Νομοθετικές αλλαγές και επεμβάσεις σε όλη τη ζώνη της κρατικής περιουσίας και των ακινήτων προετοιμάζει το υπουργείο Οικονομικών προκειμένου να αντιμετωπίσει την κρίση στέγης που βασανίζει τα νεότερα των νοικοκυριών.

Ο Κυριάκος Πιερρακάκης αναγνωρίζει την έντονη πίεση που ασκούν στην ελληνική κτηματαγορά οι διατηρούμενες επί μακρόν αυξητικές τάσεις στις τιμές και στα ενοίκια των κατοικιών. Αποτέλεσμα, όπως λέει, της συνεχώς διευρυνόμενης εξωτερικής ζήτησης, είτε με απευθείας αγορές σπιτιών από ξένους είτε μέσω του μηχανισμού της βραχυχρόνιας μίσθωσης.

Ανησυχεί μήπως η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη και οι μεγαλύτερες ελληνικές πόλεις που γειτνιάζουν με δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς αντιμετωπίσουν κρίση αντίστοιχη αυτής του Λονδίνου, όπου βαθμιαία το κέντρο της βρετανικής μητρόπολης εξαιτίας της ανύψωσης των τιμών έχασε τους εγγλέζους κατοίκους του και μαζί απώλεσε τον παραδοσιακό του αστικό χαρακτήρα και την αναλογούσα βρετανική κουλτούρα.

Επιδείνωση

«Απέχουμε από αυτή την κατάσταση» λέει ο υπουργός Οικονομικών, αλλά εκτιμά ότι ήδη πολλές γειτονιές της Αθήνας, όπως και παραθαλάσσιοι δήμοι της Αττικής, έρχονται σιγά-σιγά αντιμέτωποι με το πρόβλημα, καθώς οι παλαιοί ιδιοκτήτες υποκύπτουν στις δελεαστικές προσφορές και μαζί απαλλάσσονται από τα βάρη, φορολογικά και άλλα, των πανάκριβων ακινήτων.

Το χειρότερο ωστόσο είναι ότι ο πυρετός της αγοράς ακινήτων δυσκολεύει και αποκαρδιώνει τα νέα ζευγάρια, επιδρώντας ευθέως ακόμη στην επιδείνωση του ήδη οξύτατου δημογραφικού προβλήματος.

Ο κ. Πιερρακάκης αποδέχεται ότι υπό αυτές τις συνθήκες επείγει μια ευρείας έκτασης θαρραλέα παρέμβαση της κυβέρνησης στην αγορά ακινήτων που θα καλύπτει από τη φορολογική ελάφρυνση των ιδιοκτητών μέχρι τη διευκόλυνση των μεταβιβάσεων και τη διαμόρφωση συνθηκών ενίσχυσης της προσφοράς.

Ο ίδιος έχει ιδία αντίληψη των δυνατοτήτων και σύντομα εντός του καλοκαιριού θα κινηθεί νομοθετικά προκειμένου να διευκολύνει τη διαχείριση τόσο των σχολαζουσών κληρονομιών όσο και την ευχερέστερη και ταχύτερη αξιοποίηση της αδρανούς περιουσίας χιλιάδων κληροδοτημάτων, που δεσμεύονται από τις επιθυμίες του διαθέτη δωρητή, οι οποίες προβλέφθηκαν πριν από δεκάδες  χρόνια και πλέον έχουν καταστεί αν όχι ανεφάρμοστες, σίγουρα αντιοικονομικές.

Ο υπουργός Οικονομικών με νομοσχέδιο που θα φέρει προς ψήφιση στη Βουλή τους θερινούς μήνες θα επιχειρήσει να ελευθερώσει τα ακίνητα των κληροδοτημάτων και ιδρυμάτων μέσω αλλαγής του πλαισίου που διέπει τη λειτουργία τους και μέσω ενοποιήσεων τουλάχιστον σε τοπικό επίπεδο. Ταυτόχρονα θα ασκήσει τη μεγαλύτερη δυνατή πίεση στους διαχειριστές των κόκκινων δανείων να ελευθερώσουν και αυτοί δεκάδες χιλιάδες ανενεργά και ανεκμετάλλευτα ακίνητα που έχουν στη διάθεσή τους.

Πολλοί από τους servicers διατηρούν εν αναμονή άπειρα ακίνητα προσβλέποντας σε ακόμη καλύτερες τιμές και περισσότερα κέρδη. Επιπλέον ο υπουργός Οικονομικών κινείται δυναμικά στη ζώνη της δημόσιας περιουσίας. Το Υπερταμείο κατέχει, σύμφωνα με επίσημες καταγραφές, ακίνητα αξίας 11,7 δισ. ευρώ, χωρίς να περιλαμβάνονται σε αυτά άλλα 34.000 που διασταυρωμένα έχει στην κατοχή της η ΕΤΑΔ και βρίσκεται σε νομικές διαδικασίες προκειμένου να τα ξεκαθαρίσει από διεκδικήσεις και να τα αποδώσει καθαρά στην αγορά.

Στόχος του υπουργείου Οικονομικών είναι να ενεργοποιηθούν όσο το δυνατόν ταχύτερα οικιστικές, ιδιοκτησιακές και άλλες εκκρεμότητες, ώστε να επαυξηθεί η προσφορά και έτσι να ανασχεθεί τουλάχιστον η διαρκής και εξουθενωτική άνοδος των τιμών και των ενοικίων.

Περιττό να σημειώσουμε ότι στο παρόν περιβάλλον οι δαπάνες στέγασης ξεπερνούν το 30% του εισοδήματος των νέων νοικοκυριών και η αξία ενός αξιοπρεπούς ακινήτου πέραν του ότι απαιτεί εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ αυξάνεται διαρκώς με ρυθμούς υψηλότερους των μισθών, με αποτέλεσμα η όποια αποταμίευση να υστερεί και να μην επιτρέπει τη συγκέντρωση του απαιτούμενου ποσού που πρέπει να συνοδεύει το στεγαστικό δάνειο.

Προβλήματα

Γενικώς ο κ. Πιερρακάκης επισημαίνει ότι η ελληνική οικονομία και πολιτική αφού κατάφερε να χειριστεί επιτυχώς τη δημοσιονομική κρίση και να ρυθμίσει επιτυχώς τα χρέη, τώρα έρχεται αντιμέτωπη με ιδιαίτερα διαρθρωτικά θέματα και προβλήματα που χρήζουν διαρκούς προσοχής. Το δημογραφικό κατ’ αυτόν συνιστά τη μεγαλύτερη απειλή για τη χώρα.

«Η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει υπαρξιακού τύπου κρίση αν δεν μεταβάλει τη σημερινή έντονα αρνητική σχέση μεταξύ γεννήσεων και θανάτων» τονίζει με ένταση και δεν κρύβει ότι «χωρίς πληθυσμιακή αναγέννηση όλα, από την ανάπτυξη και το ασφαλιστικό μέχρι την παραγωγικότητα, τίθενται εν αμφιβόλω μεσοπρόθεσμα».

«Αν επιβεβαιωθεί η πρόβλεψη που θέλει τον ελληνικό πληθυσμό όχι απλά να γηράσκει αλλά να υποχωρεί από 10,4 εκατομμύρια σε μόλις 8,5 εκατομμύρια το 2050, τίποτε δεν πρόκειται να πάει καλά» σημειώνει με ένταση και απόλυτη γνώση των συνεπειών. «Μόνο το ασφαλιστικό αρκεί για να φέρει νέα κρίση» τονίζει χαρακτηριστικά, προσθέτοντας ότι «ήδη οι δαπάνες του ΕΦΚΑ ξεπερνούν κατά πολύ τα έσοδά του και προφανέστατα το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης δεν βγαίνει χωρίς γενναία κρατική επιχορήγηση».

Αλλά και οι προοπτικές της ανάπτυξης περιορίζονται εξαιτίας της επαπειλούμενης πληθυσμιακής συρρίκνωσης. Μπορεί σήμερα όλοι οι διεθνείς οργανισμοί να χειροκροτούν τους υψηλούς ελληνικούς ρυθμούς μεγέθυνσης αλλά τα μοντέλα τους προβλέπουν στασιμότητα από το 2034 και μετά εξαιτίας των αρνητικών δημογραφικών εξελίξεων.

Στη βάση των παραπάνω ανησυχιών και των εμφανιζόμενων νέων κινδύνων ο κ. Πιερρακάκης προσπαθεί να χτίσει την καινούργια περίοδο της οικονομικής πολιτικής, υιοθετώντας νέες στοχεύσεις και νέα εργαλεία.

Ο ίδιος πιστεύει ακράδαντα ότι στην παρούσα φάση των εντυπωσιακών δημοσιονομικών επιδόσεων, της ταχείας απομείωσης του χρέους, του αναπτυξιακού κύκλου και του θετικού επενδυτικού κλίματος μπορεί να διεκδικηθεί το άλμα ανάπτυξης και παραγωγικότητας, που παρά τη σημαντική πρόοδο δεν κατεγράφη και έτσι να δημιουργήσει περιβάλλον αντιστροφής των τάσεων πληθυσμιακής συρρίκνωσης.

Κατ’ αυτόν, το ευρύτερο περιβάλλον επιτρέπει να διεκδικήσει κανείς, υιοθετώντας κατάλληλες πολιτικές, ρυθμούς ανάπτυξης της τάξεως του 5% τον χρόνο. Ο κ. Πιερρακάκης πιστεύει ότι μια διευρυμένη πολιτική άρσης του πλήθους των εμποδίων που διέπουν την ελληνική οικονομία θα μπορούσε όντως να διαμορφώσει περιβάλλον και να δημιουργήσει ευκαιρίες ισχυρής ανάπτυξης.

Το άλμα που διεκδικεί πιστεύει ότι μπορεί να εξασφαλιστεί αν για παράδειγμα επιτευχθεί η άρση της εθνικής πολυπλοκότητας στην άσκηση οικονομικής δραστηριότητας. Οταν ήταν στο υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής μέσω του προγράμματος «Μίτος» είχε καταγράψει 5.500 διαδικασίες, γραφειοκρατικές και άλλες, που βαραίνουν κάθε απόφαση για επένδυση και ανάληψη δραστηριότητας.

Ο φόρος εισοδήματος

Για παράδειγμα, ακόμη και σήμερα η μεταβίβαση ενός ακινήτου απαιτεί περίπου 13 τέτοιες διαδικασίες και η αποδοχή κληρονομιάς ακόμη περισσότερες. Ο κ. Πιερρακάκης σκοπεύει να επιδράσει στην οικονομική δραστηριότητα διά των απλουστεύσεων και με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών.

Θεωρεί ότι επιλεγμένοι τομείς όπως της ηλεκτροπαραγωγής, της χωροταξίας, των ορυκτών, των πανεπιστημίων και άλλοι που δυνάμει μπορούν να συγκροτήσουν νέες αγορές επιβάλλεται να ελευθερωθούν από δεσμά και υποχρεώσεις που περιορίζουν και δεν προστατεύουν. Και βεβαίως δεν κρύβει την ανάγκη να περιοριστεί το φορολογικό βάρος.

Αντιλαμβάνεται λοιπόν ο καθείς ότι στην παρούσα φάση προέχει η αλλαγή των κλιμακίων και διάρθρωσης της κλίμακας φορολογίας εισοδήματος με σκοπό την ελάφρυνση των μεσαίων εισοδημάτων.

Σήμερα εισοδήματα από 20.000 μέχρι 40.000 ευρώ βαρύνονται με συντελεστές από 22% μέχρι 36% και πάνω από εκεί με 44%! Δεν είναι δα και οι πλουσιότεροι των Ελλήνων για να βαρύνονται με τέτοιου μεγέθους συντελεστές. Το ερώτημα που τίθεται είναι τι έκτασης και τι μεγέθους θα είναι η επερχόμενη αλλαγή του φόρου εισοδήματος.

Οπως λέει ο κ. Πιερρακάκης, όλα θα κριθούν στο τέλος του καλοκαιριού από το εύρος του δημοσιονομικού χώρου και τις βασικές επιλογές κατανομής του που θα κάνει ο κ. Μητσοτάκης. Ολα τα στοιχεία οδηγούν σε εκτιμήσεις ότι οι παροχές του 2026 που θα αναγγελθούν στη ΔΕΘ τον Σεπτέμβριο θα κυμανθούν μεταξύ 1 και 1,5 δισ. ευρώ.