Τελειώνει ο χρόνος για τη συμφωνία με τα F-16

Σοβαρό κίνδυνο ματαίωσης της συμφωνίας αναβάθμισης των αεροσκαφών F-16 διατρέχει η Αθήνα αν δεν πραγματοποιηθούν γρήγορα όλες οι απαραίτητες κινήσεις ως τα τέλη Μαρτίου. Η ισχύς της τρέχουσας επιστολής προσφοράς και αποδοχής (Letter of Offer and Acceptance –LOA) που έχουν στείλει οι Ηνωμένες Πολιτείες εκπνέει στο τέλος του τρέχοντος μηνός, κάτι που σημαίνει δύο πράγματα: είτε ότι η χώρα μας θα πρέπει να ζητήσει παράταση (κάτι που ίσως αποδειχθεί δύσκολο δεδομένου του «αμαρτωλού» παρελθόντος της σε ανάλογες υποθέσεις) είτε ότι θα χρειαστεί να ξαναγίνει η διαδικασία από την αρχή. Αυτό θα σήμαινε ότι η Αθήνα θα έπρεπε να στείλει νέο αίτημα (Letter of Request –LOR) και στη συνέχεια οι αρμόδιες υπηρεσίες του αμερικανικού Πενταγώνου να προετοιμάσουν νέα LOA που πιθανότατα θα είναι τελείως διαφορετική.

Ενημερωμένες πηγές τονίζουν δε ότι σημαντικό μέρος της ευθύνης για την καθυστέρηση στη λήψη της τελικής απόφασης βαρύνει τον υπουργό Εθνικής Αμυνας Πάνο Καμμένο. Οι ίδιες πηγές σημειώνουν ότι πιθανόν λόγω και των εξελίξεων με την υπόθεση της πώλησης βλημάτων στη Σαουδική Αραβία, στην οποία η βιασύνη συνδυάστηκε με την προχειρότητα, ο κ. Καμμένος δεν εμφανίζεται πλέον ως ο επισπεύδων, αν και είναι αυτός που κατά περιόδους «είχε σηκώσει το λάβαρο» περί της ανάγκης αντιμετώπισης της τουρκικής υπεροπλίας. Για να προχωρήσει η οριστικοποίηση της συμφωνίας πρέπει να περάσει από την Επιτροπή της Βουλής αλλά και από το ΚΥΣΕΑ.

Ολα αυτά γίνονται τη στιγμή που κορυφαίοι επιτελείς του Πενταγώνου κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου ότι η αναβάθμιση του βασικού κορμού μαχητικών αεροσκαφών του στόλου της Πολεμικής Αεροπορίας είναι εκ των ων ουκ άνευ (η αρχική συζήτηση ξεκίνησε το 2009) για να μπορέσει να διατηρηθεί μια σχετική ισορροπία απέναντι σε μια Τουρκία που υπερεξοπλίζεται με αμείωτους ρυθμούς. Οσοι επισημαίνουν την αναγκαιότητα της κίνησης με τα F-16 δεν διακατέχονται από πολεμική διάθεση. Αυτό που τονίζουν είναι ότι «κλείνει το παράθυρο» για τη διατήρηση μιας σχετικής ισορροπίας ισχύος στο Αιγαίο. Υπολογίζεται ότι η αναλογία αεροπορικών δυνάμεων μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας ενδέχεται να πέσει κάτω από 4:10 τα επόμενα χρόνια όταν το 2010 βρισκόταν σε ένα επίπεδο 8:10. Σε αυτό προσθέτουν μάλιστα ότι η τουρκική Πολεμική Αεροπορία έχει ήδη ολοκληρώσει την αναβάθμιση του στόλου των F-16 και ετοιμάζεται να προσθέσει περίπου 50 υπερσύγχρονα μαχητικά F-35 5ης γενιάς από σήμερα μέχρι και το 2024!

Τις προηγούμενες ημέρες βρέθηκε στην Αθήνα κλιμάκιο αμερικανών εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Αμυνας, το οποίο είχε επαφές με στελέχη της Πολεμικής Αεροπορίας και της Γενικής Διεύθυνσης Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων (ΓΔΑΕΕ), με σκοπό να οριστικοποιηθούν οι βασικές παράμετροι της συμφωνίας. Επειτα από σειρά παλινωδιών, η ελληνική πλευρά φαίνεται ότι κατέληξε στο σενάριο της αναβάθμισης 85 F-16 από τα συνολικά 123 που διαθέτει η Πολεμική Αεροπορία. Πρόκειται για τα 55 F-16 Block 52+ του προγράμματος Peace Xenia III καθώς και τα 30 F-16 Block 52+Advanced του προγράμματος Peace Xenia IV, τα οποία είχαν αποκτηθεί επί κυβερνήσεων Σημίτη και Καραμανλή αντιστοίχως. Ο σκοπός είναι τα αεροσκάφη να αναβαθμιστούν σε F-16 Viper, με σημαντικότερες προσθήκες αυτή του ραντάρ ηλεκτρονικής σάρωσης (AESA) και εκείνη του συστήματος δικτυοκεντρικής επικοινωνίας (Link 16), η οποία θα επιτρέψει τη σημαντική ενίσχυση της διακλαδικότητας.

Το βασικό σημείο στο οποίο φαίνεται να έχει κολλήσει η υπόθεση της διακρατικής συμφωνίας που θα πρέπει να υπογραφεί ήταν (κατά ορισμένους ακόμη είναι) το οικονομικό και ιδιαίτερα το χρονοδιάγραμμα καταβολής των χρημάτων. Υπενθυμίζεται ότι κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Αλέξη Τσίπρα στις Ηνωμένες Πολιτείες τον περασμένο Οκτώβριο ο Ντόναλντ Τραμπ είχε ξεσηκώσει θύελλα κριτικής στην Ελλάδα όταν, κατά τη διάρκεια της κοινής συνέντευξης Τύπου, είχε αναφερθεί σε μια συμφωνία συνολικού ύψους 2,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων (περίπου 1,96 δισ. ευρώ). Ωστόσο, ο κ. Τραμπ είχε αναφερθεί στην ανώτατη τιμή στην οποία θα μπορούσε να φθάσει η προμήθεια σε περίπτωση αναβάθμισης όλου των στόλου των ελληνικών F-16, ήτοι 123 αεροσκάφη, αφού αυτό το ποσό είχε συμπεριληφθεί στο έγγραφο ενημέρωσης του Πενταγώνου προς το Κογκρέσο.

Η κυβέρνηση και ιδιαίτερα ο κ. Καμμένος είχαν σπεύσει να σβήσουν τη… φωτιά που άναψε ο κ. Τραμπ, μιλώντας για ένα πλαφόν δαπάνης που δεν θα ξεπερνούσε το 1,1 δισεκατομμύριο ευρώ για την αναβάθμιση. Και η πραγματικότητα είναι ότι ουδείς μπορούσε να γνωρίζει εκείνη τη στιγμή με ακρίβεια πού θα διαμορφωθεί το τελικό ποσό, από τη στιγμή που δεν ήταν γνωστός ο αριθμός των αεροσκαφών προς αναβάθμιση. Πλέον, που είναι ξεκάθαρο ότι θα αναβαθμιστούν 85 αεροσκάφη, το κόστος έχει πέσει στο 1,25 δισ. ευρώ (περίπου 1,53 δισ. δολάρια). Από αυτά τα χρήματα, υπολογίζεται ότι 965 εκατομμύρια ευρώ αφορούν την αναβάθμιση και τα υπόλοιπα 285 εκατ. ευρώ αφορούν την υποστήριξη. Επίσης, χρήματα δεν θα πάρει μόνο η εταιρεία που θα αναβαθμίσει τα αεροσκάφη (η Lockheed Martin) αλλά και η αμερικανική κυβέρνηση. Πρόκειται για ένα ποσό περί του 4% επί του συνολικού ποσού, από τη στιγμή πρέπει να προσφέρουν, μεταξύ άλλων, το σύστημα Link 16 (αυτό επιβάλλουν οι κανονισμοί εθνικής ασφαλείας), αλλά και τη συμμετοχή στελεχών που θα πιστοποιήσουν το αποτέλεσμα της δουλειάς. Δεν αποκλείεται μάλιστα περαιτέρω μείωση του συνολικού ποσού στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων με τους προμηθευτές των αναγκαίων συστημάτων.

Η καταβολή των χρημάτων το αγκάθι της διαπραγμάτευσης

Το δύσκολο κομμάτι της διαπραγμάτευσης αφορά το χρονοδιάγραμμα της καταβολής των χρημάτων. Αυτό είναι που «καίει» την ελληνική πλευρά, από τη στιγμή μάλιστα που εφόσον υπογραφεί τώρα η συμφωνία, τα τρία πρώτα χρόνια της, όταν και με βάση τον σημερινό προγραμματισμό πρέπει να γίνουν οι πρώτες και μεγαλύτερες καταβολές με σκοπό την αγορά των συστημάτων της αναβάθμισης, συμπίπτουν με τη χρονική περίοδο που η Ελλάδα πρέπει να παρουσιάσει υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα ύψους 3,5% του ΑΕΠ και θέλει να βγει από την «εποχή των Μνημονίων».

Πράγματι, για να ενεργοποιηθεί η LOA χρειάζεται αρχικά να καταβληθούν 53 εκατομμύρια δολάρια και στη συνέχεια, για την πρώτη τριετία, περίπου 800 εκατομμύρια δολάρια. Το ποσό δεν είναι ευκαταφρόνητο, αλλά πηγές που γνωρίζουν τα διαμειβόμενα επιμένουν ότι υπάρχει λύση. Αυτή εντοπίζεται στην ύπαρξη ενός σημαντικού ποσού χρημάτων σε λογαριασμούς της Πολεμικής Αεροπορίας στις Ηνωμένες Πολιτείες τα οποία προέρχονται και από αδιάθετα ποσά προηγούμενων συμβάσεων (περί τα 250 εκατ. δολάρια). Αν αυτά αξιοποιηθούν, τότε το υπόλοιπο ποσό της πρώτης τριετίας θα μπορούσε να καλυφθεί από τον ετήσιο προϋπολογισμό του υπουργείου Εθνικής Αμυνας. Αυτή τη στιγμή πάντως ο χρόνος τρέχει.

Δεν αποκλείεται η ελληνική πλευρά να επιδιώξει να πάρει παράταση. Δεν είναι όμως βέβαιο ότι αυτή θα γίνει και δεκτή, ενώ δεν υπάρχει η παραμικρή διασφάλιση ότι οι τιμές θα παραμείνουν οι ίδιες και δεν θα αυξηθούν. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι στην υπόθεση της αναβάθμισης των Αεροσκαφών Ναυτικής Συνεργασίας (ΑΦΝΣ) Ρ-3, η ελληνική πλευρά είχε ζητήσει πέντε παρατάσεις. Οσο για τις ελπίδες που ορισμένοι κυβερνητικοί παράγοντες είχαν καλλιεργήσει ότι με κάποιον «μαγικό τρόπο» οι Αμερικανοί θα μας «χαρίσουν χρήματα» για να αναβαθμίσουμε τα F-16, αυτές μόνο ως γραφικότητες θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν…