Η πρόσφατη διαδικασία ανάδειξης νέας ηγεσίας της Νέας Δημοκρατίας επιβεβαίωσε δύο από τα κεντρικά χαρακτηριστικά της πολιτικής ιστορίας του κόμματος. Κατά πρώτον, η ίδια η αλλαγή ηγεσίας προωθήθηκε αυτονόητα, και χρονικά άμεσα, ως η θεραπεία του νέου εκλογικού τραύματος της 20ής Σεπτεμβρίου 2015. Με εξαίρεση τις εκλογές του 2000, όταν η οριακότητα της ήττας εξασφάλισε στον Κώστα Καραμανλή την παραμονή του στην ηγεσία, η Νέα Δημοκρατία προχωρά πάντα στην άμεση αντικατάσταση του «αρχηγού της ήττας». Την εκλογή του νέου ηγέτη ακολουθεί συνήθως ένα εθιμοτυπικού χαρακτήρα συνέδριο, το οποίο επικυρώνει τις πρωτοβουλίες του αρχηγού για την οργανωτική δομή του κόμματος. Αυτή η αναστροφή της φυσικής διαδικασίας μεταβολής της προγραμματικής φυσιογνωμίας ενός κόμματος και κατοπινής επισφράγισης της αλλαγής αυτής με την εκλογή ενός αρχηγού που θα τη σηματοδοτεί είναι δυνητικά προβληματική. Το πεδίο εσωτερικής αντιπαράθεσης μετατοπίζεται από το επίπεδο της ταυτότητας, κάτι απολύτως θεμιτό για ένα εκ φύσεως πολυσυλλεκτικό κόμμα, στο επίπεδο των προσωπικών συγκρούσεων. Και η προσωποποίηση των πολιτικών διαφορών αφενός βαθαίνει τις πληγές της ηττημένης πλευράς, αφετέρου συσκοτίζει την ουσία των ιδεολογικών διαφορών.
Η τάση αποσιώπησης των διαφορών στις προτεραιότητες πολιτικής είναι το δεύτερο βασικό χαρακτηριστικό που επιβεβαιώθηκε κατά την πρόσφατη εσωκομματική διαδικασία εκλογής. Παρότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης επέμεινε σε όλη τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου στην ανάδειξη ενός καθαρού στίγματος σαφώς επηρεασμένου από τις αρχές του κοινωνικού και οικονομικού φιλελευθερισμού, η άλλοτε σιωπηρή και άλλοτε έκδηλη στήριξή του στον δεύτερο γύρο από έτερους υποψηφίους που διαφωνούν με την ουσία των αρχών αυτών σκιάζει τη διαφορετικότητα της προσέγγισής του. Μοιραία, η αναζήτηση της ισορροπίας της Νέας Δημοκρατίας μεταξύ των κλασικών ιδεολογικών ρευμάτων των ευρωπαϊκών κομμάτων του δεξιού ημισφαιρίου –της χριστιανοδημοκρατίας, του φιλελευθερισμού και του συντηρητισμού –μετατίθεται για το μέλλον. Ισως οι ιδεολογικές αναζητήσεις να μοιάζουν με πολυτέλεια μπροστά στις ανάγκες κυβερνητικής διαχείρισης σε καιρό μιας παρατεταμένης οικονομικής κρίσης, όμως η Νέα Δημοκρατία έχει σημαντικά ελλείμματα ταυτότητας από το παρελθόν και η αντιπολιτευτική περίοδος ενός κόμματος είναι πάντα η καταλληλότερη για την αντιμετώπιση τέτοιων ελλειμμάτων.
Ο κ. Γιάννης Κωνσταντινίδης είναι επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
