Στα θρανία με τον Αντωνίτση

Η αλήθεια είναι ότι το σκέφτεσαι να ανέβεις την ανηφόρα με τα σκαλιά μέσα στη ζέστη. Οταν όμως βρίσκεσαι στην Υδρα, στο πιο δραστήριο από απόψεως εικαστικών εκδηλώσεων νησί, δεν μπορείς να μην περάσεις από το παλιό Σαχτούρειο Γυμνάσιο για να δεις «τον εφετινό Αντωνίτση». Ιδρώνεις, ξεφυσάς αλλά προχωράς γιατί ξέρεις ότι θα αποζημιωθείς από τη δουλειά του εικαστικού και επιμελητή, ο οποίος τα τελευταία 17 καλοκαίρια διοργανώνει εκθέσεις με φρεσκάδα, άποψη και χωρίς καμία σοβαροφάνεια μέσα από την πλατφόρμα σύγχρονης τέχνης Hydra School Projects. Γιατί στο «κρυφό», για το ευρύ κοινό, διαμάντι της θερινής εικαστικής δραστηριότητας στην Υδρα αντιπαραβάλλεται σταθερά η δουλειά γνωστών αλλά και παντελώς άγνωστων ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών και γίνονται τα πιο απρόσμενα «συνοικέσια». Στην εφετινή «Bibelot» για παράδειγμα, μια έκθεση επικεντρωμένη «στη λατρεία του αντικειμένου», υπάρχει ένας Χερστ, υπάρχει ένας Κιπενμπέργκερ, υπάρχει ένας Λάππας, αλλά υπάρχει επίσης και μια Βασιλική Πίκουλα.

Οπως εξηγεί ο Δημήτρης Αντωνίτσης, με την ανεπιτήδευτη performative αύρα του που καθιστά κάθε ξενάγηση στην έκθεση εξίσου ενδιαφέρουσα με τα έργα, η ναΐφ ζωγράφος «υπήρξε μαγείρισσα της αμερικανίδας γκαλερίστριας Darthea Speyer στο νησί και εν συνεχεία και στο Παρίσι όπου ζωγράφιζε πίνακες με ιστορίες από τη μυθολογία με φόντο το νησί της». Σε έναν πίνακα απέναντι, η Ειρήνη Μίγα έχει ζωγραφίσει αντικείμενα και αναμνήσεις από τα παιδικά της χρόνια στο χωριό καταγωγής της έξω από τη Λάρισα με αυτοϋπονομευτική τρυφερότητα(υπέροχες οι κομμώσεις των φίλων της γιαγιάς της!). Πιο δίπλα, το σκαλισμένο κρανίο ενός φακόχοιρου από μια φυλή ανθρωποφάγων του Βόρνεο καθώς και τα βαριά κολιέ από κοχύλια και όστρακα τα οποία χρησιμοποιούνταν ως μέσο συναλλαγής στο ίδιο νησί, προσεγγίζουν με πολλούς τρόπους τους διαφορετικούς ρόλους που ενδύονται τα αντικείμενα στη ζωή μας. Και φεύγοντας, δεν μπορείς να μην πάρεις μαζί σου τον κατάλογο της έκθεσης, ο οποίος επί 17 ολόκληρα χρόνια έχει το ίδιο φορμά και προσφέρεται για μια φετιχιστική συλλογή: είναι ένα μικρό μπλε σχολικό τετράδιο φαινομενικά χειροποίητο με τον τίτλο της έκθεσης στην ετικέτα του.

Από τους ναΐφ στον Μπράις Μάρντεν

Αυτή ακριβώς η αίσθηση του χειροποίητου καθώς και ημποέμ ατμόσφαιρά του είναι μέρος της γοητείας του Hydra School Projects. Εξάλλου απ’ όταν διοργανώθηκε η πρώτη έκθεση «Summer Camp/Camp Summer» του HSP το 2000 ως «η αφορμή για να μπορώ να περνάω μεγάλες διακοπές και να μη βαριέμαι κατά τη διάρκειά τους», όπως λέει ο Αντωνίτσης, «δεν υπήρξε ποτέ ένας συγκεκριμένος στόχος ή μια φιλόδοξη στρατηγική σχεδιασμού και ανάπτυξης». Εστω κι έτσι, ή ακριβώς γι’ αυτό, έφτασε στις σχεδόν δύο δεκαετίες λειτουργίας του να έχει εμπλέξει «περισσότερους από 400 καλλιτέχνες» στις εκθέσεις του και να έχει υποδεχθεί «2.500-3.000 επισκέπτες κάθε χρόνο» σύμφωνα με τον Αντωνίτση. H καθεμία από αυτές τις εκθέσεις λειτουργεί «ως το προσωπικό mood board» του επιμελητή τους, το οποίο αναπτύσσεται «με καλλιτέχνες που φιλοτεχνούν έργα λίγο διαφορετικά από εκείνατης στερεοτυπικής τους παρουσίας αλλά και με εικαστικούς που έζησαν για κάποιο διάστημα στην Υδρα και άφησαν ορισμένα ίχνη πίσω τους. Είτε πρόκειται για ζωγράφους και κεραμίστες ναΐφ είτε για τη δουλειά του πολύ σημαντικού Αμερικανού Μπράις Μάρντεν, από την αρχή με ενδιέφερε να τους παρουσιάζω στο κοινό για να ανακαλύψει τη δουλειά τους».

Την αίσθηση εντείνει και το κτίριο, το τριώροφο σπίτι του ναυάρχου Σαχτούρη με την υπέροχη θέα, με αρχιτεκτονικά μέλη που χρονολογούνται από τον 18ο αιώνα και με τις μικρές αυλές με πέτρα από το παλιό ορυχείο της νήσου Δοκού. Το είχε δωρίσει η οικογένεια του Σαχτούρη στον δήμο για να στεγάσει το πρώτο Γυμνάσιο του νησιού και, αφότου παροπλίστηκε, παραχωρήθηκε από τον δήμο για τη φιλοξενία των εικαστικών πρότζεκτ. Με τη βοήθειά του και τη συνδρομή ιδιωτικής χορηγίας (για δέκα χρόνια η εταιρεία Bang and Olufsen και τα τελευταία τέσσερα ο πολιτιστικός οργανισμός ΝΕΟΝ) ο Αντωνίτσης υπήρξε πάντα συνεπής στα καλοκαιρινά ραντεβού του.

Το χαμένο fluxus της Υδρας

Κάπως έτσι, οι εκθέσεις του Αντωνίτση έχουν γίνει το must see της καλλιτεχνικής Υδρας και ο ίδιος μια προσωπικότητα άμεσα συνυφασμένη με το νησί. Η σχέση τους ξεκινά από τη δεκαετία του ’80, όταν ως φοιτητής μηχανολογίας βρέθηκε στο νησί για ιστιοπλοΐα και γοητεύτηκε από την ατμόσφαιρα του νησιού. Εδραιώθηκε όταν επέστρεψε στην Ελλάδα το ’97 μετά από μια μακρά παραμονή σε Ελβετία, Γερμανία και Αμερική και άρχισε να συνεργάζεται με τη συλλέκτρια Πολίν Καρπίδα. Ο Αντωνίτσης διαχειριζόταν για τρία χρόνια τον χώρο του Hydra Workshop, μια δουλειά που χαρακτηρίζει ως «το χαρτζιλίκι job» του.Ωστόσο, είχε γαλουχηθεί μέσα στην ελεύθερη, δημιουργική ατμόσφαιρα της Υδρας των διεθνών καλλιτεχνών και των ζυμώσεών τους. «Θυμάμαι όταν πρωτοήρθα υπήρχε μια πολύ ζωντανή κοινότητα τέχνης, μια διαρκής ροή από συγγραφείς, ποιητές, καλλιτέχνες. Οι εικαστικοί Γιάννης Καρδαμάτης και Τίμοθι Χένεσι, η Λίλη Μακ ή η Μαργαρίτα Καραπάνου βρίσκονταν στο νησί γιατί συγκινούνταν από το τοπίο. Ο καθένας έκανε τη δουλειά του αλλά καλούσε τους φίλους του να τη δει, όλα τα σπίτια ήταν ανοιχτά. Μετά τη δεκαετία του ’80 άρχισαν να ανεβαίνουν οι τιμές και να αγοράζουν σπίτια εφοπλιστές και επιχειρηματίες. Δεν μπορεί πλέον να έρθει ένας ξένος ή ένας έλληνας καλλιτέχνης και να περάσει όλο το καλοκαίρι στο νησί με λίγα χρήματα, ή να στήσει το ατελιέ του και να δουλέψει. Ηανεμελιά, τοfluxus (με την έννοια της ροής) που υπήρχε κάποτε έχει χαθεί εδώ και χρόνια. Γίνονται πράγματα μόνο σε οργανωμένο επίπεδο, και αυτό αποκλείει την τυχαιότητα».

πότε & πού:

«Bibelot», στο Σαχτούρειο Γυμνάσιο Υδρας ως τις 25/9.