Τι είναι η Μπιενάλε της Γάζας και γιατί έρχεται στην Αθήνα; Την ώρα που η πολεμική σύγκρουση στην Πόλη της Γάζας κορυφώνεται και το Ισραήλ προχωρά στην πλήρη κατάληψη της Λωρίδας της Γάζας, η καλλιτεχνική σκηνή της Γάζας προτάσσει ένα μήνυμα αντίστασης κατά της γενοκτονίας που συντελείται, υπέρ της σημασίας της τέχνη στη συνέχεια και εξέλιξη ενός πολιτισμού που στοχοποιείται από την πρακτική του πολέμου.
Πρόκειται για μία πλατφόρμα αντίστασης και διεθνούς αλληλεγγύης, που φωτίζει τη σύγχρονη καλλιτεχνική σκηνή της Γάζας. Διοργανώνεται σε 14 πόλεις σε όλον τον κόσμο (όπως Νέα Υόρκη, Λονδίνο, Βερολίνο, Κοπεγχάγη, Βαλένθια, κ.ά.) και αποτελεί μία σημαντική πρωτοβουλία ανάδειξης της τέχνης των νέων Παλαιστινίων καλλιτεχνών.
30 εικαστικοί
Η Μπιενάλε της Γάζας φιλοξενεί έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, φωτογραφίας και βίντεο-αρτ από 30 εικαστικούς. Η οργάνωσή της είναι ένα διεθνές πρότζεκτ που στηρίζεται στην ομάδα καλλιτεχνών και επιμελητών της Γάζας και του Απαγορευμένου Μουσείου του Λόφου Al Risan της Παλαιστίνης.
Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν είναι οι: Ahmed Adnan, Ahmad Aladawi, Ahmad Muhanna, Alaa Abu Saif, Alaà Al Shawa, Ashraf Sahwiel, Aya Juha, Bassel Aklouk, Diana Alhosary, Emad Badwan, Fadel Tafesh, Hala Eid Alnaji, Jehad Jarbou, Ghanem Al Den, Ibrahim Al Sultan, Khaled Hussein, Lamis Dajani Shawwa, Liza Madi, Maisara Baroud, Mary Ann Jaraisy, Maysa Yousef, Motaz Naim, Osama Naqqa Hussein, Rasha Alrayes, Ruba Mahmoud Hassan, Ola Al Sharif, Sohail Salem, Yasmeen Al Daya, Yahya Alsholy, Yara Zuhod.
Diana Alhosary, Γάζα 2024
Ρούμπα Χασάν, «Παγιδευμένες αναπνοές»
Όπως διαβάζουμε στις πληροφορίες της έκθεσης, η οποία πραγματοποιείται στην Ελλάδα υπό την επιμέλεια των Φαίη Τζανετουλάκου και Δημήτρη Σαραφιανού, «το Ελληνικό Περίπτερο επέλεξε χαρακτηριστικά έργα, τα οποία συνδυάζουν αισθητική αρτιότητα, καλλιτεχνική πρωτοπορία και πολιτική στάση, ώστε να ανοίξει η συζήτηση για τη δυσκολία της καλλιτεχνικής παραγωγής εν μέσω Γενοκτονίας, όπως και να συσπειρωθεί η καλλιτεχνική κοινότητα υπέρ του δικαίου.
Η στοχοποίηση των παραγωγών πολιτισμού στην Παλαιστίνη έρχεται στο προσκήνιο, καταδεικνύοντας τη σημασία και βαρύτητα της τέχνης στη συνέχεια και εξέλιξη ενός πολιτισμού που στοχοποιείται από την κατοχή».
Τι θα δούμε στο Ελληνικό Περίπτερο
Η καλλιτεχνική οπτική και πολιτική αντίληψη τριών έργων τέχνης στη Μπιενάλε της Γάζας με την υπογραφή Παλαιστινίων καλλιτεχνών.
Αχμέντ Αλ-Ανταουί, «By fire and Blood» («Δια πυρός και αίματος»)
Το «Δια Πυρός και Αίματος» λειτουργεί ως μια οπτική κραυγή, καταγράφοντας την βαθιά ανθρώπινη εμπειρία που η βία επιδιώκει να σβήσει. Ένας οπτικός χώρος που εμπλέκει τον θεατή στη συλλογική σφαγή της Γάζας, μέσα από το πρίσμα της τέχνης, επιχειρώντας να αποτυπώσει τη βαθιά ανθρώπινη τραγωδία που δεν μπορεί να αποδοθεί μόνο με λέξεις ή αριθμούς.
Αχμάντ Αλ-Ανταουί, Δια Πυρός και Αίματος
Αυτά τα ψηφιακά έργα δεν απεικονίζουν απλώς την τραγωδία. Μας εμπλέκουν με τον πόνο, την απώλεια και την ανθεκτικότητα, μέσα από σύμβολα και εκφράσεις, τα οποία αναμειγνύονται σε καλλιτεχνικές συνθέσεις και αντανακλούν την παλαιστινιακή εμπειρία υπό τον βομβαρδισμό, τον θάνατο και την καταστροφή. Αντιμέτωπη με την εξόντωση, η τέχνη γίνεται μια μορφή ανθεκτικής μνήμης.
Ο Ahmed Al-Adawi, Παλαιστίνιος εικαστικός καλλιτέχνης και ψηφιακός καλλιτέχνης, γεννήθηκε το 1983 στη Γάζα. Αποφοίτησε από τη Σχολή Καλών Τεχνών και η καλλιτεχνική του προσωπικότητα διαμορφώθηκε στους προσφυγικούς καταυλισμούς, όπου έγινε μάρτυρας του λαϊκού αγώνα των Παλαιστινίων από την Πρώτη Ιντιφάντα. Επηρεάστηκε από τις επαναστατικές τοιχογραφίες και αφίσες που κοσμούσαν τους τοίχους των καταυλισμών, γεγονός που τον οδήγησε να επιλέξει την τέχνη ως μέσο έκφρασης και αντίστασης.
Ξεκίνησε την καλλιτεχνική του καριέρα εστιάζοντας στα κινούμενα σχέδια και στις ιστορίες για παιδιά και εφήβους. Ήταν μέλος της ιδρυτικής ομάδας μιας εταιρείας που ειδικευόταν στην παραγωγή ταινιών κινουμένων σχεδίων, αλλά η εταιρεία καταστράφηκε από τον πόλεμο στη Γάζα.
Παρά ταύτα, συνέχισε να αναπτύσσει την τέχνη του, συνδυάζοντας τον εξπρεσιονισμό και τον συμβολισμό, και εμβαθύνοντας στους τομείς της σύγχρονης και της μοντέρνας τέχνης, προσπαθώντας να τους συνδυάσει με το δικό του μοναδικό στυλ.
Μαίρη Αν Τζαρέισι, «Tiles Of Mass Construction» («Πλακάκια Μαζικής Οικοδομής»)
Οι Παλαιστίνιοι παρήγαγαν και χρησιμοποιούσαν χειροποίητα πλακάκια τόσο σε ιδιωτικούς, όσο και σε δημόσιους χώρους. Είχαν χρηστική, όσο και διακοσμητική αξία στις παλαιστινιακές πόλεις κοντά στη θάλασσα, προστατεύοντας από την υγρασία και το αλάτι. Χρησιμοποιούνταν σε δάπεδα, κουζίνες, μπάνια, ακόμη και στους εξωτερικούς τοίχους, σε εστιατόρια, σε βρύσες και δημόσια λουτρά. Συμβόλιζαν την αντοχή, την προστασία, την ομορφιά.
Μαίρη Αν Τζαρέισι, «Πλακάκια Μαζικής Οικοδομής»
Σήμερα, η Λωρίδα της Γάζας έχει μείνει με 42 εκατομμύρια τόνους ερειπίων και η καταστροφή αυξάνεται. Η δημιουργικότητα χρησιμοποιείται στη Γάζα για τον βομβαρδισμό της με νέα μέσα μαζικής καταστροφής για την εξόντωση χιλιάδων ανθρώπων, κυρίως παιδιών και για τον έλεγχό της. Οικοδομικά τετράγωνα, παράθυρα, πόρτες, οροφές και πλακάκια καλύπτουν χιλιάδες πτώματα που δεν έχουν ανακαλυφθεί. Με κάθε θρυμματισμένο κεραμίδι και διαλυμένη στέγη, ιστορίες και όνειρα καταστρέφονται, αφήνοντας έναν παρατεταμένο πόνο που αντηχεί μέσα από τα ερείπια.
Αλλά οι άνθρωποι, τα ζώα και η φύση είναι όλα μέρος της ζωής και η ζωή έχει την τάση να νικάει τον θάνατο. Τα κεραμικά πλακάκια της Mary Ann περιέχουν εργαλεία ελέγχου, βασανιστηρίων, βίας και πολέμου με θραύσματα ανθεκτικότητας, ελπίδας και ομορφιάς. Η ζωή πάνω από τον θάνατο.
Όπως λέει η Μαίρη Αν Τζαρέισι: «Η αραβική τυπογραφία, τα πολιτιστικά μοτίβα και η παλαιστινιακή κληρονομιά αποτελούν πηγή έμπνευσης, δύναμης και χαράς για μένα.
Είμαι Παλαιστίνια σχεδιάστρια και κεραμίστρια. Μεγάλωσα στην Παλαιστίνη και μετακόμισα στο Άμστερνταμ το 2016. Αφού σπούδασα στην Kleiacademie στο Άμστερνταμ, το πάθος μου βρήκε μια νέα εστία. Η κεραμική έβαλε νέα φωτιά.
Άρχισα να αναπτύσσω τα δικά μου χαρακτηριστικά κεραμικά. Σύγχρονα κομμάτια που αποτελούν μια συγχώνευση παραδόσεων και ιστοριών.
Αυτή τη στιγμή εργάζομαι σε ένα κοινόχρηστο στούντιο στην πόλη Χάαρλεμ για να δημιουργήσω τα έργα του brand μου “Ballet Teen” που σημαίνει “Υγρός πηλός” στα αραβικά.
Όταν δεν εργάζομαι με κεραμικά, ασχολούμαι με την κοινωνική καινοτομία. Είμαι συνιδρύτρια της “The Hummus Academy”. Μιας δεξαμενής σκέψης αφιερωμένης στην αποαποικιοποίηση των ιθαγενών κουζινών, δημιουργώντας χώρους για αυθεντικές και ηθικές αφηγήσεις που γεφυρώνουν ιστορίες και μέλλοντα μέσω εμπειριών και προϊόντων.»
Αχμάντ Μουχάνα, (Deir Al-Balah 1984-), Devoid of Hope (Χωρίς Ελπίδα)
Ο καλλιτέχνης Αχμάντ Μουχάνα εξηγεί: «Πριν από τον πόλεμο, εργαζόμουν ως καλλιτέχνης σε τοπικά ιδρύματα, ασχολούμενος με την ψυχοθεραπεία μέσω των τεχνών. Αυτό σταμάτησε καθώς η ζωή ξαφνικά άλλαξε και έγινα ένας καλλιτέχνης χωρίς ελπίδα. Από εκεί προήλθε το όνομα της έκθεσής μου.
Ζωγράφισα πολλές από τις οπτικές σκηνές που βίωνα καθημερινά: την ορθοστασία σε μεγάλες ουρές για νερό και φαγητό, την πολιτική της λιμοκτονίας, τη γενοκτονία, τον αναγκαστικό εκτοπισμό και τις πολλές τρομακτικές ιστορίες και λεπτομέρειες που συνέβησαν κατά τη διάρκεια αυτού του πολέμου.
Αχμέντ Μουχάνα, «Χωρίς ελπίδα»
Είναι ευθύνη του καλλιτέχνη, που ζει υπό τέτοιες συνθήκες, να καταγράφει την καθημερινή ζωή του πολέμου και να εκφράζει τα βάσανα των ανθρώπων, στέλνοντας ένα μήνυμα σε όλα τα έθνη ότι υπάρχει ένας αθώος λαός που υπομένει όλα όσα του συμβαίνουν. Καθώς άρχισα να καταγράφω αυτά τα γεγονότα, άρχισα να σχεδιάζω σε κούτες διεθνούς βοήθειας. Αυτό έγινε ένα φιλοσοφικό καλλιτεχνικό θέμα, δείχνοντας πώς αυτά τα κουτιά, που δεν είχαμε γνωρίσει ποτέ πριν, έγιναν οικεία μέσα από τον πόλεμο. Ζωγράφισα σκηνές πολέμου και την καθημερινή ζωή πάνω τους. Λόγω της έλλειψης καλλιτεχνικών υλικών, σχεδίαζα επίσης σε χαρτί από βιβλία και περιοδικά, χρησιμοποιώντας απλά υλικά όπως κάρβουνο και υπολείμματα καφέ.»
Ο Αχμάντ Μουχάνα σπούδασε Καλές Τέχνες στο Πανεπιστήμιο Al-Aqsa, με ειδίκευση στην Καλλιτεχνική Εκπαίδευση. Εργάστηκε σε καλλιτεχνικά εργαστήρια του Παλαιστινιακού Συνδέσμου Εικαστικών Καλλιτεχνών, του Πολιτιστικού και Κοινωνικού Κέντρου Deir Al-Balah στον Σύνδεσμο για την Αποκατάσταση Ατόμων με Αναπηρία του Deir El-Balah στο πλαίσιο του έργου ψυχολογικής υποστήριξης παιδιών με ειδικές ανάγκες, σε καλοκαιρινές κατασκηνώσεις του Mercy Corps (για την ψυχολογική και θεραπευτική υποστήριξη παιδιών μέσω των τεχνών), στον Σύνδεσμο Πολιτισμού και Τεχνών Nawa – Πάρκα Al-Bayarah – στο πλαίσιο του Προγράμματος Θεραπευτικών Τεχνών για Παιδιά. Συμμετείχε σε πολλές ομαδικές εκθέσεις και τοιχογραφίες σε συνεργασία με την UNICEF, το Παλαιστινιακό Μουσείο στη Ραμάλα κ.λπ.
Στο πλαίσιο της Μπιενάλε της Γάζας στην Αθήνα θα πραγματοποιηθούν δύο εκδηλώσεις:
-Το Σάββατο 20 Σεπτεμβρίου στις 19:00 θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση-συζήτηση με θέμα «Bearing Witness: Πώς η τέχνη σπάει την πολιορκία».
Στην εκδήλωση συμμετέχουν οι: Mary Ann Jairasy – Παλαιστίνια εικαστικός, Lamis Dajani Shawwa – Παλαιστίνια εικαστικός, Nasim Alatras – Παλαιστίνιος ποιητής, Μέλος του Πολιτιστικού Δικτύου για την Παλαιστίνη, Κώστας Μανωλίδης – Καθηγητής Αρχιτεκτονικής, καθώς και μέλος των Forensic Architecture από το Ην. Βασίλειο. Συντονίζει η δρ Φαίη Τζανετουλάκου.
Μέσω livestreaming θα μιλήσουν καλλιτέχνες από τη Γάζα που συμμετέχουν στην έκθεση και θα υπάρξει σύνδεση με τα εγκαίνια του Τουρκικού Περίπτερου της Μπιενάλε της Γάζας, μέρους της Διεθνούς Μπιενάλε της Κωνσταντινούπολης.
-Το Σάββατο 4 Οκτωβρίου στις 19:00 θα παρουσιαστεί το Ημερολόγιο τον Καιρό της Γενοκτονίας του Sohail Salem, ευγενική παραχώρηση από το Αγγλικό Περίπτερο της Μπιενάλε της Γάζας.
INFO «Στη ζώνη του πυρός. Θαύματα μέσα στα ερείπια- Η Μπιενάλε της Γάζας, Το Ελληνικό Περίπτερο». Εγκαίνια: Πέμπτη 18 Σεπτεμβρίου στις 19:30 Διάρκεια: 18 Σεπτεμβρίου έως 4 Νοεμβρίου 2025. Ώρες λειτουργίας: Τρίτη – Κυριακή, 18:00-21:00 Λόφος art project, Βελβενδού 39, Κυψέλη. Είσοδος: Δωρεάν
