Το παρασκήνιο της αγοράς του (επόμενου) αιώνα

Είναι η πρώτη φορά που ο αρμόδιος υπουργός για τα εξοπλιστικά προγράμματα εισηγείται συγκεκριμένη πρόταση για την αγορά ενός πανάκριβου οπλικού συστήματος, όπως είναι τα μαχητικά αεροσκάφη, και η πρότασή του απορρίπτεται όχι μόνο από τον πρωθυπουργό κ. Κ. Σημίτη αλλά και από τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας κ. Ι. Παπαντωνίου, με κύριο επιχείρημα «να μην επηρεαστεί η πορεία προς την ΟΝΕ». Ο κ. Α. Τσοχατζόπουλος προσήλθε στην προχθεσινή συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ ζητώντας να εγκριθεί η αγορά 36 πανάκριβων F-15Η (ούτε ένα λιγότερο), επειδή πιστεύει ότι μόνο με αυτό τον τύπο του αεροσκάφους θα μπορέσει η Πολεμική Αεροπορία να κάνει ένα «ποιοτικό άλμα προς τα εμπρός» έχοντας στρατηγικό πλεονέκτημα έναντι της Τουρκίας. «Ενα προηγμένο αεροπλάνο για όλες τις δουλειές» όπως το χαρακτήρισε. Ο Πρωθυπουργός όμως (ο οποίος εμφανίστηκε άριστα ενημερωμένος για τους τύπους των αεροσκαφών) επέμενε ως την τελευταία στιγμή ότι δεν πρέπει να προστεθεί ακόμη ένας διαφορετικός τύπος αεροσκάφους στους ήδη πολλούς υπάρχοντες (F-4, F-5, F-1, Mirage, Mirage 2000, F-16, Α-7 κ.ά.) και ότι θα πρέπει το ποσό που θα δαπανηθεί να είναι «στα μέτρα της εθνικής οικονομίας». Ο κ. Παπαντωνίου ωστόσο φάνηκε ως το τέλος άκαμπτος, εκνευρίζοντας πολλές φορές τον υπουργό Αμυνας, επαναλαμβάνοντας συνεχώς ότι «τέτοια αγορά δεν την αντέχει η οικονομία μας» και έτσι αντί 36 F-15 αποφασίστηκε η αγορά 50 F-16 block 50 (plus), που βεβαίως είναι φθηνότερα κατά 130 δισ. δραχμές. Και αν προστεθούν άλλα οκτώ διθέσια αεροσκάφη του ίδιου εξελιγμένου τύπου, που αποφασίστηκε να αγοραστούν για την αναπλήρωση αυτών που έπεσαν, τότε τι 60 που ζητούσε η Αεροπορία, τι 58! Τέλος καλό, όλα θα καλά, θα πείτε; Οχι, γιατί η συγκεκριμένη μομφή που εκτοξεύτηκε από το υπουργείο Εθνικής Αμυνας προς τον κ. Παπαντωνίου, προς το τέλος της συνεδρίασης, λέει ίσως πολλά για την πολιτική διάσταση ­ εσωκομματική ή εσωκυβερνητική, θα έλεγε κανείς, διαμάχη ­ που πήρε τελικά η νέα «αγορά του αιώνα». «Το έλλειμμα άμυνας που θα παρατηρηθεί τώρα θα βαρύνει αποκλειστικά το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας» είπε συγκεκριμένα ο στενός συνεργάτης τού κ. Α. Τσοχατζόπουλου, διευθυντής Εξοπλισμών κ. Ι. Σμπώκος. Γιατί όπως έλεγε τα F-15 θα τα είχαμε τον Μαϊο του 2000 ενώ τα F-16 το 2001 και «έως τότε υπάρχει αναμφισβήτητο έλλειμμα αεράμυνας».

* Διαμάχες υπουργών

Η αναμενόμενη μάχη ανάμεσα στα δύο αμερικανικής κατασκευής αεροσκάφη F-15 και F-16 εξελίχθηκε απρόοπτα σε διαμάχη ανάμεσα στα υπουργεία Εθνικής Αμυνας και Εθνικής Οικονομίας, με τον Πρωθυπουργό αυτή τη φορά όχι να διιαιτητεύει ή να προεδρεύει, αλλά να παίρνει σαφέστατα το μέρος του υπουργού Εθνικής Οικονομίας, με τον οποίο συνεργάστηκε στενά λίγες ώρες πριν από τη σύνοδο του ΚΥΣΕΑ. «Σύμμαχος» του κ. Παπαντωνίου ­ και μάλιστα ισχυρός ­ εμφανίστηκε ο οικονομικός σύμβουλος του κ. Σημίτη, κ. Τ. Γιαννίτσης, ο οποίος σε καμία περίπτωση δεν ήθελε να «παρεκκλίνει η πορεία προς την ΟΝΕ». Και να ‘ταν μόνο αυτό; Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης γίνεται πλέον «συνέταιρος» στη λήψη αποφάσεων για τα εξοπλιστικά προγράμματα, αφού οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στα δύο υπουργεία θα συνεχιστούν επ’ αόριστον και για την εξεύρεση κονδυλίων για τα επόμενα εξοπλιστικά προγράμματα (όπως είναι το μέσο μεταφορικό αεροσκάφος και το νέο άρμα μάχης), αλλά και για τη σύνταξη του νέου πενταετούς εξοπλιστικού προγράμματος 1999-2004, όπου και εκεί αναμένεται να υπάρξει νέα αντιπαράθεση.

Πάντως ο κ. Α. Τσοχατζόπουλος, παρά την πικρία του που δεν εγκρίθηκε η πρότασή του, κέρδισε αρκετά από την απόφαση για το νέο μαχητικό και βγήκε ενισχυμένος από τη συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ: πρώτα από όλα έπεισε τον κ. Παπαντωνίου να ανεβάσει το προβλεπόμενο κονδύλι για το νέο μαχητικό από 300 δισ. δρχ. (που ήταν) σε 500 και πλέον δισ. δρχ., γεγονός που αποτελεί προσωπική πολιτική νίκη του. Επιπλέον πέτυχε την αγορά 15 ολοκαίνουργιων Μιράζ 2000-5, ευρωπαϊκού δηλαδή αεροσκάφους, και την άμεση έναρξη των διαπραγματεύσεων για το περίφημο Eurofighter (Tyfoon), επίσης ευρωπαϊκό, το κονδύλι των οποίων θα αρχίσει να επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό μετά το 2005. Οι Γάλλοι μάλιστα, όπως εξήγησε αργότερα ο υπουργός, προτίθενται να αποστείλουν άμεσα έξι Μιράζ 2000-5 για να ενταχθούν στη δύναμη της Αεροπορίας μας. Και, το σημαντικότερο, εξασφάλισε την προμήθεια από 60 ως 90 Eurofighter (η εισήγηση της Πολεμικής Αεροπορίας είναι για 87, όσα δηλαδή θα αγοράσουν και οι Ισπανοί), αριθμός που κρίνεται πέρα για πέρα ικανοποιητικός.

* Ισχυρή δύναμη πυρός

Επιπλέον με την αγορά των 15 νέων Μιράζ εξασφάλισε και την αναβάθμιση άλλων 10 Μιράζ 2000 σε Μιράζ 2000-5 δημιουργώντας έναν πανίσχυρο στόλο από 25 αεροσκάφη νέας γενιάς με ισχυρή δύναμη πυρός, που θα υπερέχουν των τουρκικών F-16 block 30 και 50 στο Αιγαίο, αφού πλέον θα μπορούν να φέρουν τους περίφημους πυραύλους Scalp και Mica (αέρος – εδάφους), με εμβέλεια από 100 ως 300 χιλιόμετρα, που επίσης αποφάσισε να αγοράσει το ΚΥΣΕΑ. Τέτοιος ήταν και ο πύραυλος που εκτοξεύτηκε από μεγάλη απόσταση ισοπεδώνοντας και το σπίτι του Μιλόσεβιτς πριν από μερικές ημέρες. Τέλος εξασφάλισε την έγκριση του ΚΥΣΕΑ για την αγορά τεσσάρων χόβερκραφτ από Ρωσία ή Ουκρανία, ενισχύοντας τις δυνατότητες του Στρατού Ξηράς.

Η όλη ιστορία παίχτηκε, κατά τον υπουργό Εθνικής Αμυνας, για 130 δισ. δρχ. τα οποία αρνήθηκε σχεδόν πεισματικά να δώσει ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας, «φρουρός της πορείας προς την ΟΝΕ», όπως τον αποκαλούσε στη διάρκεια της συνεδρίασης χαμογελαστά ο Πρωθυπουργός. Αυτό το ποσό χρειαζόταν για να αγοραστούν τα 36 δικινητήρια και διθέσια F-15. Αυτό το ποσό επιχείρησε ως και την τελευταία στιγμή να βρει προσωπικά ο κ. Τσοχατζόπουλος, προσκομίζοντας λίγο πριν από την έναρξη του ΚΥΣΕΑ ολοκληρωμένη πρόταση στον Πρωθυπουργό, σύμφωνα με την οποία εξασφαλίζονταν 100 δισ. δρχ. από την ανακατανομή των κεφαλαίων άλλων εξοπλιστικών προγραμμάτων. Ηταν όμως αργά· ο κ. Σημίτης είχε κάνει ήδη τους υπολογισμούς του και τις συνεννοήσεις του με τον κ. Παπαντωνίου προτού ακόμη συναντηθεί με τον κ. Τσοχατζόπουλο. «Ηταν αποφασισμένοι, δεν επρόκειτο να υποχωρήσουν ό,τι και αν τους παρουσιάζαμε», έλεγε αργότερα ο κ. Σμπώκος, «πάλι καλά που αύξησαν λίγο το κονδύλι». Και όμως στις αρχές της περασμένης εβδομάδας ο υφυπουργός Οικονομικών κ. Ν. Χριστοδουλάκης βεβαίωνε και τα δύο υπουργεία ότι μπορεί να «εξοικονομήσει 300 δισ. δρχ.» από τις επιταχύνσεις των ιδιωτικοποιήσεων (ΟΤΕ, ΚΑΕ, διώρυγα της Κορίνθου κτλ.). Η προσπάθεια αυτή του κ. Χριστοδουλάκη ελήφθη βεβαίως σοβαρώς υπόψη, όχι όμως για την αγορά των F-15, αλλά για την αγορά των… F-16! Εκείνο όμως που εντυπωσίασε περισσότερο τους υπουργούς στο ΚΥΣΕΑ δεν ήταν η «αντιπαράθεση» των δύο υπουργών, αλλά το ότι μπορούσαν να εξευρεθούν με τόση ευκολία 300 δισ. δρχ. τη στιγμή που πραγματοποιούνται συνεχώς συσκέψεις επί συσκέψεων για περικοπή των κρατικών δαπανών. Τέσσερις φορές είχε συνάντηση τους τελευταίους τρεις μήνες ο κ. Τσοχατζόπουλος με τον κ. Παπαντωνίου (παρουσία και των κκ. Σημίτη και Γιαννίτση), πλην όμως ποτέ δεν κατέληξαν σε συγκεκριμένο αποτέλεσμα.


Τι ήθελαν οι στρατιωτικοί

Η εισήγηση της Πολεμικής Αεροπορίας ήταν να αγοραστούν είτε 36 F-15Η είτε 60 F-16 block 50(+), κανένα λιγότερο. Εισήγηση που δεν έγινε τελικά αποδεκτή. Και όταν ο αρχηγός του ΓΕΑ αντιπτέραρχος Λιντζεράκος ρωτήθηκε από τον κ. Ευ. Βενιζέλο, «τελικά τώρα που θα πάρετε λιγότερα αεροσκάφη, πώς θα τα βγάλετε πέρα, κύριε αρχηγέ;», ο αρχηγός απλώς απάντησε: «Θα τα εντάξουμε, τι να κάνουμε». Ο μοναδικός ο οποίος συνέπλευσε με τον κ. Τσοχατζόπουλο ήταν ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ κ. Κ. Λαλιώτης, ο οποίος επέμεινε και αυτός στην πρόταση της Πολεμικής Αεροπορίας, αποσπώντας παράλληλα και… εύφημο μνεία από τον υπουργό Αμυνας ο οποίος του είπε ότι «είναι καλός μαθητής και μαθαίνει γρήγορα όταν διαβάζει εισηγήσεις».

Η αλήθεια είναι ότι η Πολεμική Αεροπορία δεν είχε προτείνει συγκεκριμένο τύπο, αλλά δύο τύπους, παρά το γεγονός ότι η πλειοψηφία της ηγεσίας της έκλινε υπέρ του F-16 θεωρώντας το ακριβό F-15 ξεπερασμένο αεροσκάφος, με πενιχρή συμμετοχή στις πρόσφατες αεροπορικές επιχειρήσεις στη Γιουγκοσλαβία, με ακριβή εκπαίδευση πιλότων και τεχνική υποστήριξη, με νέα καταφύγια, με αμφισβητούμενο ακόμη τύπο ραντάρ και βεβαίως έναν επιπλέον (από τους πολλούς που ήδη υπάρχουν) τύπο στην Πολεμική Αεροπορία. Η προηγούμενη ηγεσία της Αεροπορίας είχε κρίνει ότι το F-15 ήταν το καταλληλότερο αεροσκάφος ως τα μέσα του επόμενου αιώνα, όμως η νέα ηγεσία ήταν αντίθετη, αλλά συγκεκριμένο τύπο απέφυγε να προτείνει θεωρώντας ότι κάτι τέτοιο είναι πολιτική απόφαση. Ο Πρωθυπουργός είπε ότι για τα 50 και πλέον F-16 θα δαπανήσουμε 600 δισ. δρχ. (αν αγοράζαμε F-15 θα δαπανούσαμε 730 δισ. δρχ.) και ότι με τη συμμετοχή μας στο Eurofighter «γινόμαστε μέλη της κοινοπραξίας και ένα μεγάλο τμήμα του αεροσκάφους (ποσοστό 70%-80%) θα παράγεται στην Ελλάδα, δίνοντας τη δυνατότητα στην Αεροπορία μας να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε απειλή». Οι αποφάσεις του ΚΥΣΕΑ μεταφράζονται οικονομικά σε περισσότερα από 1,3 τρισ. δρχ.