Αντιμέτωπα με τη Δικαιοσύνη έρχονται τρία πρώην ανώτατα στελέχη της ιρλανδικής τράπεζας Anglo Irish Bank. Ο πρώην πρόεδρος της τράπεζας Σον Φιτζπάτρικ και δύο ακόμη πρώην μέλη του διοικητικού συμβουλίου, ο Πάτρικ Γουίλαν και ο Γουίλιαμ Μακ Ατίρ, κατηγορούνται ότι χορήγησαν παράνομα δάνεια με σκοπό την αγορά μετοχών της εθνικοποιημένης πλέον τράπεζας, σε μια απόπειρα να ανεβάσουν τεχνητά την τιμή της μετοχής της. Στη δίκη που ξεκίνησε την περασμένη Πέμπτη κάτω από δρακόντεια μέτρα ασφαλείας τα πρώην στελέχη της Anglo Irish Bank αρνήθηκαν όλες τις κατηγορίες.
Διώξεις
Είναι η πρώτη φορά που ιρλανδοί τραπεζίτες αντιμετωπίζουν ποινικές διώξεις για τον υποτιθέμενο ρόλο τους στην ώθηση της οικονομίας της χώρας στο χείλος της κατάρρευσης, με αποτέλεσμα την καταφυγή στην αρωγή των εταίρων και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, το σχέδιο διάσωσης, την επιβολή λιτότητας και την πτώση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών. Υπενθυμίζεται ότι το 2008 χρειάστηκαν σχεδόν 30 δισ. ευρώ από τα χρήματα των ιρλανδών φορολογουμένων για τη διάσωση της Anglo Irish Bank αλλά και ολόκληρου του ιρλανδικού τραπεζικού συστήματος από την ολική κατάρρευση. Ηταν αυτό το πακέτο διάσωσης των ιρλανδικών τραπεζών που δύο χρόνια αργότερα, το 2010, ανάγκασε την κυβέρνηση της χώρας να ζητήσει δάνειο ύψους 85 δισ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το ΔΝΤ, καθώς η δυσχερής κατάσταση στην οποία είχε περιέλθει η οικονομία της Ιρλανδίας απειλούσε να αποσταθεροποιήσει το ευρώ και να τινάξει στον αέρα τη νομισματική ένωση της Ευρώπης.
Οι τρεις τραπεζίτες κατηγορούνται συγκεκριμένα ότι χορήγησαν δάνεια ύψους 541 εκατ. ευρώ σε 16 πρόσωπα, κατά κύριο λόγο επιχειρηματίες και παλαιούς και έμπιστους πελάτες της τράπεζας, ώστε αυτοί να προχωρήσουν σε αγορές μετοχών της Anglo Irish Bank και να ενισχυθεί η τιμή της που κατέρρεε λόγω του ξεφουσκώματος των τιμών των ακινήτων. Βεβαίως, τα δανεικά που πήραν οι 16 επιχειρηματίες ήταν χρήματα των φορολογουμένων. Σύμφωνα με τον ιρλανδικό Τύπο, οι κατηγορίες απαγγέλθηκαν έπειτα από ενδελεχείς έρευνες πέντε ετών που διενήργησαν οι διωκτικές αρχές της χώρας. Εάν κριθούν ένοχοι και καταδικαστούν, οι τρεις κατηγορούμενοι αντιμετωπίζουν μέγιστη ποινή κάθειρξης πέντε ετών.
Η Anglo Irish Bank ανήκε στους μεγάλους «παίκτες» της αγοράς ακινήτων της Ιρλανδίας κατά τα χρόνια άνθησης του τομέα. Η τράπεζα είχε ήδη επεκταθεί επικίνδυνα όταν στα τέλη του 2007 έσκασε η λεγόμενη «φούσκα των ακινήτων». Το γρήγορο ξεφούσκωμα των τιμών άφησε εκτεθειμένη την Anglo Irish Bank, όπως άλλωστε και οι άλλοι πέντε μεγάλοι δανειστές του ιρλανδικού τραπεζικού συστήματος. Η μετοχή της τράπεζας άρχισε να κατρακυλάει ασταμάτητα. Πτώση την οποία προσπάθησαν, κατά τις κατηγορίες, να ανακόψουν με την παράνομη δραστηριότητά τους τα τρία ανώτατα στελέχη της Anglo Irish Bank. Στη συνέχεια, σχεδόν ολόκληρος ο τραπεζικός τομέας της Ιρλανδίας εθνικοποιήθηκε, ενώ στις αρχές του περασμένου έτους ολοκληρώθηκε η εκκαθάριση της τράπεζας.
Υπερδανεισμός
Οπως επισημαίνουν στα διεθνή μέσα ενημέρωσης οι αναλυτές του κλάδου, το κόστος διάσωσης του τραπεζικού συστήματος της Ιρλανδίας ήταν το υψηλότερο που αντιμετώπισε μια ευρωπαϊκή χώρα κατά τη διάρκεια της κρίσης. Η Ιρλανδία, ωστόσο, ξεπέρασε την κρίση χρέους που σάρωσε την Ευρώπη –στη δική της περίπτωση δεν ήταν ο υπερδανεισμός του δημοσίου τομέα που την οδήγησε στη χρεοκοπία, αλλά ο υπερδανεισμός των ιδιωτικών τραπεζών. Το Δεκέμβριο του 2013 η χώρα βγήκε πρώτη από τις υπόλοιπες τρεις που ζήτησαν εξωτερική βοήθεια (Ελλάδα, Πορτογαλία, Κύπρος) από το πρόγραμμα διάσωσης των εταίρων και του ΔΝΤ, ενώ τον περασμένο μήνα βγήκε και πάλι στις διεθνείς αγορές ομολόγων για χρηματοδότηση. Ο πρωθυπουργός της χώρας Εντα Κένι και η κυβέρνησή του έχουν διαβεβαιώσει τον ιρλανδικό λαό ότι θα διενεργήσουν εκτεταμένη έρευνα για τα αίτια της κατάρρευσης του τραπεζικού τομέα της χώρας.
Η επιτομή μιας οικονομικής κατάρρευσης
Η ιρλανδική κυβέρνηση αναγκάστηκε να εθνικοποιήσει την τράπεζα για να τη σώσει από το λουκέτο
Η Anglo Irish Bank ιδρύθηκε το 1964 με έδρα το Δουβλίνο. Είχε μόλις 47 χρόνια ζωή –και τα δύο τελευταία τα πέρασε στον… αναπνευστήρα. Διότι το 2009 η ιρλανδική κυβέρνηση αναγκάστηκε να την εθνικοποιήσει για να τη σώσει από το λουκέτο και να διασφαλίσει τις καταθέσεις των πελατών της. Τον Ιούλιο του 2011 η ιρλανδική κυβέρνηση προχώρησε στη συγχώνευση της τράπεζας με την Irish Nationwide Building Society δημιουργώντας μια νέα χρηματοπιστωτική εταιρεία με την επωνυμία Irish Bank Resolution Corporation.
«Η αλλαγή της επωνυμίας είναι πολύ σημαντική, διότι πρέπει να απαλειφθούν οι αρνητικές αναφορές που συνδέονται διεθνώς με την επωνυμία Anglo Irish Bank εξαιτίας της χρεοκοπίας της και των παλαιών διοικήσεών της» είχε δηλώσει τότε ο ιρλανδός υπουργός Οικονομικών Μάικλ Νιούναν. Μετά την κρατικοποίηση της Anglo Irish Bank ήλθαν στο φως στοιχεία για την αλόγιστη έκθεσή της στην ιρλανδική και στη βρετανική αγορά ακινήτων. Ηλθε στο φως όμως και μια σειρά παράνομων πρακτικών στις οποίες είχε προβεί η διοίκηση της τράπεζας μέσα στην απελπισία της να τη σώσει και να αποτρέψει την κρατικοποίησή της. Τα τρία μεγαλοστελέχη που κάθονται στο εδώλιο του κατηγορουμένου ως υπεύθυνοι για τις πρακτικές αυτές, οι οποίες συνίστανται κυρίως στη χορήγηση κρυφών δανείων προς στελέχη και άλλα έμπιστα στην τράπεζα πρόσωπα και επενδυτικές εταιρείες για να στηρίξουν τη μετοχή της.
Θα έλεγε δηλαδή ότι η υπό τον τότε πρόεδρο Σον Φιτζπάτρικ διοίκηση πιάστηκε από τα μαλλιά της για να σωθεί (αυτή και η τράπεζα). Με τα χρήματα, βεβαίως, των καταθετών και των ιρλανδών φορολογουμένων εν γένει. Επρόκειτο για ένα απονενοημένο εγχείρημα, το οποίο δεν απέτρεψε την κατάρρευση της μετοχής τής Anglo Irish Bank κατά… 98% (στα 0,22 ευρώ) τον Δεκέμβριο του 2008, προτού ανασταλεί η διαπραγμάτευσή της στα Χρηματιστήρια του Δουβλίνου και του Λονδίνου.
«Ετσι έκαναν όλες»…
Ο Τζον Φιτζπάτρικ υπήρξε το «μοιραίο πρόσωπο» για την Anglo Irish Bank. Πρόκειται για την ιρλανδική εκδοχή του τραπεζίτη-λαμόγιου, κάτι σαν τον τελευταίο διευθύνοντα σύμβουλο της Lehman Brothers Ρίτσαρντ Φουλντ, ας πούμε. Εδωσε κρυφά δάνεια για να σώσει την τράπεζα (και το τομάρι του), νωρίτερα είχε «ξανοιχτεί» χορηγώντας υπερβολικά δάνεια σε «αξιοποιητές γης», στους διαβόητους «ντιβέλοπερς» που έχτιζαν (και) στην Ιρλανδία τεράστια οικοδομικά συγκροτήματα για να στεγάσουν ανύπαρκτες, όπως αποδείχθηκε, επιχειρηματικές δραστηριότητες και… αγέννητους ακόμη ανθρώπους.
Διευθύνων σύμβουλος της Anglo Irish Bank από το 1986 έως το 2005, όταν έγινε πρόεδρος, παραιτήθηκε τον Δεκέμβριο του 2008, έναν μήνα προτού κρατικοποιηθεί η τράπεζα. Ο ίδιος ευχαρίστησε την παρέμβαση της κυβέρνησης για να σώσει την τράπεζα, αρνήθηκε όμως να ζητήσει συγγνώμη από τους φορολογουμένους δηλώνοντας σε συνέντευξή του στο ιρλανδικό ραδιόφωνο τα εξής: «Η αιτία των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε δεν είναι τοπική. Είναι παγκοσμίων διαστάσεων. Εμείς κάναμε ό,τι έκαναν όλες οι τράπεζες στις σύγχρονες οικονομίες. Ετσι, αν θέλω να είμαι σοβαρός και ειλικρινής, δεν μπορώ να ζητήσω συγγνώμη από κανέναν. Αλλά μπορώ να πω ένα ευχαριστώ στην κυβέρνηση».
Σε άλλη συνέντευξή του απευθυνόμενος στην κυβέρνηση του Δουβλίνου (ήταν Οκτώβριος του 2008) πρότεινε να περιορίσει τις δαπάνες για τις «ιερές αγελάδες», όπως είπε, της ιρλανδικής κοινωνίας: «Τα παιδιά, τους ηλικιωμένους και το Σύστημα Υγείας». Ελάχιστοι συγκινήθηκαν από την είδηση της προσωπικής χρεοκοπίας του στις 12 Ιουλίου 2010.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
