Μεσούσης της ελληνικής κρίσης χρέους, ο Dr Holger Schmieding, επικεφαλής οικονομολόγος της παλαιότερης (από το 1590) γερμανικής τράπεζας, της Berenberg, εξετάζοντας τις επιπτώσεις από το «Varoufakis Effect», όπως αποκάλεσε το πρώτο εξάμηνο του 2015, αποφάνθηκε ότι σπάνια μια νέα κυβέρνηση έχει προκαλέσει τόσο μεγάλη ζημιά σε μία χώρα σε τόσο σύντομο διάστημα.

Δέκα χρόνια μετά, η Ελλάδα, η οποία βρέθηκε στο κατώφλι του Αρμαγεδδώνα της εξόδου / εκδίωξης από την ευρωζώνη, με την εκλογή του Κυριάκου Πιερρακάκη στην προεδρία του Eurogroup αλλά και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) εισέρχεται στην εποχή του «Pierrakakis Effect», καθώς η εξέλιξη αυτή, κατά κάποιον τρόπο, σηματοδοτεί την επιστροφή της χώρας ως κανονικού κράτους-μέλους και ίσως (για ορισμένους) πιο κοντά στον πυρήνα της ευρωζώνης.

Στρατηγικό κέρδος

Η ατζέντα που παρουσίασε ο Πιερρακάκης, από την ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς έως την τεχνολογική αυτονομία της Ευρώπης και το ψηφιακό ευρώ, φάνηκε να βρίσκει ακροατήριο σε ένα περιβάλλον όπου η Ευρώπη αναζητεί τον βηματισμό της και το όποιο ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα, ανέφεραν αναλυτές της αγοράς.

Η εκλογή του αποτελεί επίσης στρατηγικό κέρδος για την Ελλάδα, που αποκτά απευθείας πρόσβαση στα διάφορα κέντρα οικονομικών αποφάσεων και σε οικονομικά fora, στα οποία σήμερα δεν μπορεί να συμμετέχει αυτοτελώς, όπως οι συνεδριάσεις του G7, του G20, του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, όπου το Eurogroup έχει θεσμικό ρόλο.

Ο 42χρονος επιστήμονας και πολιτικός, μετά την ομόφωνη εκλογή του, επικράτησε του Βέλγου Βίνσεντ βαν Πετεγκέμ, ο οποίος βρέθηκε σε «διασταυρούμενα πυρά» εξαιτίας της άρνησης της χώρας του να στηρίξει την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για χρήση της αξίας των «παγωμένων» ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για τη χρηματοδότηση δανείου 165 δισεκατομμυρίων ευρώ προς την Ουκρανία. Ως πρόεδρος του Eurogroup, θα προεδρεύει των μηνιαίων συνεδριάσεων και θα εκπροσωπεί διεθνώς τη ζώνη του ευρώ.

Οι προκλήσεις

Ανέλαβε επίσημα καθήκοντα στις 12 Δεκεμβρίου και θα υπηρετήσει θητεία δυόμισι ετών, διαδεχόμενος τον Ιρλανδό Πασκάλ Ντόναχιου, ο οποίος αποχώρησε αιφνιδίως τον Νοέμβριο για να αναλάβει θέση στην Παγκόσμια Τράπεζα.

«Οι παλιές διακρίσεις που υπήρχαν στην Ευρώπη και μέσα στις οποίες μεγάλωσαν γενιές Ευρωπαίων, όπως η διάκριση μεταξύ Βορρά και Νότου – οι λεγόμενοι “φειδωλοί” και οι λεγόμενοι “σπάταλοι” – φαίνεται πως έχουν υποχωρήσει» ανέφερε μετά την εκλογή του, σημειώνοντας πως οι προκλήσεις από την άμυνα και την τεχνολογική καινοτομία ως τις μακροοικονομικές ανισορροπίες είναι λίγο-πολύ κοινές, υπογραμμίζοντας προς την κατεύθυνση αυτή τις εκθέσεις Ντράγκι – Λέτα, καθώς και την υλοποίηση της ατζέντας της Ενωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων, της ενιαίας αγοράς, του ψηφιακού ευρώ και την ενίσχυση των δημοσιονομικών θεμελίων της ευρωζώνης, με ταυτόχρονη έμφαση στην ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη.

Με αναφορές όπως «η εκδίκηση της Αθήνας», «απόδραση από το παρελθόν της χρεοκοπίας και των μνημονίων», «ορόσημο που υπογραμμίζει την εντυπωσιακή μεταστροφή της Ελλάδας», «θεαματική μεταστροφή», «η Ελλάδα επιστρέφει με πρωταγωνιστικό ρόλο», «θετικό αφήγημα για την Ενωση», τα διεθνή μέσα υπογραμμίζουν τον συμβολισμό της ανάδειξης ενός έλληνα υπουργού σε ένα από τα σημαντικότερα θεσμικά οικονομικά fora της Ευρώπης.

Η ιδέα, εξάλλου, ενός έλληνα υπουργού Οικονομικών σε αυτή τη θέση μόλις πριν από 10 χρόνια θα ήταν αδιανόητη, σχολίασαν αρκετοί αναλυτές, θυμίζοντας πως ο προκάτοχός του, την εποχή εκείνη, Βαρουφάκης περιέγραφε το Eurogroup ως ένα μέρος «κατάλληλο μόνο για ψυχοπαθείς».

Ιστορική στιγμή

Η εκλογή Πιερρακάκη στο τιμόνι του οργάνου που κάποτε αποφάσιζε για τη σωτηρία της Ελλάδας από τη χρεοκοπία σηματοδοτεί μια ιστορική στιγμή για τη χώρα, υποστηρίζουν διεθνείς παρατηρητές.

Το Eurogroup, που από άτυπο forum το 1997 εξελίχθηκε σε κεντρικό πυλώνα της οικονομικής διακυβέρνησης της ευρωζώνης, απέκτησε ισχύ κυρίως μέσα από το ξέσπασμα της κρίσης χρέους της ευρωζώνης.

Οι αποφάσεις του επηρέασαν όλες τις φάσεις της ελληνικής κρίσης: από την πίεση του πρώτου προέδρου Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ (2005-2013) για παραμονή της χώρας στην ευρωζώνη, έως την απειλή του Grexit (παράλληλα με τις πιέσεις του Σόιμπλε) στην εποχή του Γερούν Ντάισελμπλουμ (2013-2018), ο οποίος έμεινε στη μνήμη για τον γνωστό διαξιφισμό του και το «Ουάου» του τότε έλληνα υπουργού Οικονομικών και από την περίοδο δημοσιονομικής ανάκαμψης υπό τον Μάριο Σεντένο (2018-2020), μέχρι το σημερινό «γύρισμα» της ελληνικής οικονομίας που παρακολούθησε η προεδρία Πασκάλ Ντόναχιου (2020-2025).

Υβρις και νέμεσις

Πέρα από τον συμβολισμό της ανάδειξης ενός έλληνα υπουργού στο κορυφαίο οικονομικό όργανο της ευρωζώνης, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πάντως πως η χώρα βρέθηκε αντιμέτωπη δύο φορές με το ενδεχόμενο του Grexit. Κατά την ελληνική «Μεγάλη Υφεση», εξάλλου, που η Τράπεζα της Ελλάδος την είχε χαρακτηρίσει περισσότερο ή λιγότερο terra incognita (άγνωστη γη), που μπορούσε να συγκριθεί εν καιρώ ειρήνης μόνο με τη Μεγάλη Υφεση των ΗΠΑ του 1929, η χώρα έχασε το 26,5% του ΑΕΠ της.

Η ελληνική χρεοκοπία, μάλιστα, είχε όλα τα χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας: Η «φούσκα» της εγχώριας ζήτησης που δημιουργήθηκε με τα δανεικά της περιόδου 1999-2009 παρομοιάζεται με την ύβρη, ενώ η κατάρρευση του μοντέλου ανάπτυξης με δανεικά έφερε την αποπομπή από τις αγορές και τα μνημόνια, δηλαδή τη νέμεση, με την επώδυνη προσαρμογή που ακολούθησε να οδηγεί στην κάθαρση.

Υπεραπόδοση

Ακόμη και σήμερα, εξάλλου, το πραγματικό (αποπληθωρισμένο) ΑΕΠ στην Ελλάδα το γ’ τρίμηνο 2025, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, είναι ακόμη χαμηλότερο από την κορυφή του β’ τριμήνου 2007, δηλαδή σχεδόν 18 χρόνια μετά, κατά 14,8%.

Η χώρα πλέον, μετά από ένα άλμα σταθεροποίησης, στηριζόμενη κυρίως στη δημοσιονομική προσαρμογή και υπεραπόδοση στην ευρωζώνη, απόρροια και του Ταμείου Ανάκαμψης, για 6ο συνεχές έτος και το 2026 – και μάλλον και για τα επόμενα δύο χρόνια –, είναι αντιμέτωπη με νέες προκλήσεις, όπως το κλείσιμο της ψαλίδας στην κατά κεφαλήν παραγωγικότητα, μέσω και των ποιοτικών υψηλής προστιθέμενης αξίας επενδύσεων, τον περιορισμό του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών και του χρέους, το Δημογραφικό, τις δύσκολες μεταρρυθμίσεις σε τομείς όπως η Δικαιοσύνη, η σύνδεση της αγοράς εργασίας με τις σπουδές, η επιστροφή των νέων και μορφωμένων Ελλήνων που μετανάστευσαν στην κρίση κ.λπ.