Η εξουσία του Αμερικανικού Προέδρου Τραμπ με μια πρωτοφανή αυταρχική κίνηση για τα ακαδημαϊκά δεδομένα ζήτησε από το φημισμένο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και άλλα γνωστά ανά τον κόσμο αμερικανικά εκπαιδευτικά ιδρύματα την ικανοποίηση ορισμένων αιτημάτων (κάποια από τα οποία θυμίζουν το καθεστώς του «απόλυτου δεσποτισμού» που είχε σκιαγραφήσει προφητικά ο δαιμόνιος συγγραφέας Αλέξις Ντε Τοκβίλ) .

Στο σημείο αυτό αναφέρω μάλιστα, ότι η αντιδημοκρατική προσπάθεια για την κυβερνητική άλωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Αμερική έγινε με το ψευδές πρόσχημα της καταπολέμησης του αντισημιτισμού που εκκολάφθηκε στα αμερικανικά ιδρύματα κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Γάζα ( Guardian, Over 150 University presidents sign letter decrying Trump administration, 22/4/2025).

Kαι ποιο είναι ίσως από τα ανωτέρω αιτήματα το πιο παράδοξο και αυταρχικό που ακυρώνει «τη ψυχή» ενός σύγχρονου Πανεπιστημίου (όπως την έννοια αυτή τη γνωρίζουμε από την εποχή του W. v. Humbolt, όταν ο τελευταίος το 1810 εγκαινίαζε στο Βερολίνο ένα νέο πρότυπο πανεπιστημιακού ιδρύματος);

Ο Έλεγχος των ιδεολογικών απόψεων των φοιτητών και των καθηγητών

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, λοιπόν, το πιο παράδοξο και επικίνδυνο πράγμα το οποίο απαιτεί από τα πανεπιστήμια η Trump administration είναι το ακόλουθο:

Ένα «εξωτερικό σώμα» ( external party) θα ελέγχει τις απόψεις των φοιτητών, των καθηγητών και των άλλων ηγετικών στελεχών των Πανεπιστημίων και θα εκδίδει ένα πόρισμα για το αν πράγματι μέσα σε ένα Πανεπιστήμιο (όπως το Χάρβαρντ) ή μέσα σε μια διδακτική αίθουσα (teaching unit) έγιναν δεκτές όλες οι διαφορετικές απόψεις που υπάρχουν σε μια κοινωνία για τα διάφορα θέματα ( viewpoint diversity).

Και από ποιους θα συγκροτείται αυτό το περίεργο εξωτερικό σώμα το οποίο «εκ των άνωθεν» και όπως οι «φιλόσοφοι» (στην Πολιτεία του Πλάτωνα) θα ελέγχει ηγεμονικά και υπεροπτικά τη διακίνηση των ιδεών στα εκπαιδευτικά ιδρύματα;

Κανείς δεν γνωρίζει μέχρι σήμερα , αλλά όλοι εικάζουν ότι το ανωτέρω σώμα θα συνιστά το όχημα ή το μέσο για τον κυβερνητικό έλεγχο των πανεπιστημιακών διαδικασιών στην Αμερική ( Boston Globe, Trump’s Demands of Harvard Escalate His War on Higher Ed, 16/4/2025).

Με αυτό τον τρόπο η προεδρική εξουσία του Τραμπ θεωρεί, ότι θα εμποδίσει ενδεχόμενα να διδάσκονται στα αμερικανικά πανεπιστήμια ενοχλητικές για αυτή ιδεολογικές θεωρίες που αφορούν λ.χ. το γάμο των ομόφυλων ή ενοχλητικές πολιτικές οι οποίες εφαρμόζονται ήδη , όπως η πολιτική των θετικών διακρίσεων (affirmative action) η οποία ευνοεί για την εισαγωγή στα Πανεπιστήμια υποψήφιους από φυλετικές μειονότητες, όπως οι Αφροαμερικανοί (ώστε να καταπολεμούνται στην πράξη οι διακρίσεις με κριτήριο τη φυλή).

Και οι ανωτέρω καταγραφές επεξηγούν ταυτόχρονα , για ποιο λόγο η Προεδρική εξουσία του Τραμπ ζητάει και ένα άλλο εξωφρενικό μέγεθος από τα πανεπιστήμια , δηλαδή τον εξοβελισμό κάποιων γνωστικών αντικειμένων ή τμημάτων από τις Σχολές (removing academic departments from faculty).

Από όλα αυτά καθίσταται προφανές, κατά τη γνώμη μου, ότι ο απώτερος στόχος όλων αυτών των απίστευτων εξελίξεων είναι ο έλεγχος των εκπαιδευτικών μηχανισμών και της παραγόμενης κουλτούρας.

Κάτι που μόνο οι αυταρχικοί ηγέτες και οι στρατιωτικοί δικτάτορες του κόσμου επεδίωκαν!

Τίθεται σε κίνδυνο η ακαδημαϊκή αυτονομία των πανεπιστημίων και η ελευθερία του λόγου

Εάν γίνουν δεκτά όλα αυτά τα παράδοξα αιτήματα (όπως έγιναν ήδη από το πανεπιστήμιο Columbia), τότε ακρωτηριάζεται και καταργείται η αυτονομία των πανεπιστημίων απέναντι στην κρατική εξουσία , η οποία θα οριοθετεί, όπως φάνηκε ήδη, και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα των Σχολών.

Εάν αυτό δεν συνιστά παρακμή της Αμερικανικής δημοκρατίας, τότε τι άλλο συνιστά;

Και η αυτονόμηση του νεωτερικού πανεπιστημίου από το κράτος ήταν και ο στόχος του Humbolt , όταν η πρωσική κυβέρνηση του είχε αναθέσει το 1808 τη διαμόρφωση ενός νέου υποδείγματος πανεπιστημίου.

Επιπλέον, εάν υλοποιηθούν αυτά τα μέτρα απονεκρώνεται πανηγυρικά και η ελευθερία του λόγου στα πανεπιστήμια, γεγονός το οποίο συνιστά και παραβίαση του Αμερικανικού Συντάγματος (Πρώτη Τροπολογία).

Η ηχηρή αντίδραση του πρύτανη του Χάρβαρντ και 150 Προέδρων Αμερικανικών Πανεπιστημίων

Και είναι πράγματι ενθαρρυντικό και παρήγορο , ότι 150 Πρόεδροι από κρατικά και ιδιωτικά Πανεπιστήμια (και Κολλέγια) αντέδρασαν ηχηρά και κοινοποίησαν στη δημόσια σφαίρα μια εκτεταμένη ανακοίνωση με την οποία απορρίπτουν και καταδικάζουν απερίφραστα τα ανωτέρω αυταρχικά σχέδια της κυβέρνησης Τραμπ για την καθυπόταξη της αμερικανικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης .

Από την ανακοίνωση τούτη απομονώνω ένα εκπληκτικό απόσπασμα το οποίο αποτυπώνει την αποφασιστικότητα των ηγετών φημισμένων πανεπιστημίων (όπως του Χάρβαρντ ή του Στάνφορντ). Τι ακριβώς λένε ;

« Ότι τα Πανεπιστήμια και τα Κολλέγια θα συνεχίσουν να είναι κέντρα ανοικτής έρευνας, όπου κατά την αναζήτηση της αλήθειας θα αναπτύσσονται και θα διατυπώνονται όλες οι απόψεις και οι γνώμες, χωρίς να υπάρχει ο φόβος της τιμωρίας και της λογοκρισίας».

Και η ανακοίνωση τούτη εξεδόθη, παρότι τιμωρητικά η κυβέρνηση Τραμπ περιέκοψε την ομοσπονδιακή χρηματοδότηση πολλών Πανεπιστημίων και απειλεί ότι θα ναρκοθετήσει και το πρόγραμμα παρακολούθησης των μαθημάτων του Χάρβαρντ από αλλοδαπούς φοιτητές.

Και το Χάρβαρντ μεν έχει στη διάθεσή του πολλά άλλα δισεκατομμύρια δολάρια από κληροδοτήματα και δωρεές , δεν ξέρουμε όμως πόσο θα αντέξουν οικονομικά τα άλλα ιδρύματα τα οποία δεν έχουν αυτούς τους πόρους!

Ο Εφιάλτης του απόλυτου δεσποτισμού

Ενόψει όλων αυτών τίθεται το ακόλουθο ερώτημα: Γιατί άραγε η προεδρική εξουσία του Τραμπ παρενέβη τόσο αντιδημοκρατικά και προδήλως τυραννικά στα αμερικανικά πανεπιστήμια;

Κατά τη γνώμη μου σε αυτό το ερώτημα υπάρχει μόνο μια απάντηση. Δηλαδή, ότι αυτό έγινε , γιατί ο Τραμπ εκφράζει σήμερα τον «εφιάλτη του καθεστώτος του απόλυτου δεσποτισμού» που είχε περιγράψει έξοχα ο συγγραφέας Αλέξις Ντε Τοκβίλ στο βιβλίο του «η Δημοκρατία στην Αμερική».

Το καθεστώς με άλλα λόγια , όπου ένας απόλυτος ηγεμόνας θα διαθέτει μια απεριόριστη εξουσία «που θα υποβαθμίζει τους ανθρώπους , χωρίς να τους βασανίζει».

Που θα ελέγχει τα πάντα ως μια εποπτεύουσα εξουσία, χωρίς να κυκλοφορούν στρατιωτικά άρματα στους δρόμους.

Υπό την έννοια τούτη ο σημερινός Αμερικανός Πρόεδρος διαθέτει μια ανεξέλεγκτη εξουσία, αφού ελέγχει και τα δύο νομοθετικά σώματα και την κρίσιμη δικαστική πλειοψηφία του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Αμερικής.

Όλα αυτά τον κάνουν να πιστεύει ότι είναι «εξουσιαστικά παντοδύναμος» και ότι μπορεί να ελέγξει και την αμερικανική τριτοβάθμια εκπαίδευση (και την κουλτούρα της).

Και αυτό είναι άκρως επικίνδυνο για την ίδια την Αμερικανική Δημοκρατία!

Ο Καλφέλης Γρηγόρης είναι Καθηγητής της Νομικής Σχολής στο ΑΠΘ