Ως μαθητής του Γυμνασίου με Λυκειακές Τάξεις Αλοννήσου, αισθάνομαι καθημερινά πόσο τυχερός είμαι που ζω σε ένα μοναδικό μέρος όπως το νησί μας. Η Αλόννησος είναι ένας τόπος με φυσική ομορφιά και ανεκτίμητη οικολογική αξία, καθώς φιλοξενεί το πρώτο Θαλάσσιο Πάρκο της Ελλάδας και το μεγαλύτερο προστατευόμενο θαλάσσιο πάρκο στη Μεσόγειο. Στην περιοχή μας η θάλασσα δεν είναι μόνο μέρος του τοπίου, είναι ζωή. Είναι το σπίτι της μεσογειακής φώκιας και πολλών ακόμα θαλάσσιων οργανισμών που έχουν ανάγκη την προστασία μας.

Το τελευταίο διάστημα είχαμε την ευκαιρία να συμμετέχουμε σε ένα πολύ ενδιαφέρον πρόγραμμα, το MERMAID – Marine littER MitigAtion In MeDiterranean («Γοργόνα» – Μετριασμός των θαλάσσιων απορριμμάτων στην Μεσόγειο) που πραγματοποιήθηκε στην Αλόννησο τον περασμένο μήνα με πρωτοβουλία της περιβαλλοντικής οργάνωσης Aegean Rebreath σε συνεργασία με τον Δήμο μας.

Το πρόγραμμα αυτό, που υλοποιείται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου SeaClear2.0, συνδύαζε την εκπαίδευση, την καινοτομία και τη χρήση προηγμένης τεχνολογίας για την αντιμετώπιση των θαλάσσιων απορριμμάτων. Ετσι, μέσα από εργαστήρια, παρουσιάσεις και πρακτικές δράσεις στο λιμάνι του νησιού, μάθαμε για τις επιπτώσεις των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στο θαλάσσιο περιβάλλον, τον ρόλο της ατομικής ευθύνης και, κυρίως, πώς μπορούμε να συνδυάσουμε την οικολογική ευαισθησία με την επιστήμη.

Μία από τις πιο συναρπαστικές εμπειρίες για εμένα ήταν η παρακολούθηση της χρήσης των ROV (Remotely Operated Vehicles), δηλαδή τηλεκατευθυνόμενων υποβρύχιων ρομπότ, και ενός οχήματος επιφανειακής συλλογής απορριμμάτων. Αυτές οι νέες τεχνολογίες χρησιμοποιήθηκαν για τη χαρτογράφηση επιβαρυμένων σημείων στη θαλάσσια ζώνη του λιμανιού μας. Αυτή η εικόνα με ενέπνευσε να σκεφτώ αλλά και να ονειρευτώ πώς θα μπορούσε η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) να αξιοποιηθεί ακόμα περισσότερο στο μέλλον για την προστασία του Θαλάσσιου Πάρκου Αλοννήσου.

Ονειρεύομαι, λοιπόν, έναν κόσμο όπου η τεχνολογία δεν απειλεί τη φύση αλλά την προστατεύει. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι μια μορφή προγραμματισμένης «έξυπνης» σκέψης που μπορεί να μαθαίνει, να προβλέπει και να παίρνει αποφάσεις με βάση δεδομένα. Στο πλαίσιο αυτό μπορεί να αξιοποιηθεί ένα σύστημα παρακολούθησης του Θαλάσσιου Πάρκου που θα αποτελείται από δίκτυα υποβρύχιων και επιφανειακών ρομπότ, εξοπλισμένα με αισθητήρες και κάμερες. Αυτά τα ρομπότ θα περιπολούν καθημερινά τη θαλάσσια περιοχή, θα αναγνωρίζουν απορρίμματα, θα τα καταγράφουν, θα τα συλλέγουν και θα στέλνουν άμεσα πληροφορίες σε κεντρικούς σταθμούς ελέγχου.

Λιβάδι ποσειδωνίας.

Παρακολούθηση των ζώων

Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να βοηθήσει επίσης στην παρακολούθηση της συμπεριφοράς των θαλάσσιων ζώων. Θα μπορούσε να αναγνωρίζει τις φώκιες, να καταγράφει τις κινήσεις τους, να εντοπίζει πιθανούς κινδύνους και να ειδοποιεί τις αρμόδιες αρχές σε περίπτωση κινδύνου ή ασθένειας. Αυτό θα μας επιτρέψει να γνωρίζουμε καλύτερα πώς ζει και κινείται αυτό το σπάνιο είδος και να παίρνουμε μέτρα για την προστασία του πιο αποτελεσματικά.

Επιπλέον, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να προβλέψει φαινόμενα ρύπανσης ή αυξημένης κυκλοφορίας σκαφών, αναλύοντας δεδομένα όπως ο καιρός, τα ρεύματα ή διάφορα άλλα ιστορικά στοιχεία. Μπορεί να μας ειδοποιεί αν κάποιο πλοίο αδειάζει παράνομα απόβλητα στη θάλασσα ή αν μια περιοχή του πάρκου εμφανίζει αυξημένη περιβαλλοντική πίεση. Με αυτόν τον τρόπο, η πρόληψη μπορεί να γίνει το ισχυρότερό μας όπλο.

Μαυροπετρίτης.

Στο μέλλον, μπορούν να δημιουργηθούν ταυτόχρονα εφαρμογές επαυξημένης πραγματικότητας (AR) ή έξυπνες εφαρμογές κινητών, οι οποίες θα καθοδηγούν τους τουρίστες μέσα στο Θαλάσσιο Πάρκο, δίνοντάς τους πληροφορίες για τα είδη που βλέπουν, αλλά και κανόνες συμπεριφοράς για να μην ενοχλούν τα ζώα ή να μη ρυπαίνουν το Θαλάσσιο Πάρκο.

Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί επίσης να αξιοποιηθεί σε ψηφιακή πλατφόρμα του σχολείου μας, όπου οι μαθητές και μαθήτριες θα μπορούν να παρακολουθούν σε πραγματικό χρόνο την υγεία του θαλάσσιου οικοσυστήματος, να συμμετέχουν σε εκπαιδευτικά παιχνίδια ή εικονικές αποστολές καθαρισμού του βυθού. Με τον τρόπο αυτόν η γνώση μπορεί να γίνει πράξη και η προστασία του περιβάλλοντος μπορεί να αρχίσει από εμάς τους νέους.

Η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι ένα μαγικό ραβδί, που θα λύσει όλα τα προβλήματα της ανθρωπότητας. Ομως, αν τη χρησιμοποιήσουμε σωστά, μπορεί να γίνει ένα ισχυρό εργαλείο στα χέρια ανθρώπων που νοιάζονται. Να γιατί ονειρεύομαι ένα μέλλον όπου ο άνθρωπος θα συνεργάζεται με την τεχνολογία, όχι για να εκμεταλλεύεται τη φύση αλλά για να την προστατεύει. Η Αλόννησος μπορεί να γίνει ένα τέτοιο παράδειγμα, αποτελώντας ένα νησί-πρότυπο, όπου η αγάπη για το περιβάλλον και η δύναμη της τεχνολογίας ενώνονται.

Ως μαθητής της Γ’ Λυκείου, αισθάνομαι πως η συμμετοχή σε τέτοιες δράσεις μας εφοδιάζει με γνώσεις, δεξιότητες και κυρίως με ευθύνη απέναντι στον κόσμο που θα παραλάβουμε. Μας δίνει φωνή, όραμα και σκοπό. Και ίσως, κάποια μέρα, να μπορούμε και εμείς να συμμετέχουμε ως επιστήμονες ή ερευνητές σε τέτοια έργα. Μέχρι τότε, ας συνεχίσουμε να διευρύνουμε τους ορίζοντές μας, να ονειρευόμαστε και, κυρίως, να προστατεύουμε τον τόπο μας, αποδεικνύοντας πως η νέα γενιά είναι παρούσα και έτοιμη να αναλάβει δράση.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο ένθετο «Το Βήμα της Αλοννήσου» του Γυμνασίου και του Λυκείου της Αλοννήσου που κυκλοφόρησε με «Το Βήμα της Κυριακής» στις 15 Ιουνίου 2025.