«Δεν μπορεί ένας σύγχρονος φοιτητής να μην έχει πρόσβαση στα συγγράμματά του και να κάνει αγώνα για να διαβάσει. Όταν εγώ ήμουν φοιτήτρια στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Παντείου, είχα επιλέξει κάποια μαθήματα νομικής γιατί το όνειρό μου είναι να γίνω νομικός.
Πήγαινα στη Νομική Σχολή της Αθήνας για να πάρω τα ηχογραφημένα βιβλία που δεν μου τα έδιναν γιατί δεν ήμουν φοιτήτρια του τμήματος και χρειαζόταν να κάνω μια ολόκληρη διαδικασία -χρονοβόρα και κουραστική- ενώ θα έπρεπε να είναι όλα πολύ πιο εύκολα», αναφέρει στο ΒΗΜΑ η Μαριάννα Παπαζήτη η οποία βρίσκεται εν αναμονή των κατατακτήριων εξετάσεων για τη Νομική Σχολή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου -η οποία και διαθέτει μια πολύ καλή ακουστική βιβλιοθήκη- κι έχει κυκλοφορήσει το βιβλίο “Ιδού η Ρόδος Ιδού και το πήδημα: ενδοσκοπώντας τον κόσμο της απεραντοσύνης των συνανθρώπων μας με ειδικές ανάγκες/δεξιότητες”.
Η Μαριάννα έχει οπτική αναπηρία με χαμηλή όραση και δίνει έναν καθημερινό αγώνα για τα αυτονόητα. Για να μπορεί να διαβάσει ένα βιβλίο δεν θα έπρεπε να δίνει καθημερινό αγώνα. Κι όμως βρισκόμαστε ξανά μπρος στη μάχη του αυτονόητου.
«Είναι αποκλεισμός. Μεγάλωσα σε ένα επαρχιακό μέρος στη Σάμο, εκεί τα πράγματα ήταν ακόμα χειρότερα. Δεν είχαμε ούτε καθηγητές παράλληλης στήριξης, ούτε οδηγούς όδευσης τυφλών, ούτε τίποτα.
Στα 18 μου ήρθα στην Αθήνα για να σπουδάσω. Κι εδώ η ζωή μου δεν έγινε ευκολότερη. Θα μπορούσαν τα πανεπιστήμια, ας πούμε, για τα άτομα που έχουν κινητικές αναπηρίες, οπτικές αναπηρίες να έχουν εθελοντές με βανάκια για τη μετακίνησή μας. Θα έπρεπε να υπάρχουν όλα τα συγγράμματα σε ακουστική μορφή.
Photo Credits: Γιώργος Βελλής
Για να μπορέσω τώρα να δώσω εξετάσεις για τη Νομική, ο δικηγόρος μου μού διάβαζε τα βιβλία και τα ηχογραφούσε ώστε να τα ακούω με τη φωνή του. Ανακαλύψαμε ότι δεν μπορεί να βγει η ύλη με αυτόν τον τρόπο. Μου έκανε περιλήψεις, μου έκανε ερωτοαπαντήσεις κι όλα αφιλοκερδώς», επισημαίνει η Μαριάννα Παπαζήτη.
Γνώρισε τη Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση, «Διαβάζω για τους Άλλους», ούσα φοιτήτρια στην προσπάθειά της να βρει τρόπους να μελετήσει τα μαθήματά της. «Στο Διαβάζω για τους Άλλους ένιωσα ότι με καταλαβαίνουν. Κάνουν έργο αξιοθαύμαστο».
«Διαβάζω για τους Άλλους» με στόχο μια κοινωνία συμπεριληπτική
Το «Διαβάζω για τους Άλλους» απευθύνεται σε άτομα που δεν έχουν τη δυνατότητα να διαβάσουν λόγω ασθένειας ή αναπηρίας.
Υποστηρίζει την ισότιμη πρόσβαση των ευπαθών ομάδων –τυφλών, ηλικιωμένων και ασθενών– στη γνώση και στη μάθηση, δημιουργώντας ακουστικά βιβλία και κρατώντας συντροφιά διαβάζοντας σε όλους όσοι δεν μπορούν να το κάνουν μόνοι τους.
Ταυτόχρονα, ευαισθητοποιεί για την ισότιμη πρόσβαση των ανθρώπων αυτών στο βιβλίο, για μία κοινωνία συμπεριληπτική στην οποία όλοι απολαμβάνουμε το δικαίωμα στη μόρφωση.
Αφορμή για τη δημιουργία του στάθηκε η εξοργιστική διαπίστωση ότι τα βιβλία που εκδίδονται δεν υπάρχουν σε ακουστική μορφή ώστε να είναι προσβάσιμα από όλους.
Όταν η Αργυρώ Σπυριδάκη πρότεινε στον φίλο της, Θοδωρή Τσάτσο, να διαβάσει «Το σπίτι του ύπνου» του Τζόναθαν Κόου, εκείνος απάντησε ότι δεν μπορούσε να το κάνει, καθώς δεν ήταν ηχογραφημένο στις υπάρχουσες ως τότε βιβλιοθήκες ακουστικών βιβλίων για τυφλούς.
Αργυρώ Σπυριδάκη: «Οι φοιτητές δεν έχουν πρόσβαση σε βιβλία για να τελειώσουν τη σχολή τους»
«Η αλήθεια είναι ότι εγώ έπαθα σοκ όταν μου το είπε. Νόμιζα ότι η Εθνική Βιβλιοθήκη Ελλάδος έχει έναν τεράστιο τομέα με ακουστικά βιβλία όπου πάνε οι συμπολίτες μας με οπτική αναπηρία και δανείζονται το βιβλίο που θέλουν να διαβάσουν. Θεωρούσα ότι ήταν αυτονόητο όταν εκδίδεται ένα έντυπο βιβλίο για εμάς, αυτόματα ότι εκδίδεται σε ακουστική μορφή», αναφέρει στο ΒΗΜΑ η Αργυρώ Σπυριδάκη, Ιδρύτρια και Πρόεδρος του «Διαβάζω για τους Άλλους».
Κατέβασε το βιβλίο από τη βιβλιοθήκη της και αποφάσισε να το ηχογραφήσει για τον Θοδωρή. «Αν μπορούμε να το κάνουμε αυτό για ένα βιβλίο, γιατί να μην το κάνουμε για περισσότερα; Πώς μπορούμε να συμβάλλουμε;», αυτό σκέφτηκα κι έτσι γεννήθηκε το «Διαβάζω για τους Άλλους».
Αργυρώ Σπυριδάκη, Ιδρύτρια και Πρόεδρος του «Διαβάζω για τους Άλλους». Photo Credits: Γιώργος Βελλής
Ο Φάρος Τυφλών και ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Τυφλών μοιράζονται μια κοινή ακουστική βιβλιοθήκη με λογοτεχνικά κυρίως βιβλία, το «Διαβάζω για τους Άλλους» ηχογραφεί και πανεπιστημιακά συγγράμματα στα οποία δίνεται και μία προτεραιότητα.
«Οι φοιτητές δεν έχουν πρόσβαση σε βιβλία για να τελειώσουν τη σχολή τους. Πώς να μιλήσουμε για ισοτιμία στη μόρφωση, στην επαγγελματική αποκατάσταση, στην οικονομική αποκατάσταση. Πώς να μιλάμε για ίσες ευκαιρίες;», ορθά αναρωτιέται και σημειώνει:
«Εμείς καταστατικά έχουμε επιλέξει να ηχογραφούμε με εθελοντές αναγνώστες γιατί αντιληφθήκαμε ότι το θέμα δεν είναι μόνο το παραγόμενο υλικό αλλά και η αντίληψη του κόσμου πάνω στην αναπηρία και την προσβασιμότητα των εντυποανάπηρων ατόμων στα βιβλία.
Και να ωφεληθεί ο άνθρωπος που θέλει να διαβάζει και δεν μπορεί και να ευαισθητοποιηθεί ο άνθρωπος που δεν είναι ανάπηρος αλλά έχει ανθρώπους γύρω του που δυσκολεύονται στα βασικά της καθημερινότητας. Στόχος μας μια κοινωνία πιο συμπεριληπτική». Πολύ σύντομα θα είναι διαθέσιμη η Ψηφιακή Ακουστική Βιβλιοθήκη «Αθηνά» του Διαβάζω για τους Άλλους.
Χρυσαφένια Δεμέτη: «Ήθελα να βοηθήσω έναν άνθρωπο να κάνει κάτι που για ‘μένα είναι δεδομένο»
Η Χρυσαφένια Δεμέτη, αναπληρώτρια εκπαιδευτικός της Ειδικής Εκπαίδευσης, έκανε την αίτησή της για εθελόντρια εν μέσω κορονοϊού. «Περίμενα αρκετό καιρό μέχρι να επικοινωνήσουν μαζί μου. Σχεδόν το είχα ξεχάσει όταν με πήραν τηλέφωνο», αναφέρει στο ΒΗΜΑ.
Η Χρυσαφένια Δεμέτη. Photo Credits: Γιώργος Βελλής
«Το να μπορώ να βοηθήσω με κάτι που για μένα δεν είναι κόπος, να είμαι χρήσιμη και βοηθητική στον συνάνθρωπο, όποιος και να ‘ναι αυτός για οποιονδήποτε λόγο, προερχόμενη και από το κομμάτι της ειδικής εκπαίδευσης και έχοντας επαφή με αυτόν τον πληθυσμό, έχω ακόμα μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση.
Ήθελα να βοηθήσω έναν άνθρωπο να κάνει κάτι που για ‘μένα είναι δεδομένο», προσθέτει η Χρυσαφένια η οποία ασχολείται και με το τραγούδι και είναι εξοικειωμένη με τις ηχογραφήσεις.
Ο ρόλος της θεραπευτικής ανάγνωσης
O δεύτερος πυλώνας μας είναι η θεραπευτική ανάγνωση. «Ο στόχος μας ποιος είναι; Να ενδυναμώσουμε ψυχοσυναισθηματικά ηλικιωμένους και ασθενείς σε σπίτια, σε γηροκομεία, σε μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων, σε λέσχες φιλίας, σε άλλες δομές που θα μας ζητηθεί. Στο παρελθόν έχουμε διαβάσει βιβλία κυρίως σε ασθενείς που έκαναν χημειοθεραπείες την ώρα της χημειοθεραπείας.
Photo Credits: Γιώργος Βελλής
Όχημά μας είναι πάντα το βιβλίο. Ανάλογα με το νοητικό, το συναισθηματικό και το μορφωτικό επίπεδο του ανθρώπου ή της ομάδας ανθρώπων που έχουμε απέναντί μας διαλέγουμε τα κατάλληλα λογοτεχνικά αποσπάσματα. Οι εθελοντές μας που τους έχουμε εκπαιδεύσει, πάνε την ίδια μέρα και ώρα κάθε εβδομάδα στον ίδιο άνθρωπο ή στην ίδια ομάδα, ακριβώς για να χτιστεί η σχέση.
Μετά την ανάγνωση προκύπτει μια συζήτηση που θέλουμε να ανασύρει θετικές μνήμες από τη ζωή του ατόμου. Θέλουμε να τους θυμίσουμε ότι ήταν ευτυχισμένοι και να ξανανιώσουν αυτές τις στιγμές. Θέλουμε να τους θυμίσουμε ότι δεν είναι ξεχασμένοι, ότι συμπεριλαμβάνονται», αναφέρει η κ. Σπυριδάκη.
Η αναπηρία, κάθε μορφής, είναι κοινωνική κατασκευή
«Η ενασχόληση, είτε σχετίζεται με τον εθελοντισμό είτε σχετίζεται με την αναπηρία, είναι θέμα πρώτα προσωπικότητας και μετά γνώσης. Δεν μπορείς για κάτι που για σένα είναι το τίποτα, το αυτονόητο, να μην προσφέρεις σε έναν άνθρωπο που το έχει ανάγκη.
Το να στερούμε από κάποιον το δικαίωμα να διαβάσει, σημαίνει ότι τον τοποθετούμε αυτομάτως στο περιθώριο και του στερούμε κάτι το οποίο είναι ζωτικής σημασίας. Για αυτό και λέω ότι η αναπηρία κάθε μορφής είναι κοινωνική κατασκευή.
Δεν σχετίζεται με την αντικειμενική δυσκολία που μπορεί να υπάρχει σε έναν άνθρωπο με οπτική αναπηρία ή σε έναν άνθρωπο με κινητική αναπηρία. Αν η κοινωνία ήταν στημένη όπως θα έπρεπε, δεν θα υπήρχαν αναπηρίες», επισημαίνει η Χρυσαφένια Δεμέτη, εστιάζοντας στο ότι τα άτομα με αναπηρία μπορούν να κάνουν τα πάντα και πρέπει να βρούμε τους τρόπους ώστε να μην τους αποκλείουμε.
Photo Credits: Γιώργος Βελλής
Πέρα από τις ηχογραφήσεις και τις θεραπευτικές αναγνώσεις, το «Διαβάζω για τους Άλλους» επιμένει στο κομμάτι της ευαισθητοποίησης και της δημιουργίας καλών πρακτικών αναφορικά με τη συμπερίληψη. Πραγματοποιούνται δράσεις σε σχολεία και σε εταιρείες με στόχο την ενημέρωση, την εκπαίδευση, το βίωμα και τελικά την αλλαγή της νοοτροπίας και της κουλτούρας.
Η Χρυσαφένια Δεμέτη, τονίζει: «Πόσο δύσκολη είναι η καθημερινότητα για αυτούς τους ανθρώπους και πόσο καθόλου παροχές δεν έχουν για αυτονόητα πράγματα, όπως ένα σχολικό βιβλίο που ας πούμε εμείς τα πετάγαμε στο τέλος της χρονιάς.
Την ώρα που διαβάζω και ηχογραφώ προσπαθώ να σκέφτομαι τι θα ήθελα να ακούω εγώ αν δεν μπορούσα να διαβάσω για να καταλάβω, να νιώσω. Δεν ξέρω κατά πόσο το καταφέρνω, αλλά αυτή είναι η αφετηρία μου.
Όπως και στο σχολείο, αυτο που σκέφτομαι είναι ότι μπαίνω από αυτή την πόρτα και λέω “δεν μπορώ να σώσω τον κόσμο, αλλά μπορώ να βοηθήσω έναν άνθρωπο” που θα ακούσει αυτό που εγώ ηχογράφησα με τη φωνή μου».
