Από τις δύο πρόσφατες ευρωπαϊκές έρευνες ESPAD και EUDA προκύπτει ότι τα εθνικά μας δεδομένα δεν είναι ενθαρρυντικά τόσο για τις ουσίες όσο και για τον τζόγο, το Διαδίκτυο, την ψυχική υγεία των 16χρονων αλλά και των ενηλίκων! Είναι άραγε τυχαίο ή μήπως είχαν προαναγγελθεί οι αρνητικές αυτές συνέπειες όταν η κυβέρνηση δρομολογούσε τις σχετικές πολιτικές αποφάσεις, που συνήθως συμβάλλουν και στα αποτελέσματα…

Πριν από έναν χρόνο κατέθεσα τις απόψεις μου στην Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής, πριν από την ψήφιση του νόμου 5129/1-8-24 σχετικά με την ίδρυση του Εθνικού Οργανισμού Πρόληψης και Αντιμετώπισης των Εξαρτήσεων – ΕΟΠΑΕ. Τελείως προφητικά, μπορώ να πω σήμερα, είχα εκφράσει τις αντιρρήσεις μου για τον Οργανισμό αυτόν και είχα επισημάνει μεταξύ άλλων το χρέος μας προς τους Ελληνες, ιδιαίτερα τους έφηβους και τους νεαρούς ενηλίκους, τους εξαρτημένους, τις οικογένειές τους και όλους τους εργαζομένους στους φορείς που ασχολούνται στον ευαίσθητο τομέα των εξαρτήσεων.

Και αυτό γιατί στον νόμο δεν υπήρχε:

-Καμία πρόβλεψη για τη βιωσιμότητα των 75 Κέντρων Πρόληψης που λειτουργούν σε όλους τους νομούς της χώρας και η προγραμματική τους σύμβαση λήγει το 2027. Τα Κέντρα Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας αποτελούν Αστικές μη Κερδοσκοπικές Εταιρείες στις οποίες συμμετέχουν φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης Α’ και Β’ Βαθμού, επιστημονικοί-κοινωνικοί φορείς και εποπτεύονται από το υπουργείο Υγείας μέσω του ΕΟΠΑΕ (πρώην ΟΚΑΝΑ). Οι εργαζόμενοι στα Κέντρα αυτά εφαρμόζουν στην πράξη, εδώ και 30 χρόνια, το «προλαμβάνειν κάλλιον του θεραπεύειν».

Οι παρεμβάσεις τους σε μαθητές, γονείς, εκπαιδευτικούς και πολίτες αγκαλιάστηκαν από τις τοπικές κοινωνίες, αναγνωρίστηκαν από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, αξιολογήθηκαν ως η αποτελεσματικότερη προσέγγιση περιορισμού των εξαρτήσεων, προτάθηκαν σε άλλα κράτη-μέλη και τελικά η χώρα μας έλαβε πριν από 10 χρόνια ευρωπαϊκό αριστείο.

-Καμία κατοχύρωση στη διαφορετική φιλοσοφία των θεραπευτικών προγραμμάτων. Αντίθετα ο προσωρινά διορισμένος πρόεδρος του ΕΟΠΑΕ κ. Α. Θεοχάρης άλλαξε ήδη τα ιστορικά ονόματα όλων των θεραπευτικών δομών που είναι καθιερωμένα και γνωστά για πάνω από 40 χρόνια (όπως οι Μονάδες 18άνω, Στροφή, Ιθάκη, Αθηνά κ.λπ.). Παράλληλα ιδρύει ή καταργεί Μονάδες και Προγράμματα, μετακινεί εργαζομένους χωρίς κριτήρια και προηγούμενη ενημέρωση, υποβιβάζει ή αναβαθμίζει χωρίς διαφάνεια και λογοδοσία το προσωπικό των δομών πανελλαδικά.

-Καμία αναφορά στο Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά (ΕΚΤΕΠΝ) που συλλέγει και δημοσιοποιεί στοιχεία και σαν εθνικός φορέας αποστέλλει δεδομένα στον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τα Ναρκωτικά – EUDA. Προφανώς, εμμέσως πλην σαφώς, διαφαίνεται ότι αντί κάποιας συνεργασίας με το ΕΚΤΕΠΝ ο ΕΟΠΑΕ θα οικειοποιηθεί και αυτή τη δραστηριότητα.

-Καμία συνέργεια με τους εξυπηρετούμενους ή θεραπευόμενους δεδομένου ότι οι αποφάσεις παίρνονται για αυτούς αλλά χωρίς αυτούς. Διαχρονικά δόθηκαν επιτυχείς μάχες, κατακτήθηκαν συμμαχίες, ενισχύθηκαν συνέργειες, αμβλύνθηκαν αντιθέσεις. Οι στόχοι ήταν πάντα ξεκάθαροι. Επίκεντρο το άτομο, οι εξατομικευμένες ανάγκες του, αλλά και η γνώμη του.

Ολα τα παραπάνω σηματοδοτούν σημαντική οπισθοδρόμηση, απώλεια κεκτημένων και όπως ήδη φαίνεται άσχημα νέα για τα δεδομένα των εξαρτήσεων στη χώρα μας.

Γνωρίζω, από προσωπική ευκαιρία ανταλλαγής απόψεων πριν από χρόνια, ότι ο Πρωθυπουργός έχει ιδιαίτερη ευαισθησία και ενδιαφέρον για το θέμα των εξαρτήσεων. Ειλικρινά δεν πιστεύω ότι είναι ενήμερος για όλα τα παραπάνω αλλά και για πολλά άλλα που σηματοδοτούν όχι την αναμενόμενη επικαιροποίηση της εθνικής μας πολιτικής σύμφωνα με τα νέα δεδομένα και απειλές, αλλά την πλήρη αποδόμηση ενός πλαισίου που έδωσε αποτελέσματα και διεθνή αναγνώριση. Ελπίζω να υπάρξει κάποια κυβερνητική απάντηση.

Η κυρία Μένη Μαλλιώρη είναι ομότιμη καθηγήτρια Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, εκπρόσωπος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο ΔΣ του Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τα Ναρκωτικά – EUDA.