ΒΕΡΟΛΙΝΟ – Ανταπόκριση
Μοιάζει σαν να του έφυγε ένα βάρος. Ο Μάρκο Βάντερβιτς αποφάσισε, μετά από 22 χρόνια ενεργούς πολιτικής, να μη βάλει υποψηφιότητα για βουλευτής του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU) στις πρόωρες εκλογές του περασμένου Φεβρουαρίου. Προτιμά να μη μιλά για τους λόγους, αλλά μπορεί κανείς να τους αντιληφθεί. Ο Βάντερβιτς φοβάται για τη ζωή του. Λαμβάνει απειλητικά τηλεφωνήματα, μέιλ και επιστολές.
Το 2022 «άγνωστοι» επιτέθηκαν σε ένα από τα εκλογικά του γραφεία, στην πρώην ανατολικογερμανική πόλη Τσβένιτς της Σαξονίας. Επί χρόνια δίνει μάχη για την απαγόρευση της ακροδεξιάς Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD).
Στην ευρύτερη εκλογική περιφέρεια ο διαβόητος Μαξιμίλιαν Κρα, βουλευτής της AfD, πήρε 47%. Σε βίντεο στο ΤikΤοk για τις ευρωεκλογές ο Κρα έκανε καμπάνια δίνοντας συμβουλές στους νέους για το πώς θα αποκτήσουν φίλη: «Μη βλέπεις πορνό, μην ψηφίζεις τους Πράσινους (…) οι αληθινοί άντρες είναι δεξιοί, έχουν ιδανικά, οι αληθινοί άντρες είναι πατριώτες, τότε έχεις επιτυχία στις γυναίκες».
Ο επίσης διαβόητος Μπγιερν Χέκε, πρόεδρος της AfD Θουριγγίας, είναι θαυμαστής του Αδόλφου Χίτλερ, χρησιμοποιεί ναζιστικά συνθήματα σε κλειστές συγκεντρώσεις και από το 2019 με δικαστική απόφαση μπορεί κανείς να τον αποκαλεί δημόσια «φασίστα».
«Κατ’ αρχάς, συγχαρητήρια στη χώρα σας που κατάφερε να απαγορεύσει τη Χρυσή Αυγή» λέει στο «Βήμα» ο Βάντερβιτς. «Οι συνάδελφοί μου κι εγώ παρακολουθήσαμε πολύ προσεκτικά τη διαδικασία, δεν μπορεί να γίνει στη Γερμανία ακριβώς έτσι, αλλά ο στόχος είναι ο ίδιος. Η διαφορά έγκειται στο ότι η ηγετική ομάδα της ΧΑ διέπραξε σοβαρότατα ποινικά αδικήματα και φυλακίστηκε. Η ηγετική ομάδα της AfD δεν είναι τόσο αφελής, επιπλέον σε μας αποφασίζει το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο, αφού πρώτα προσφύγουν σε αυτό η κυβέρνηση, η Βουλή και το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο. Το γερμανικό Σύνταγμα έχει βάλει ψηλά τον πήχη για να μη γίνεται κατάχρηση της διαδικασίας».
Εδώ και καιρό η Γερμανία προσπαθεί να ξεριζώσει το «καρκίνωμα» που έχει γίνει αξιωματική αντιπολίτευση στη νέα Βουλή με 125 βουλευτές και σε κάποιες σφυγμομετρήσεις ξεπερνά σε δημοτικότητα και το κυβερνών Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα. Πριν από λίγες ημέρες, η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος σε απόρρητη έκθεση 1.100 σελίδων, της οποίας σημεία διέρρευσαν στον Τύπο, κατέταξε το κόμμα ως «επιβεβαιωμένα δεξιό εξτρεμιστικό».
Βασίστηκε σε πάμπολλες αντιδημοκρατικές και εθνικιστικές θέσεις και δηλώσεις στελεχών της AfD για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου, τη στάση τους απέναντι στον εθνικοσοσιαλισμό, την εθνοτική αντίληψη περί λαού (βιολογικοί Γερμανοί) που περιθωριοποιεί συστηματικά άτομα με ιστορικό μετανάστευσης (Γερμανοί μέσω διαβατηρίου), την ξενοφοβία με συνθήματα όπως «η απέλαση δημιουργεί ζωτικό χώρο», αλλά και την αντισημιτική και ισλαμοφοβική ρητορική με προειδοποιήσεις για κίνδυνο ενός «γερμανικού χαλιφάτου».
Υπό παρακολούθηση το κόμμα σε όλη τη χώρα
Με βάση τη νέα έκθεση, η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος μπορεί πλέον να συνεχίσει να συλλέγει πληροφορίες με χρήση πληροφοριοδοτών και παρακολούθηση ολόκληρου του κόμματος στη χώρα και όχι μόνο σε επίπεδο κρατιδίων ή μεμονωμένων ατόμων. Η είδηση έπεσε σαν βόμβα, γιατί αναπτερώνει τις ελπίδες ότι θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως νομιμοποιητική βάση για να κινηθούν διαδικασίες απαγόρευσης του κόμματος ως επικίνδυνου για τη δημοκρατία.
Σε αυτές τις προσπάθειες ο Βάντερβιτς πρωτοστατεί. Στην προηγούμενη Βουλή κατάφερε να συγκεντρώσει τη στήριξη 123 βουλευτών από όλα τα κόμματα, πλην των Φιλελευθέρων, για την έναρξη μιας τέτοιας διαδικασίας από πλευράς Βουλής. Η πρόταση συζητήθηκε τον Ιανουάριο, αλλά λόγω της πρόωρης διάλυσης του σώματος, δεν επαρκούσε ο χρόνος για να τεθεί σε ψηφοφορία. «Τώρα όμως το θέμα είναι πιο πιεστικό από ποτέ, πολλά μέλη της νέας Βουλής που στήριξαν την πρόταση θα την καταθέσουν ξανά επικαιροποιημένη».
Πόσο εύκολο όμως είναι να απαγορευτεί η AfD; Ο νομικός κόσμος εμφανίζεται διχασμένος. O Κιρίλ-Αλεξάντερ Σβαρτς, καθηγητής Δημοσίου Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Γιούλιους Μαξιμίλιαν του Βίρτσμπουργκ, είναι επιφυλακτικός.
Υποστηρίζει ότι η Δημοκρατία της Βαϊμάρης απέτυχε επειδή δεν κινήθηκε διαδικασία απαγόρευσης του NSDAP, κόμματος του Χίτλερ, αν και ήταν εφικτό νομικά. Επισημαίνει επίσης ότι τα εμπόδια μέχρις ότου φτάσει η προσφυγή στο Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο είναι μεγάλα και η διαδικασία χρονοβόρα με αβέβαιη έκβαση. Ισως το πιο σημαντικό επιχείρημα είναι ότι με την απαγόρευση ενός κόμματος δεν ξεριζώνονται μαζί και οι λόγοι που κάνουν τους ψηφοφόρους να το ψηφίζουν.
Αντίθετα ο Πέτερ Μίλερ, πρώην δικαστής στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο, θεωρεί ότι το κόμμα πρέπει να απαγορευτεί πάση θυσία και με κάθε μέσο. «Η Δημοκρατία της Βαϊμάρης απέτυχε όχι επειδή δεν υπήρχαν πρόθυμοι δημοκράτες να την υπερασπιστούν, αλλά επειδή οι κεντρώοι δεν ενώθηκαν κατά των ακραίων της Αριστεράς και της Δεξιάς, κι αυτή είναι η πρόκληση σήμερα» υπογράμμισε σε γερμανική εφημερίδα.
Αλλά συμφωνεί ότι μια δικαστική απόφαση δεν ξεριζώνει και μια ιδεολογία. «Η AfD έχει εισβάλει στην αστική τάξη, δεν είναι το SPD πλέον το εργατικό κόμμα της Γερμανίας αλλά η AfD. Στο περιβάλλον μου υπάρχουν πολλοί έντιμοι που ψηφίζουν AfD, όχι επειδή είναι ακροδεξιοί αλλά επειδή δεν νιώθουν να τους αγγίζουν τα κατεστημένα κόμματα. Πρέπει να τους ξανακερδίσουμε, η απαγόρευση δεν θα βοηθήσει».
Αλλά και οι πολιτικοί εμφανίζονται άκρως προβληματισμένοι. Σύμφωνα με τον υπουργό Εσωτερικών Αλεξάντερ Ντόμπριντ, η έκθεση της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Προστασίας του Συντάγματος δεν παρέχει ατράνταχτα επιχειρήματα για μια απαγόρευση. Ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς φοβάται ότι τυχόν απόρριψη της προσφυγής από το Συνταγματικό Δικαστήριο θα δικαίωνε την AfD στα μάτια των ψηφοφόρων της.
«Εχω μιλήσει με τον Φρίντριχ, πιστεύει ότι μπορεί να κυβερνήσει καλύτερα και έτσι να ανακτήσει μέρος της χαμένης εμπιστοσύνης. Του εύχομαι κάθε επιτυχία αλλά δεν ξέρω αν μπορεί να λειτουργήσει» προβληματίζεται ο Βάντερβιτς.
«Ο κόσμος δεν ψηφίζει AfD από διαμαρτυρία, αλλά για τις θέσεις της. Δεν είναι μια καλή οικονομική πολιτική που θα κάνει τον μέσο ψηφοφόρο της AfD να επιστρέψει στο CDU ή στο SPD». Μόνο και μόνο το ενδεχόμενο να έρθει η AfD πρώτη στις επόμενες εκλογές τον εξοργίζει. «Η δημοκρατία δεν είναι ντιλίβερι πίτσας» μας λέει. «Είναι δούναι και λαβείν. Σε σύγκριση με άλλες χώρες, η Γερμανία τα πάει αρκετά καλά. Εχουμε ευημερία, κάθε γενιά ζει καλύτερα από την προηγούμενη. Το ότι το 40% του πληθυσμού απορρίπτει τα διδάγματα της Ιστορίας και γκρινιάζει για τα πάντα με αρρωσταίνει». Γι’ αυτό υποστηρίζει ότι ο δρόμος της απαγόρευσης είναι μονόδρομος γιατί σε μερικά χρόνια μπορεί να είναι πολύ αργά.
Πάντως, ο δρόμος φαίνεται να ανοίγει. Η υπ. Δικαιοσύνης Στέφανι Χούμπιγκ, από το συγκυβερνών SPD, ζητά να εξεταστεί το αίτημα απαγόρευσης. «Η απαγόρευση κομμάτων είναι το πιο κοφτερό σπαθί που έχει η δημοκρατία ενάντια στους οργανωμένους εχθρούς της, δεν πρέπει να βιαστούμε, αλλά εάν πληρούνται οι προϋποθέσεις, τότε θα ήταν δύσκολο να αρνηθούμε τη χρήση του».
