«Η Λακωνία, με τους εύφορους κάμπους του Ευρώτα και τα ορεινά του Πάρνωνα και του Ταϋγέτου, παραμένει ένας από τους πιο ποιοτικούς αγροτικούς τόπους της χώρας» λέει ο γεωπόνος Σταύρος Αραχωβίτης, που συμμετέχει σε μια συζήτηση που καταλήγει να αναδείξει τόσο τα συγκριτικά πλεονεκτήματα όσο και τα βαθιά προβλήματα που διαμορφώνουν την καθημερινότητα του αγρότη στην περιοχή.

Οπως εξηγεί ο ίδιος, το γεωγραφικό μωσαϊκό της Λακωνίας (πεδινές κοιλάδες, ημιορεινές ζώνες και ορεινές εκτάσεις) δίνει τη δυνατότητα για ποικιλία παραγωγής: ποτιστικές καλλιέργειες στα πεδινά, εξαιρετική κτηνοτροφία και μελισσοκομία στα υψώματα, και τη διάσημη ελιά Καλαμών στον Πάρνωνα. Η τοπική ποικιλία μικροκλιμάτων και οι παραδοσιακοί τρόποι παραγωγής έχουν γεννήσει προστατευόμενες ονομασίες και προϊόντα με προστιθέμενη αξία.

Παρ’ όλα αυτά, τα προβλήματα δεν είναι λίγα. Ο μικρός και πολυτεμαχισμένος κλήρος, η εγκατάλειψη εκτάσεων και η δημογραφική εξασθένιση της υπαίθρου δημιουργούν συνθήκες που απομακρύνουν τους νέους από τη γη. Ο κ. Αραχωβίτης υπενθυμίζει πως η μέση ηλικία των απασχολουμένων στη γεωργία είναι υψηλή και ότι η εργασία στον αγρό δεν εξασφαλίζει το σταθερό εισόδημα που απαιτείται για τα στοιχειώδη.

Η κλιματική αλλαγή αποτελεί τον πιο σοβαρό παράγοντα κινδύνου. Η Λακωνία, όπως και άλλες περιοχές του Νότου, βιώνει έντονες τάσεις ερημοποίησης· η υπεράντληση, η άνοδος υφάλμυρων υδάτων και η μείωση της γονιμότητας απειλούν τις παραγωγικές δυνατότητες. Το φαινόμενο της παρενιαυτοφορίας στην ελιά, οι αιφνίδιες χαλαζοπτώσεις και η αστάθεια των τιμών καθιστούν το εισόδημα επισφαλές καθώς οι καλλιεργητικές δαπάνες μιας ολόκληρης χρονιάς μπορούν να πάνε χαμένες σε λίγες στιγμές.

Ευρωπαϊκές οδηγίες εκτός… τόπου

Ο κ. Αραχωβίτης στην κουβέντα μας προσθέτει επίσης τη δυσαρμονία μεταξύ των ευρωπαϊκών προδιαγραφών και των ιδιαίτερων συνθηκών του Νότου. Πολλές οδηγίες σχεδιάζονται με γνώμονα τις βόρειες, εντατικές καλλιέργειες και δεν λαμβάνουν υπόψη τη διαφορετική πραγματικότητα της ελληνικής περιφέρειας. Σύμφωνα με τον ίδιο, η Ελλάδα πρέπει να διεκδικεί ενεργά τη «δική της πινελιά» στις διαπραγματεύσεις, ώστε οι κανόνες να είναι προσαρμοσμένοι στην τοπική πραγματικότητα.

Τι θα έφερνε όμως τους νέους πίσω στη γη; Η απάντηση επικεντρώνεται στα οικονομικά κίνητρα: βιώσιμα εισοδήματα, πρόσβαση σε γη και επενδύσεις, σε υποδομές και υπηρεσίες που κάνουν τη ζωή στην ύπαιθρο ελκυστική. Οπως προκύπτει από την κουβέντα μας, χρειάζεται ολοκληρωμένη δράση που να συνδέει την παραγωγή με την τοπική οικονομία, την καινοτομία και την ποιότητα ζωής.

Τέλος, ο κ. Αραχωβίτης θεωρεί απαραίτητη την προβολή των ΠΟΠ (Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης) προϊόντων της Λακωνίας και την προσαρμογή ευρωπαϊκών πολιτικών. Η επιλογή είναι σαφής: ή θα ληφθούν στοχευμένες παρεμβάσεις ή η ύπαιθρος θα αδειάσει. Ο αγρότης, όπως εξηγεί, αξίζει μέριμνα και αναγνώριση όντας ο ακρογωνιαίος λίθος για την καθημερινότητα όλων μας, είτε το συνειδητοποιούμε είτε όχι.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στην εφημερίδα TO BHMA της Σπάρτης που κυκλοφόρησε με «Το Βήμα της Κυριακής» στις 30 Νοεμβρίου 2025.