Με γεύση που προκαλεί ενθουσιασμό, μάτια που λάμπουν από φρεσκάδα και τιμή που επιτρέπει την σταθερή παρουσία τους στο οικογενειακό μας τραπέζι, τα ψάρια ιχθυοκαλλιέργειας συχνά γίνονται πρωταγωνιστές των γευμάτων μας. Κι όμως, εξακολουθούμε να μη γνωριζόμαστε και τόσο καλά. Μύθοι για τις πρακτικές εκτροφής τους, την ποιότητα και τη διατροφική τους αξία εξακολουθούν να επιβιώνουν, δημιουργώντας μας περιττές ανησυχίες και κάνοντάς μας να αμφισβητούμε αδίκως την αξία τους.

Ο πλέον ειδικός επί του ζητήματος, η Ελληνική Οργάνωση Παραγωγών Υδατοκαλλιέργειας (ΕΛΟΠΥ), τα 23 μέλη της οποίας παράγουν το 80% του συνολικού όγκου εκτρεφόμενων ψαριών στην Ελλάδα, φροντίζει να διαλευκάνει μερικές από τις πιο συνηθισμένες απορίες μας, με τη βοήθεια της Κατερίνας Λύτρα, Senior Veterinarian & Aquaculture Specialist (Κτηνιάτρου – Ιχθυοπαθολόγου). Μέσα από πέντε ενημερωτικά βίντεο, καταρρίπτει ορισμένους από τους κυριότερους μύθους και μας συστήνει εκ νέου τα ψάρια ιχθυοτροφείου.

Αυτά είναι τα κυριότερα διδάγματα που λάβαμε παρακολουθώντας το υλικό:

Όχι, τα ψάρια ιχθυοτροφείου δεν είναι επιβαρημένα με φάρμακα

Πρόκειται για έναν μύθο που όλοι μας έχουμε ακούσει ξανά και ξανά – όμως αυτό δεν σημαίνει ότι έχει σχέση με την πραγματικότητα. Κανείς, φυσικά, δεν ισχυρίζεται ότι τα ψάρια ιχθυοκαλλιεργειών δεν ασθενούν, όπως ακριβώς και όλα τα υπόλοιπα εκτρεφόμενα ζώα. Όμως δεν τους χορηγούνται αλόγιστα θεραπείες. Αντιθέτως, η φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνουν χορηγείται αποκλειστικά από κτηνιάτρους – ιχθυοπαθολόγους σε ακριβείς ποσότητες και με τη χρήση φαρμάκων που είναι εγκεκριμένα για αυτό το σκοπό από τον ΕΟΦ. Τα ιχθυοτροφεία δεν έχουν δικαίωμα να αποθηκεύουν τα φάρμακα, τα οποία παρασκευάζονται σε εργοστάσια, ενώ κάθε βήμα της θεραπείας συμβαίνει υπό την επίβλεψη των ιχθυοπαθολόγων και καταγράφεται αναλυτικά σε επίσημο έντυπο που ελέγχεται από τις κτηνιατρικές αρχές.

Όταν η θεραπεία ολοκληρωθεί, τα ψάρια απαγορεύεται να αλιευτούν και να διατεθούν στην αγορά περίπου επί 20 ημέρες – αυτός είναι και ο χρόνος που απαιτείται για να απομακρυνθούν πλήρως τα φάρμακα από τον οργανισμό τους.

Τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι η χορήγηση φαρμάκων αποτελεί καθημερινότητα. Σχεδόν όλα τα ψάρια είναι εμβολιασμένα για τις κύριες ασθένειες που προσβάλλουν τα είδη τους, με αποτέλεσμα να είναι κατά κανόνα υγιή – επομένως να μην έχουν και ανάγκη από αγωγή.

Επιτρέπονται και οι πατητές και τα μακροβούτια

Εντάξει, το τμήμα των ιχθυοκαλλιεργειών που βρίσκεται μέσα από τις σημαδούρες δεν είναι ιδανικό για κολύμπι, όμως η επίπτωση της λειτουργίας τους στο θαλάσσιο περιβάλλον σταματά σε αυτή την ακτίνα πενήντα μέτρων. Αυτό δεν αποδεικνύεται μόνο εμπειρικά, αλλά και μέσα από σχετικές μετρήσεις.

Μπορούμε να έχουμε και τις ιχθυοκαλλιέργειες ολόκληρες και τον τουρισμό χορτάτο

Από τη στιγμή που τα ιχθυοτροφεία δεν βλάπτουν το θαλάσσιο περιβάλλον – γεγονός αυταπόδεικτο, αφού διαφορετικά τα ψάρια δεν θα επιβίωναν – μπορούν κάλλιστα να συνυπάρξουν με την τουριστική ανάπτυξη. Εξάλλου, η Πολιτεία έχει αφιερώσει συγκεκριμένες περιοχές για αυτό το σκοπό, τις λεγόμενες ΠΟΑΥ (Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών), προκειμένου οι δυο σημαντικές για την ελληνική οικονομία δραστηριότητες να μην βλάπτουν η μία την άλλη.

Αμοιβαία τα αισθήματα, νερό μου

Δεν επιδρούν μόνο τα ψάρια επί της θάλασσας, αλλά και η θάλασσα επί των ψαριών. Αυτό σημαίνει ότι για να εξασφαλίσουν την ίδια τους την επιβίωση και κερδοφορία, οι ιχθυοκαλλιέργειες φροντίζουν να διατηρούν την ισορροπία και το ένα σύστημα να μην βλάπτει το άλλο. Οι ίδιες οι περιοχές ΠΟΑΥ επιλέγονται μεταξύ άλλων και για την καταλληλότητά τους για τη ζωή των ψαριών, ενώ από την άλλη, οι μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας διαχειρίζονται τη ζωή των ψαριών με τρόπο που δεν βλάπτει το περιβάλλον.

Φυσικά, με την πάροδο του χρόνου η σύσταση των περιοχών δραστηριότητας αλλάζει. Όμως διατηρείται πάντα σε επίπεδα που διασφαλίζουν την ευζωία των ψαριών, αλλά και τη δυνατότητα της θάλασσας να αποκατασταθεί μέσω του αυτοκάθαρσής της.

Για αυτό και τίποτα δεν γίνεται τυχαία: Καθημερινά, οι μονάδες ελέγχουν την κατάσταση του βυθού και του νερού με υποβρύχιες κάμερες, αναλύσεις, δύτες και αλλαγές διχτυών. Αν διαπιστώσουν πως κάτι έχει αρχίσει να αποκλίνει από τα όρια, προχωρούν άμεσα σε διορθωτικές ενέργειες. Για παράδειγμα, προβλέπεται η μετακίνηση των ιχθυοκλωβών σε παρακείμενο σημείο, για όσο διάστημα χρειαστεί προκειμένου να αποκατασταθεί το αρχικό σημείο.

Αυτός είναι και ο λόγος που οι ιχθυοκαλλιέργειες δεν απαγορεύονται ούτε στις περιοχές Natura, παρά μόνο επάνω από λιβάδια με Ποσειδωνίες ή άλλες φυκιάδες.

Γυαλίζει το μάτι τους

Το γνωρίζετε και εκ πείρας: τα ψάρια ιχθυοκαλλιέργειας είναι πάντα εμφανώς φρεσκότατα, όπως διαπιστώνει κανείς με το που βλέπει τα διαυγή, κρυστάλλινα μάτια τους και τη συμπαγή τους σάρκα που δεν συμπιέζεται. Και πράγματι, τα ψάρια ιχθυοκαλλιέργειας παίρνουν θέση στον πάγκο του ιχθυοπώλη όταν είναι ακόμη ψάρια ημέρας ή και λίγων ωρών, αφού αλιεύονται κατά παραγγελία.

Σε κάθε βήμα, η ποιότητά τους διασφαλίζεται από αυστηρές διαδικασίες: η υγιεινή τους ελέγχεται από τις Κτηνιατρικές Αρχές, ενώ παράλληλα εφαρμόζεται νομοθετημένο σύστημα Αυτοελέγχου προκειμένου να λάβουν άδεια. Και χάρη στα ισοθερμικά κιβώτια με πάγο εντός των οποίων διακινούνται, καταφέρνουν να διατηρήσουν αναλλοίωτα τα θρεπτικά τους χαρακτηριστικά μέχρι και τη στιγμή που θα φτάσουν – επιτέλους – στο πιάτο μας.

Από εκεί (ακριβώς) κρατά η σκούφια τους

Δεν χρειάζεται να τα ρωτάτε «τίνος είσαι εσύ», καθώς σας το εξηγούν από μόνα τους – και μάλιστα αναλυτικά. Κάθε κιβώτιο (ή συσκευασία, όταν πρόκειται για φιλεταρισμένα ψάρια) φέρει μια ετικέτα με όλες τις πληροφορίες που θα μπορούσαν να σας ενδιαφέρουν, από το είδος του ψαριού και την ημερομηνία αλίευσης, μέχρι το όνομα του παραγωγού και τον κωδικό αριθμό του συσκευαστηρίου όπου συσκευάστηκαν.

Τι θα πει αυτό; Ότι, στην σπάνια περίπτωση που προκύψει κάποιο θέμα, μπορούμε να επικοινωνήσουμε με τον ίδιο τον παραγωγό. Πώς θα τον βρούμε; Εντοπίζοντας τον λεξάριθμο μέσα στο οβάλ πλαίσιο που δεν είναι παρά ο κωδικός άδειας του συσκευαστηρίου. Εισάγοντάς τον στη διεύθυνση minagric.gr, μπορούμε να βρούμε τη διεύθυνση επαφής με τον παραγωγό στα αρχεία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.

Ελλάδα, χώρα του ψαριού

Η διεθνής ακτινοβολία των ελληνικών θαλασσών δεν οφείλεται μόνο στα πεντακάθαρα, τιρκουάζ νερά τους, αλλά και στα λαχταριστά ψάρια ιχθυοκαλλιέργειας που κολυμπούν μέσα τους. Αυτή τη στιγμή, η Ελλάδα εξάγει εκτρεφόμενα ψάρια σε 40 χώρες του κόσμου, ενώ κατέχει την πρώτη θέση ως προς τον όγκο και την αξία παραγωγής ιχθυοκαλλιέργειας στην ΕΕ. Ειδικά για την τσιπούρα και το λαβράκι, οι έλληνες παραγωγοί εκτρέφουν το 61% της συνολικής ευρωπαϊκής παραγωγής.

Μεγάλο μέρος αυτής της επιτυχίας οφείλεται και στη δράση της ΕΛΟΠΥ, του βασικού φορέα ανάπτυξης της ιχθυοκαλλιέργειας στην Ελλάδα, η οποία έχει αναπτύξει το συλλογικό σήμα και το ομώνυμο Ιδιωτικό Πρότυπο Πιστοποίησης Fish from Greece. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, διασφαλίζει σταθερά την υψηλή ποιότητα των ψαριών της – και τη διαρκή παρουσία τους στο τραπέζι και τις καρδιές μας.

Εξακολουθείτε να έχετε απορίες για τα ψάρια ιχθυοτροφείου; Το πιθανότερο είναι ότι θα βρείτε τις απαντήσεις στη σελίδα «Συχνές Ερωτήσεις» στην ιστοσελίδα της ΕΛΟΠΥ ή σε κάποιο από τα πέντε ενημερωτικά βίντεο με την κυρία Λύτρα.