Σε συμφωνία για τη μείωση της παγκόσμιας πετρελαϊκής παραγωγής κατά 20 εκατ. βαρέλια ημερησίως κατέληξαν την Κυριακή οι χώρες-μέλη του OPEC με τη Ρωσία και τους άλλους πετρελαιοπαραγωγούς που δεν μετέχουν στο καρτέλ (OPEC+). Πρόκειται για ιστορική συμφωνία δεδομένου ότι ουδέποτε η παγκόσμια πετρελαϊκή παραγωγή μειώθηκε κατά περίπου 20%.

Συμφωνήθηκε συγκεκριμένα να μειώσει ο OPEC την παραγωγή του καατά 9,7 εκατ. βαρέλια ημερησίως (ούτε καν κατά 10% δηλαδή) το Μάιο και τον Ιούνιο και να συμβάλουν για ανάλογη μείωση οι υπόλοιποι παραγωγοί που δεν μετέχουν στο καρτέλ.

Εν πάση περιπτώσει, καθώς ουδέποτε η πετρελαϊκή προσφορά δεν έχει μειωθεί (στα χαρτιά βεβαίως, διότι σίγουρα κάποιοι παραγωγοί θα σπεύσουν να καλύψουν κενά στις αγορές) κατά περίπου 20%, οπότε η συμφωνία δικαίως χαρακτηρίζεται ιστορική. Ιστορική, όμως, είναι και η πτώση της ζήτησης πετρελαίου καθώς ο μισός πλανήτης βρίσκεται σε κατ’ οίκον περιορισμό λόγω του κορωνοϊού.

Σύμφωνα με το Reuters η πτώση της ζήτησης φθάνει το 30% – πτώση που συνέβαλε άλλωστε και στην κατακρήμνιση των τιμών του πετρελαίου κατά 65% από την αρχή του έτους

(προτού ανακάμψουν την περασμένη εβδομάδα και «διορθώσουν» το ποσοστό της πτώσης στο 50% περίπου).

Η ψόφια γάτα

Εξόχως ενδεικτική για το μέλλον της πορείας των τιμών είναι και η αντίδραση των αγορών την Πέμπτη, όταν ξεκίνησαν οι πολυήμερες διαπραγματεύσεις που κατέληξαν στη συμφωνία. Στην πρωινή συνεδρίαση στο Λονδίνο η τιμή του Brent είχε εκτιιναχθεί κατά 6,8% υψηλότερα στα 35,08 δολάρια το βαρέλι, ενώ στην αγορά της Νέας Υόρκης το άλμα της τιμής του αργού ήταν ακόμη θεαματικότερο (8,7% στα 27,27 δολάρια το βαρέλι).

Το απόγευμα όμως, καθώς οι επενδυτές συνειδητοποίησαν ότι εν μέσω καλπάζουσας πανδημίας η πετρελαϊκή ζήτηση μειώνεται κατά 30% και η προσφορά μόνο κατά 20% (αν υποτεθεί ότι οι παραγωγοί θα τηρήσουν τα συμπεφωνημένα πλαφόν), οι τιμές υποχώρησαν αισθητά από τα υψηλότερα επίπεδα της ημέρας. Πρόκειται για ένα κλασικό παράδειγμα του φαινομένου που οι επενδυτές ονομάζουν «το τίναγμα της ψόφιας γάτας».

Σήμερα, Δευτέρα, οι μεγάλες αγορές κεφαλαίων και εμπορευμάτων είναι κλειστές λόγω του Πάσχα των Καθολικών. Ήδη, όμως, στα ηλεκτρονικά στοιχήματα των futures διαφαίνεται μια ανανεωμένη τάση ανάκαμψης των τιμών. Η τάση αυτή οφείλεται στην «ανακούφιση» των επενδυτών για την (έστω και έπειτα από πρωτοφανείς εκβιασμούς) συμφωνία στην οποία κατέληξαν οι OPEC+. Τις επόμενες ημέρες το πιθανότερο είναι να υπάρξουν μεγάλες διακυμάνσεις στις τιμές, με τη γενικότερη τάση να παραμένει, βέβαια, πτωτική.

Το παιχνίδι του Μεξικού

Η πενθήμερη διελκυστίνδα των παραγωγών οφείλεται στην ευκαιρία που βρήκε ο πρόεδρος του Μεξικού Αντρές Μανουέλ Λόπες Οπραδόρ να κάνει το «σκληρό καρύδι» στον αμερικανό ομόλογό του Ντόναλντ Τραμπ, από τον οποίο η χώρα του και ο ίδιος έχουν υποστεί αλλεπάλληλες ταπεινώσεις τα τελευταία χρόνια – με κορυφαία την ανέγερση προστατευτικού τείχους στα σύνορα ΗΠΑ-Μεξικού για την αποτροπή της εισόδου Μεξικανών «λαθρομεταναστών» στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτών που, κατά τον Τραμπ, κλέβουν τις δουλειές από τους… αυτόχθονες Αμερικανούς.

Ο επίσης λαϊκιστής και εθνικιστής Ομπραδόρ κατάφερε να εξασφαλίσει από τον Τραμπ την υπόσχεση ότι οι ΗΠΑ θα μειώσουν «λίγο περισσότερο» την πετρελαϊκή παραγωγή τους και ότι «αργότερα θα αποζημιώσουν εν μέρει το Μεξικό για τις απώλειες εσόδων που θα έχει λόγω των περικοπών που θα κάνει».

Το παιχνίδι της Ρωσίας

Στις τάξεις των πετρελαιοπαραγωγών επικρατεί ένα κλίμα μεγάλης δυσπιστίας όπου «όλοι είναι εναντίον όλων». Κάτι που αποτυπώθηκε στην εαρινή σύνοδο του OPEC+ το Μάρτιο, που κατέληξε σε πρωτοφανές φιάσκο και σε πόλεμο τιμών μεταξύ Σαουδικής Αραβίας (της ισχυρότερης χώρας του OPEC) και Ρωσίας (της μεγαλύτερης παραγωγού από τις μη μετέχουσες στον Οργανισμό χώρες).

Η Μόσχα αρνούνταν να μειώσει την παραγωγή της επειδή θέλησε να εκμεταλλευθεί την κατάρρευση των τιμών για να οδηγήσει στην χρεοκοπία τους νέους ανταγωνιστές των

παραδοσιακών παραγωγών, τους Αμερικανούς παραγωγούς σχιστολιθικού πετρελαίου, που «μπαίνουν μέσα» όταν οι διεθνείς τιμές πέφτουν κάτω από τα 50 ή 55 δολάρια το βαρέλι.

Εν τέλει η Ρωσία συμφώνησε με την (πιεζόμενη αφόρητα και εκβιαζόμενη ανοικτά από τον Τραμπ με κυρώσεις Σαουδική Αραβία) να συμμετάσχει στην κοινή προσπάθεια των πετρελαιοπαραγωγών να στηρίξουν την αγορά και τις τιμές, βεβαία ούσα ότι τους επόμενους (αρκετούς) μήνες οι τιμές στην καλύτερη (για τους παραγωγούς σχιστολιθικού πετρελαίου) περίπτωση θα κυμαίνονται στην περιοχή των 20 με 30 δολαρίων το βαρέλι, σε επίπεδα δηλαδή μη βιώσιμα γι’ αυτούς.

Το «αεροπλανάκι»

Μοναδική περίπτωση για να διαψευστεί το σενάριο αυτό είναι να μετατραπεί το πετρέλαιο σε «ασφαλές καταφύγιο» για τους επενδυτές, όπως είναι ο χρυσός για παράδειγμα, και να ξεκινήσει μια ξέφρενη κούρσα τιμών, καθώς οι πανικοβλημένοι επενδυτές στην αγωνία τους να τοποθετήσουν κάπου τα κεφάλαια από τις ρευστοποιήσεις μετοχών, στραφούν στα πετρελαϊκά συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης για να τζογάρουν σ’ αυτά και να τα μετατρέψουν σε «αεροπλανάκι».

Κάτι τέτοιο είχε συμβεί στις αρχές της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 εν μέσω του πανικού που κυριαρχούσε στις αγορές κεφαλαίων. Ενώ η παγκόσμια οικονομία βυθιζόταν στην ύφεση, οι τιμές του πετρελαίου για κάποιο χρονικό διάστημα κάλπαζαν.