«Ανώνυμες και επώνυμες γυναίκες, μητέρες, γιαγιάδες, κορίτσια, καλοκυράδες της αγοράς, νεράιδες, γοργόνες και νυφούλες του Θερμαϊκού. Γυναίκες από μια πόλη γένους θηλυκού, όπου η μοίρα τους ήταν ουσιαστικά αυτό που τους επέβαλλε η ανδροκρατούμενη κοινωνία. Πώς θα ήταν όμως η Ιστορία αν την έγραφαν οι γυναίκες; Αν μπορούσαν να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, να μιλήσουν για την ίδια τους τη θέση στην κοινωνία; Πολύ λίγες γυναίκες από την αρχαιότητα έως σήμερα μας είναι γνωστές με τα ονόματά τους, ό,τι γνωρίζουμε προέρχεται από τις γυναικείες μορφές που παρουσιάζονται μέσα από την ποίηση και την τέχνη, τις επιγραφές, τα γλυπτά, της μήτρες των αγγείων που έχουν επιβιώσει, τους μύθους, τις ιστορίες και τις φωτογραφίες τους». Τα ερωτήματα, διά στόματος της εικαστικού Ράνιας Μπέλλου, επιχειρούνται να απαντηθούν στο πλαίσιο του διακαλλιτεχνικού πρότζεκτ «Η Πόλη των Αθέατων Γυναικών» στο Επταπύργιο της Θεσσαλονίκης, το γνωστό σε όλους ως Γεντί Κουλέ, όπου θα συνυπάρχει η δική της δουλειά με το έργο της ποιήτριας Ανιας Βουλούδη και τη μουσική επιμέλεια της μουσικού Νεβάρτ-Βερόν Γαλιλαίας.
Μια παλίμψηστη αφήγηση
Πρόκειται επί της ουσίας για τη συνύπαρξη μιας εικαστικής εγκατάστασης, μιας διαδραστικής performance ποίησης και μιας σύνθεσης μουσικού έργου και μουσικής performance που επιχειρεί να στήσει μια παλίμψηστη αφήγηση στο Επταπύργιο της Θεσσαλονίκης «στην οποία συμπλέκονται o βιωμένος χώρος, η ποιητική του χώρου και ο ιστορικός χώρος των αρχειακών τεκμηρίων, με σκοπό να βρεθεί η αυθεντική φωνή των γυναικών του τόπου ανά τους αιώνες» θα πει στο «Βήμα» η Ράνια Μπέλλου. Μαζί με τη μουσικό Νεβάρτ-Βερόν Γαλιλαία εμπνεύστηκαν το πρότζεκτ, μελέτησαν τα ανασκαφικά ευρήματα και τη στρωματογραφία της ιστορίας της Θεσσαλονίκης, και δανείστηκαν στοιχεία από τις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες, τη λογοτεχνία, την αρχαιολογία, την ιστορία της τέχνης και της μουσικής, για να δημιουργηθεί αυτό το καλλιτεχνικό έργο. Το Επταπύργιο και τα τείχη που το περιβάλλουν είναι ένας ιδανικός χώρος για να αναδειχθεί ό,τι είχε ηθελημένα αφεθεί στο σκοτάδι και στην ανωνυμία έτσι όπως οριοθετούν τη Θεσσαλονίκη και έχουν, ως χώρος, την αίσθηση μιας περίκλειστης προστατευμένης οικίας ενώ φέρουν ταυτόχρονα την αίσθηση του εγκλεισμού στην ιστορία τους ως φυλακών.
Ιχνη γυναικείας παρουσίας
Σε τι συνίσταται όμως αυτό το διακαλλιτεχνικό πρότζεκτ; Από την πλευρά της, η Ράνια Μπέλλου δημιούργησε μια γλυπτική εγκατάσταση. Διαρθρώνεται από ψηφιακές εκτυπώσεις γυναικείων μορφών πάνω σε διάτρητα και στρωματοποιημένα επίπεδα ημιδιαπερατών υφασμάτων τα οποία έχουν μορφή που παραπέμπει στα προρωμαϊκά λάβαρα. Ο στόχος είναι να αποτελέσουν ένα σχόλιο πάνω σε αυτό το κρυφό, αθέατο παρελθόν το οποίο άφησε πίσω του λιγοστά ίχνη γυναικείας παρουσίας. Η εικαστική εγκατάσταση συνυπάρχει με τη μουσική, καθώς κατά τη διάρκεια της παρουσίασης του πρότζεκτ (25-26/8) θα ερμηνευθούν από μουσικό τρίο, με την ίδια τη Νεβάρτ-Βερόν Γαλιλαία στο φλάουτο, έργα των Alan Hovhaness, Arvo Pärt και ο Επιτάφιος του Σείκιλου σε διασκευή του Ιωάννη Παπασπύρου. Ο κεντρικός πυρήνας στις επιλογές της Νεβάρτ-Βερόν Γαλιλαίας είναι ο Επιτάφιος του Σείκιλου, το αρχαιότερο παγκοσμίως γνωστό τραγούδι (γράφτηκε γύρω στο 200 π.Χ.), ένα έργο αφιερωμένο από τον συνθέτη στην Ευτέρπη, μια γυναίκα της εποχής του που είτε ως μούσα της μουσικής είτε ως κάποιο δικό του οικείο πρόσωπο καθιστά έντονη τη γυναικεία παρουσία και δίνει έμφαση στη δύναμή της.
Τα γλυπτικά λάβαρα και η μουσική θα συνυπάρχουν με τη σειρά τους και με τη διαδραστική εγκατάσταση «Προς Γυναίκα, Θεσσαλονίκη» της ποιήτριας Ανιας Βουλούδη. Θα αποτελείται από επιστολές σε φυσική μορφή που θα βρίσκονται ως αληθινά χειρόγραφα μέσα σε σφραγισμένους φακέλους και θα αναμένουν τους παραλήπτες και τις παραλήπτριές τους συγκεντρωμένες σε μια εγκατάσταση με τη μορφή ταχυδρομικού διαλογητηρίου ταξινόμησης επιστολών απ’ όπου θα μπορεί κανείς να αποσπάσει μία και να τη διαβάσει όποτε επιθυμεί. Από τις θυρίδες αυτές θα ακούγεται η φωνή της ποιήτριας να απαγγέλλει το περιεχόμενο όλων των γραμμάτων που βρίσκονται μέσα σε αυτές. Αφηγούνται τη σύγχρονη ιστορία της πόλης, την ιστορία των αθέατων γυναικών που γράφεται σήμερα και είναι άξια λόγου, μνήμης και καταγραφής.
«Ολη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός»
To ενδιαφέρον είναι ότι ενώ αυτό το πρότζεκτ εστιάζει σε μεγάλο βαθμό στο παρελθόν απηχεί έντονα το σήμερα, σε μια περίοδο όπου η κακοποίηση των γυναικών έρχεται επιτέλους στο φως και παύει να είναι «αθέατη». Οπως θα πει η Ράνια Μπέλλου: «Η ανισότητα, η έμφυλη βία, οι γυναικοκτονίες δεν είναι φαινόμενα καινούργια, είναι όμως πολύ ανησυχητικά και πρέπει όλοι μαζί, οι οικογένεια, το σχολείο, η κοινωνία, εμείς οι καλλιτέχνες μέσα από την τέχνη, να ενημερώσουμε και να ευαισθητοποιήσουμε τον κόσμο. Οι αθέατες-άφωνες γυναίκες έχουν πολλά να πουν, αρκεί να θέλει κάποιος να ακούσει τις ιστορίες τους».
Το πρότζεκτ πραγματοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος 2021 «Ολη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός» και είναι έργο της ERGON-CULTURE, μιας ΑΜΚΕ που έχει ως στόχο την αξιοποίηση και προβολή της υπάρχουσας παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς (υλικής και άυλης) αλλά και την ενίσχυση, τη μελέτη και την προβολή του νεότερου και σύγχρονου πολιτισμού.
«Η Πόλη των Αθέατων Γυναικών» πραγματοποιείται στο Επταπύργιο της Θεσσαλονίκης στις 25-26/8. Υποχρεωτική η προκράτηση θέσης λόγω των υγειονομικών μέτρων.
