήπως με τα παρανοϊκά τρομοκρατικά μανιφέστα;
Και όμως υπάρχουν «πατριώτες» που συμφωνούν με όλα αυτά! Υπάρχουν Ελληνες οι οποίοι αγωνίζονται για όλα αυτά και πιστεύουν μάλιστα ότι κατέχουν την απόλυτη πολιτική αλήθεια, αφού οι στάσεις τους και οι πράξεις τους αυτά αντανακλούν, προκαλώντας πολλά προβλήματα στην πολιτική και κοινωνική σκηνή. Διότι πολλοί απλοί πολίτες, στους οποίους «επαφίεται» η τήρηση του Συντάγματος, της νομιμότητας εν γένει, χειροκροτούν με την ψήφο τους εκείνους που παραβιάζουν το Σύνταγμα! Η αντίφαση είναι υπαρκτή και απειλητική. Γιατί; Διότι έτσι πολλοί πιστεύουν ότι εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους∙ μια αντίδραση όμως που τύποις ενέχει το δημοκρατικό δίκαιο αλλά στην ουσία κινείται εναντίον της δημοκρατίας. Αντίφαση και εδώ! Με τέτοιες αντιφάσεις όμως ενισχύεται μια «καρικατούρα πατριώτη» που δεν πρέπει να θεάται επιπόλαια. Διότι συναντάται με μιαν άλλη κατηγορία πολιτών οι οποίοι «ερμηνεύουν» τον πατριωτισμό κατά τα δικά τους συμφέροντα∙ είναι λ.χ. εκείνοι που συμμετέχουν στη διαφθορά και τη δολιοφθορά του έθνους, οικονομική και κοινωνική. Μια ετερόκλητη σύζευξη δυνάμεων που απειλεί σαν λοίμωξη την κοινωνία.
Ποιοι είναι όμως σήμερα πατριώτες; Είναι η πλειονότητα του ελληνικού λαού, αυτοί που αντιλαμβάνονται τη δυσμενή κατάσταση της χώρας μας, αυτοί που πράττουν σύμφωνα με την επιταγή του Συντάγματος κατά την οποία η τήρησή του επαφίεται στον πατριωτισμό των αποδεκτών του. Πατριώτης είναι εκείνος που δεν κλέβει το κράτος, δεν το κοροϊδεύει, αυτός ο οποίος δεν εκπατρίζει, «ελαφρά τη καρδία», το οικονομικό του απόθεμα, μικρό ή μεγάλο, διότι τώρα το έχει πολύ μεγάλη ανάγκη η χώρα του. Είναι όποιος προσπαθεί να παρακολουθήσει τις εξελίξεις, όποιος αντιλαμβάνεται τις επιπτώσεις τους, όποιος διαμαρτύρεται εντός του πλαισίου των δικαιωμάτων του∙ αυτός που προσπαθεί να ξεκολλήσει το κάρο από τη λάσπη χωρίς να το ανατινάξει. Είναι όλοι αυτοί που προσπαθούν, που ελπίζουν, που αισιοδοξούν πως θα τα καταφέρει η χώρα τους. Είναι όσοι αναδεικνύουν την ευπρέπειά τους στις κοινωνικο-πολιτικές διαφωνίες τους, αυτοί που αντιλαμβάνονται τη σημαντικότητα της εθελοντικής βοήθειας προς τον αδύναμο, ακόμη κι αν οι ίδιοι δεν είναι αρκούντως δυνατοί.
Είναι πατριώτης εκείνος που υπηρετεί την αξιοκρατία και πολεμά το «παραδοσιακό» ρουσφέτι με το οποίο μεγάλωσε, αυτός που πιστεύει ότι δεν κατέχει την απόλυτη αλήθεια. Πατριωτισμός σήμερα δεν είναι η αντίληψη της προόδου με τα πολυτελή «μέτρα και σταθμά» του παρελθόντος, με αταίριαστες προς το σήμερα πρακτικές. Αριστερός, συνώνυμο του προοδευτικού για πολλούς, δεν σημαίνει μαξιμαλιστικές απαιτήσεις από την κοινωνία όταν βρίσκεται σε ημιθανή λιποθυμία από ευθύνες άλλων, δεν δικαιολογεί τη χρήση πεπαλαιωμένων πολιτικών εργαλείων παρά μόνο σύγχρονων, προσαρμοσμένων στα γρανάζια της ιστορικής πραγματικότητας, για να μην πάθει ανήκεστη βλάβη η χώρα.
Πατριωτισμός σήμερα είναι περισσότερο από ποτέ αλτρουισμός, είναι η υποστολή γιγαντωθεισών στο «καλό» παρελθόν εγωιστικών αντιλήψεων για να ωφεληθεί το σύνολο, η χώρα δηλαδή. Πατριώτης είναι εκείνος που αγωνίζεται για ένα υπαρκτό αξιακό πλαίσιο της χώρας του προς την κατεύθυνση της παλινόρθωσής της. Εκείνος που πιστεύει ότι η απάθεια και ο εφησυχασμός είναι θανατηφόρα κοινωνικά δηλητήρια. Πατριώτης είναι εκείνος που κατανοεί την αφιέρωση του Συντάγματος σ’ αυτόν και πράττει ανάλογα για την τήρησή του.
Ελεύθερος Ελληνας και πατριώτης είναι αυτός που δεν περιμένει να τον ελευθερώσουν άλλοι αλλά αγωνίζεται πατριωτικά για να μην παραμείνει σκλάβος. Γι’ αυτόν η ελευθερία, προσωπική, κοινωνική, εθνική, έχει άλλες πολεμίστρες σήμερα από τις οποίες εκτοξεύονται πρωτόγνωρα βέλη από πολυποίκιλους ύπουλους εχθρούς. Πατριώτης σήμερα είναι όποιος αγωνίζεται να δώσει εν τέλει μιαν άλλην εικόνα, μιαν άλλη φωτογραφία της κοινωνίας μας στους πολιτικούς∙ μια φωτογραφία που θα αναγκάσει πολλούς από αυτούς να αλλάξουν. Για να σφυρηλατηθεί ένα αξιακό πλαίσιο που δεν θα βάλει ποτέ ξανά σε κίνδυνο τη χώρα μας, καθώς φαίνεται να τελειώνει το λάδι της τρόικας, για να δραπετεύσει από τον φαύλο κύκλο των κρίσεων. Ερχονται άλλες εποχές και άλλα ήθη. Είμαστε έτοιμοι να αποχαιρετήσουμε τις κακές μας συνήθειες; Αν το σκέφτεσαι λοιπόν, πατριώτη, δείξε το.
Ο κ. Σταμάτης Ν. Αλαχιώτης είναι καθηγητής Γενετικής, πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Πατρών.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
