S-400 ή F-35; Το δίλημμα που «καίει» τον Ερντογάν – Τα τρία σενάρια

Στον απόηχο της αμερικανικής προειδοποίησης ότι η Τουρκία πρέπει να απομακρύνει το ρωσικό αντιαεροπορικό σύστημα S-400 αν θέλει να επιστρέψει στο πρόγραμμα των αμερικανικών αεροσκαφών πέμπτης γενιάς F-35, συναντήθηκαν χθες στο Τουρκμενιστάν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο Βλαντιμίρ Πούτιν.

Το καυτό ζήτημα απουσιάζει από τις επίσημες ανακοινώσεις της Άγκυρας και της Μόσχας για το περιεχόμενο των συνομιλιών που επικεντρώθηκαν, όπως λέγεται, στο Ουκρανικό. Όμως η τύχη των S-400 είναι ο ελέφαντας στο δωμάτιο, τόσο των ρωσοτουρκικών όσο και των αμερικανοτουρκικών σχέσεων.

Η Μόσχα και η Άγκυρα δηλώνουν ικανοποιημένες από τη συνάντηση Πούτιν-Ερντογάν που διήρκεσε μιάμιση ώρα. Ωστόσο ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, άφησε να εννοηθεί ότι δεν είναι όλα μέλι-γάλα. «Σε γενικές γραμμές, διαπιστώσαμε ότι οι σχέσεις μας εξελίσσονται πολύ καλά σε όλους τους τομείς. Παρότι υπάρχουν ορισμένα ζητήματα, δεν υπάρχουν σοβαρά προβλήματα μεταξύ μας» είπε ο Πεσκόφ.

Η τουρκική πλευρά απέφυγε οποιαδήποτε αναφορά θα παρέπεμπε σε σκιές στις ρωσοτουρκικές σχέσεις, πόσο μάλλον στους S-400 που προμηθεύτηκε το 2019 (δυο συστοιχίες με τουλάχιστον 120 πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς) με ένα συμβόλαιο ύψους 2,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Οι τρεις λύσεις

Θεωρητικά, ο Ερντογάν βρίσκεται μπροστά σε ένα πιεστικό δίλημμα: θα πρέπει να τα «σπάσει» είτε με τον Πούτιν είτε με τον Τραμπ, με τους οποίους διατηρεί σήμερα καλές σχέσεις. Πρακτικά, θα μπορούσαν να υπάρξουν τουλάχιστον τρεις λύσεις.

Η πρώτη λύση θα ήταν να αποθηκευτούν οι πύραυλοι στο τουρκικό έδαφος και να παραμείνουν εκτός λειτουργίας. Σε αυτή την περίπτωση οι Αμερικανοί θέλουν να έχουν την εποπτεία, κάτι στο οποίο αντιδρά η Μόσχα επικαλούμενη και τους όρους του συμβολαίου.

Ένα άλλο σενάριο προβλέπει την μεταφορά των συστημάτων σε σύμμαχο ή φίλο της Τουρκίας με τη σύμφωνη γνώμη της Μόσχας. Σημειώνεται ότι στο Τουρκμενιστάν έγινε επίσης συνάντηση των ηγετών Ρωσίας, Τουρκίας και Πακιστάν.

Μια τρίτη λύση θα ήταν να «επαναγοράσει» η Ρωσία τα συστήματα από την Τουρκία, και στη συνέχεια να τα πωλήσει σε άλλους ενδιαφερόμενους (όπως η Ινδία, η Αλγερία ή το Ιράν). Το σενάριο της επαναγοράς από τη Ρωσία παρουσιάστηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο στον τουρκικό Τύπο ως μια προσπάθεια της Άγκυρας να απαλλαγεί από τους πυραύλους που «μαζεύουν σκόνη στις αποθήκες», εξευμενίζοντας παράλληλα τους Αμερικανούς και εξυπηρετώντας τους Ρώσους που λόγω του πολέμου στην Ουκρανία δυσκολεύονται να τηρήσουν συμφωνίες πώλησης πολεμικού υλικού σε άλλους πελάτες.

Η αμερικανική νομοθεσία

Την ώρα που ο Ερντογάν συναντούσε χθες τον Πούτιν στο Τουρκμενιστάν, το τουρκικό υπουργείο Άμυνας απαντούσε στις προειδοποιήσεις που απηύθυνε ο Αμερικανός πρεσβευτής στην Άγκυρα Τομ Μπάρακ την περασμένη Τετάρτη, ότι σύμφωνα με την αμερικανική νομοθεσία, «η Τουρκία δεν πρέπει να λειτουργεί ούτε να κατέχει το σύστημα S-400» αν θέλει να επανενταχθεί στο πρόγραμμα των F-35.

«Σχετικά με όσα έχουν αναφερθεί το τελευταίο διάστημα, δεν υπάρχει καμία νέα εξέλιξη σχετικά με το σύστημα αεράμυνας S-400», απάντησε το τουρκικό υπουργείο Άμυνας σημειώνοντας ότι συνεχίζονται οι διαβουλεύσεις για την άρση των κυρώσεων και των εμποδίων.

Είχε προηγηθεί δημοσίευμα του πρακτορείου Bloomberg ότι ο Τομ Μπάρακ, μιλώντας σε συνέδριο στο Αμπού Ντάμπι την περασμένη εβδομάδα, ανέφερε πως αναμένει λύση στο ζήτημα μέσα σε 4-6 μήνες και ότι η Τουρκία βρίσκεται κοντά στο να απομακρύνει από το έδαφός της τους S-400. Στη δήλωσή του την Τετάρτη ο Αμερικανός πρεσβευτής σημείωσε ότι «η θετική σχέση μεταξύ του προέδρου Τραμπ και του προέδρου Ερντογάν έχει δημιουργήσει μια νέα ατμόσφαιρα συνεργασίας, η οποία οδήγησε στις πιο καρποφόρες συζητήσεις που είχαμε για αυτό το θέμα εδώ και σχεδόν μια δεκαετία» και εξέφρασε την ελπίδα ότι «αυτές οι συνομιλίες θα οδηγήσουν σε σημαντική πρόοδο τους επόμενους μήνες που θα ικανοποιεί τόσο τις απαιτήσεις ασφαλείας των ΗΠΑ όσο και της Τουρκίας».