Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει κάποιος χειροπιαστός λόγος να υποβάλλει κανείς τον εαυτό του στη βάσανο του Secret Santa.

Εκτός κι αν αντλεί ηδονή από το κατασκοπικό παιχνίδι από το πανέρι που εκτυλίσσεται τις ημέρες που προηγούνται της ανταλλαγής των δώρων ή θεωρεί πως τα μαντζούνια των τμημάτων ανθρώπινου δυναμικού για τη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ ομάδων εργαζομένων, όπως η αλήστου μνήμης casual Friday, λειτουργούν ή εκτιμά τις μικρές, απλές και καθημερινές χαρές της ζωής.

Εκείνες που μπορεί να βρει σε μια κούπα καφέ, ένα βιβλίο, ένα κερί, έστω ένα ζευγάρι κάλτσες, βρε αδελφέ, για να μνημονεύσουμε μερικά από τα πιο δημοφιλή, με άλλα λόγια αναμενόμενα δώρα που ανταλλάσσονται μεταξύ συναδέλφων στο πλαίσιο του εθίμου του Secret Santa.

Α, ναι, είναι και το πνεύμα των Χριστουγέννων που καθοδηγεί αυτές τις σκηνοθετημένες, άρα καθόλου αυθόρμητες, κινήσεις αβρότητας οι οποίες εξακολουθούν να ευδοκιμούν στην εταιρική κουλτούρα ακόμα και στην post-covid εποχή. Μια περίοδο όπου το εργασιακό τοπίο έχει αναθεωρηθεί εκ βάθρων και τα ευέλικτα μοντέλα εργασίας έχουν κάνει τις σχέσεις μεταξύ εργαζομένων να μοιάζουν πιο αποστειρωμένες κι από περιβάλλον δοκιμαστικού σωλήνα.

Ο βασιλιάς της (εταιρικής) γιορτής

Αλλά με τον ένα ή τον άλλο τρόπο το Secret Santa ή αλλιώς ένα έθιμο με ασαφείς καταβολές, αλλά ξεκάθαρη στόχευση – να ξεμπροστιάζει με τον πιο ύπουλο και ανερυθρίαστο τρόπο- τους ανθρώπους, ζει ανάμεσά μας και μάλιστα αυτές τις ημέρες βρίσκεται ακριβώς στη στιγμή της ακμή του. Ναι, όπως ακριβώς και οι Καλικάντζαροι.

Για εκείνους ενδεχομένως που δε γνωρίζουν τι είναι το Secret Santa, ας το περιγράψουμε ως μια «τυφλή» ανταλλαγή δώρων. Οι συμμετέχοντες γράφουν σε κλήρους τα ονόματά τους και τραβούν από έναν, αναλαμβάνοντας την υποχρέωση να πάρουν ένα (συμβολικό) δώρο – συνήθως με προσυμφωνημένο ταβάνι κόστους- στον άνθρωπο που επέλεξαν τυχαία.

Η ημέρα της ανταλλαγής των δώρων ορίζεται συνήθως λίγο πριν από την παραμονή των Χριστουγέννων. Η αποκάλυψη των δωρητών και των ληπτών είναι προαιρετική. Εξαρτάται από το εάν και το κατά πόσο επιθυμεί να διατηρήσει κανείς πυκνό το μυστήριο και την εικασία ή αναλαμβάνει το ρίσκο και το κόστος να ανοίξει το κουτί της Πανδώρας και τον ασκό του Αιόλου μαζί.

Υπάρχουν πολλές εκδοχές αναφορικά με το πώς γεννήθηκε η συνήθεια που δεν έγινε ακριβώς πάνδημη λατρεία, αλλά παρόλα αυτά μεταλαμπαδεύεται από γενιά σε γενιά. Η πιο έωλη θεωρία είναι εκείνη που θέλει το Secret Santa να ξεπήδησε από τα fora του Reddit το 2009. Θα ήταν άδικο να το πιστέψει κανείς, αφού οι άνθρωποι ήμασταν και προηγουμένως αρκετά αθώοι και αφελείς για να εκπληρώνουμε το εν λόγω έθιμο.

Ο Αμερικανός (ανώνυμος) φιλάνθρωπος

Μάλλον πιο κοντά στην αλήθεια είναι η ιστορία του Λάρι Στιούαρτ, ενός παγκοσμίως αγνώστου Αμερικανού με καταγωγή από το Κάνσας Σίτι του Μιζούρι που θεωρείται ο κοινώς αποδεκτός πατριάρχης του Secret Santa.

Τα Χριστούγεννα του 1971 ο Στιούαρτ, που έφυγε από την ζωή το 2007 και αποχαιρέτησε το μάταιο τούτο κόσμο έχοντας καταφέρει να γίνει εκατομμυριούχος, ήταν μόνος, φτωχός και κατά κυριολεξία πεινασμένος. Πέρασε το κατώφλι ενός diner με ένα πολύ καλά ενορχηστρωμένο σχέδιο. Θα παράγγελνε το μεγαλύτερο, το πιο ακριβό και το πιο χορταστικό πρωινό γεύμα και θα ξεγλιστρούσε αθόρυβα πριν έρθει κατά πρόσωπο με το λογαριασμό.

Για κακή – αλλά τελικά και για καλή- του τύχη ο ιδιοκτήτης του εστιατορίου αντιλήφθηκε το κίνητρό του, πλησίασε τον Στιούαρτ και τον ρώτησε αν το χαρτονόμισμα των 20 δολαρίων που ισχυρίστηκε ότι είχε βρει στο πάτωμα ήταν δικό του.

Ο Λάρι Στιούαρτ ή αλλιώς ο πατέρας του Secret Santa επί τω έργω

Ο Στιούαρτ υποσχέθηκε εκείνη την ημέρα στον εαυτό του να μη λησμονήσει την καλοσύνη του ξένου και δεσμεύτηκε απέναντι στον εαυτό του πως εάν κάποια ημέρα αποκτούσε χρήμα, πρώτη προτεραιότητά του θα ήταν να ευεργετεί τους μη έχοντες και τους αναξιοπαθούντες. Πραγματοποίησε την υπόσχεσή του, πριν ακόμα πιάσει πολλά λεφτά στα χέρια του, τα οποία παρεμπιπτόντως κέρδισε ασχολούμενος με την καλωδιακή τηλεόραση και τις τηλεπικοινωνίες.

Τα Χριστούγεννα του 1979 και ενώ έρεπε για μία ακόμα φορά στη θλίψη, αφού μόλις είχε χάσει τη δουλειά του, μπήκε στο drive-in ενός εστιατορίου. Στη θέα της υπαλλήλου που προσπαθούσε να εξυπηρετήσει τους πελάτες μέσα στο κρύο και το χιόνι ο Στιούαρτ κατάλαβε πόσο προνομιούχος ήταν τελικά ο ίδιος. Της πρόσφερε 20 δολάρια και έφυγε ευχαριστώντας την. Όχι για την εξυπηρέτηση, αλλά για τη φαεινή στιγμή που του πρόσφερε απλά και μόνο με την ύπαρξή της.

Λεφτά υπήρχαν

Έκτοτε κι ενώ το βιός του αυξανόταν γεωμετρικά ο Στιούαρτ συνέχισε αυτή τη σχεδόν εκκεντρική συνήθεια. Κάθε που σήμαινε το ξεκίνημα της χριστουγεννιάτικης περιόδου περιδιάβαινε τους δρόμους του Κάνσας Σίτι και μοίραζε χαρτονομίσματα των 100 δολαρίων σε ανθρώπους που έκρινε πως είχαν ανάγκη. Φρόντιζε μάλιστα να διατηρεί την ανωνυμία του, πράγμα που του κληροδότησε το προσωνύμιο του Secret Santa.

Την ιστορία και την ταυτότητά του επέλεξε να την αποκαλύψει ο ίδιος το 2006, όταν διαγνώστηκε με καρκίνο και είχε πλέον μπροστά του μόλις λίγους μήνες επιβίωσης. Υπολογίζεται ότι στη διάρκεια της ζωής του ο Λάρι Στιούαρτ προσέφερε σε αγαθοεργίες περί τα 1,3 εκατομμύρια δολάρια, χωρίς ποτέ να το κάνει θέμα.

Ναι, οι άνθρωποι που ευεργετήθηκαν από τον Αμερικανό ο οποίος σε κάθε ευκαιρία καμωνόταν τον υπερήρωα (εντάξει, τον Άι Βασίλη, το ίδιο κάνει) είχαν κάθε λόγο να νιώθουν ευγνώμονες. Όπως δηλαδή και καθένας που γίνεται αποδέκτης ενός μεγάλου ή μικρού, σημαντικού ή ασήμαντου, ακριβού ή συμβολικής αξίας δώρου.

Θα ήταν το λογικό και εδώ που τα λέμε το ευγενές να συμβαίνει το ίδιο και στις σύγχρονες εκφάνσεις του Secret Santa. Αλλά όταν σε μια ιστορία εμπλέκονται άνθρωποι, γιορτινό πνεύμα και προσδοκίες, τα πράγματα δεν αργούν να εξοκείλουν.

Ο Secret Santa ήταν σκέτη λέρα

Πέρσι τέτοιες ημέρες μια Βρετανή εργαζόμενη γινόταν viral εξαιτίας της αφήγησης που έκανε στην εφημερίδα Daily Mail αναφορικά με την πικρή εμπειρία της στο Secret Santa του γραφείου όπου εργάζεται.

Η εν λόγω κυρία, που εξηγούσε πως έως εκείνη τη μοιραία για τη σχέση με τους συναδέλφους της στιγμή θεωρούσε πως όλα κυλούσαν ρολόι αναμεταξύ τους, έφτασε μέχρι το τμήμα ανθρώπινου δυναμικού της εταιρίας για να βρει δικαίωση.

Αιτία; Το δώρο που της προσέφερε ο δικός της Secret Santa. Δηλαδή ένα σακουλάκι ληγμένες από τον Ιούνιο του 2020 καραμέλες, ένα χρησιμοποιημένο βερνίκι νυχιών και ένα ζευγάρι καταφανώς φορεμένες κάλτσες.

Αρκεί μια πρόχειρη έρευνα στο διαδίκτυο για να βρει απειράριθμες παρόμοιες ιστορίες. Για χαροκαμένους κηδεμόνες σκύλων που δέχτηκαν ως δώρο σκυλοτροφή ενώ το κατοικίδιό τους είχε μόλις πεθάνει, για φρεσκοχωρισμένους εργαζόμενους που βρέθηκαν με σετ κούπες για τους ίδιους και το (πρώην) άλλο τους μισό, για παρολίγον ευφάνταστα δώρα που έχουν διακινηθεί σε Secret Santa ανταλλαγές, όπως λόγου χάρη τα βρώσιμα εσώρουχα.

Για το Θεό. Σε όποιο Secret Santa και αν σας βγάλει ο δρόμος αυτά τα Χριστούγεννα, μην παραδειγματιστείτε. Και κυρίως, μην ξεπεράσετε τον (κακό αλλά και τον καλό) εαυτό σας.