Στη Φυσική η ταχύτητα αποτυπώνεται από τον τύπο που διαιρεί την απόσταση με τον χρόνο, όπως ξέρουμε εμπειρικά κι από τις μονάδες μέτρησής της: π.χ., το αυτοκίνητο κινείται με 60 χιλιόμετρα ανά ώρα. Μπορούμε να αυξήσουμε την ταχύτητα είτε διανύοντας μεγαλύτερη απόσταση στον ίδιο χρόνο είτε διανύοντας την ίδια απόσταση σε μικρότερο χρόνο.

Στο προηγούμενο παράδειγμα, θα διπλασιάζαμε την ταχύτητα του αυτοκινήτου, αν αυτό κινούνταν με 120 χιλιόμετρα ανά ώρα ή με 60 χιλιόμετρα ανά μισάωρο.

Ο εθισμός

Θα μου πείτε ότι αυτά είναι αυτονόητα και κάπως βαρετά, αλλά αν κατέβουμε από το αυτοκίνητο και μπούμε στο Διαδίκτυο και ειδικά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ερχόμαστε απέναντι σε μια άλλη πλευρά της έννοιας «ταχύτητα».

Στην προσπάθειά μας να διατηρήσουμε επαφή με την επικαιρότητα που αλλάζει κάθε δευτερόλεπτο, κι ενώ δεχόμαστε βομβαρδισμό από κείμενα και εικόνες τα οποία δεν ξέρουμε καν αν είναι πραγματικά, προσπαθούμε κι εμείς να αυξήσουμε την «ταχύτητά» μας. Στον χρόνο που διαθέτει ο καθένας και η καθεμία, έχουμε εθιστεί να διαβάζουμε περισσότερα αλλά όλο και μικρότερα κείμενα.

Αυτή η συνήθεια της εποχής, βέβαια, συνοδεύεται από κάποιες παρενέργειες. Πολύ συχνά αντιμετωπίζουμε τα μεγαλύτερα κείμενα σαν τα μικρά. Περιμένουμε να τους αφιερώσουμε λίγα δευτερόλεπτα, διαβάζουμε έναν τίτλο, τις μία-δύο πρώτες παραγράφους και θεωρούμε ότι έχουμε πιάσει το νόημα. Εμπρός για την επόμενη πληροφορία των 15-20 δευτερολέπτων.

Οι κίνδυνοι εδώ είναι προφανείς. Μπορεί ο χρόνος που αφιερώνουμε σε ένα κείμενο να μην είναι αρκετός για την πλήρη κατανόησή του, μπορεί το μήνυμά του να βρίσκεται πιο κάτω από τις πρώτες παραγράφους, μπορεί ένας σαρκασμός να διαβαστεί ως κυριολεξία.

Ενας άλλος τρόπος να αυξήσουμε την ταχύτητά μας ως οδηγοί είναι να πηγαίνουμε από δρόμους που ξέρουμε, στους οποίους αισθανόμαστε πιο ασφαλείς. Κάτι αντίστοιχο ισχύει και στην πληροφόρησή μας.

Κατά πλειονότητα, αν μια πηγή έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη μας, έχουμε την τάση να καταφεύγουμε όλο και πιο συχνά εκεί για να αντλούμε πληροφορίες. Κι αυτή η πηγή δεν χρειάζεται (απαραίτητα) να είναι κάποιο μέσο ενημέρωσης, μπορεί να είναι κάποιος διαμορφωτής γνώμης, που λέγανε και οι επικοινωνιολόγοι.

Μπορεί να είναι κάποιος γνωστός στο Facebook, μια φίλη με έντονη παρουσία στο Χ, οι οποίοι μοιάζουν να έχουν μια εύστοχη ματιά σε ό,τι συμβαίνει, ενώ – κατά κανόνα – για να έχουν κερδίσει την εμπιστοσύνη μας, βοηθάει να μοιραζόμαστε μια ιδεολογική βάση, μια κοινή κουλτούρα, έναν παρόμοιο τρόπο να βλέπουμε τα πράγματα. Κι εδώ βέβαια η παγίδα είναι παρόμοια με πριν.

Πέρα από την πολιτική προδιάθεση της πηγής, δεν παύει κι αυτή να βασίζεται στον ανθρώπινο παράγοντα, κάτι το οποίο μπορεί να ισοδυναμεί με μια βιαστική ανάγνωση, μια παρανόηση, μια άγνοια κρίσιμων στοιχείων. Ανθρωποι είμαστε!

Ωστόσο, όταν αυτή η παρανάγνωση από τον διαμορφωτή γνώμης (που μεταξύ μας δεν είναι πάντα ακούσια) μετακυλίεται στους «πιστούς» του, δημιουργείται ένα ντόμινο που περισσότερο παραπέμπει στο «σπασμένο τηλέφωνο» παρά σε ενημέρωση.

Και ειδικά στη σημερινή εποχή που το πληκτρολόγιο έχει γίνει ο φορέας της εκτόνωσής μας απέναντι στις κακοτοπιές της καθημερινότητας, συχνά γινόμαστε βασιλικότεροι του βασιλέως, χτίζοντας επιπλέον περιεχόμενο σε μια κενή πληροφορία ή έστω σε μια πληροφορία με κενά.

Στη ζούγκλα

Ζώντας σε αυτή την ηλεκτρονική ζούγκλα, ας δώσουμε λίγο παραπάνω χρόνο στον εαυτό μας ώστε να ψάξει (όπου είναι δυνατόν, βέβαια) τις πρωτογενείς πηγές ή/και να είναι πιο συγκρατημένος, ειδικά αν πρόκειται να βάλλει κατά κάποιου.

Και για να τελειώσουμε από εκεί που ξεκινήσαμε, τα αυτοκίνητα που πηγαίνουν πιο αργά έχουν περισσότερες πιθανότητες από τα γρήγορα να φτάσουν στον σωστό προορισμό…