Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) αναζητεί επιπλέον μέτρα με σκοπό να ελέγξει τις ροές προσφύγων προς τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης και ιδιαίτερα προς τη Γερμανία, όπως προέκυψε από το Συμβούλιο των υπουργών Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (JHA) που πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα στις Βρυξέλλες.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στα Συμπεράσματα του Συμβουλίου, συμφωνήθηκε να εξεταστούν τρόποι ώστε η ιδέα των κέντρων καταγραφής να επεκταθεί και σε χώρες πέραν όσων ήδη έχουν αναλάβει να δημιουργήσουν hotspots για τους πρόσφυγες, ήτοι την Ελλάδα και την Ιταλία. Ουσιαστικά, η απόφαση του Συμβουλίου αφορά στη δημιουργία τέτοιων κέντρων στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, που βρίσκονται μεν στη βασική οδό εισόδου προσφύγων, αλλά δεν είναι μέλη της ΕΕ (όπως η πΓΔΜ ή η Σερβία).

Η απόφαση για να εξεταστεί η δημιουργία τέτοιων κέντρων, όπου οι πρόσφυγες θα καταγράφονται και θα έχουν τη δυνατότητα είτε να εντάσσονται στο πρόγραμμα μετεγκατάστασης ή, εφόσον δεν πληρούν τις προϋποθέσεις, να επιστρέφονται στις χώρες προέλευσης, υποδηλώνει ότι η ιδέα των hotspots δεν έχει ακόμη αποδώσει τα αναμενόμενα.

Άλλωστε, οι αριθμοί είναι τόσο μεγάλοι (σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει δημοσιοποιήσει η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες έχουν φθάσει στην Ευρώπη αναζητώντας άσυλο περισσότεροι από 500.000 μέσα στο 2015), που το σύστημα των hotspots θα ήταν δύσκολο να λειτουργήσει μέσα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Παρ’ όλα αυτά, η Ελλάδα και η Ιταλία καλούνται να ολοκληρώσουν τα hotspots που έχουν αναλάβει μέχρι τα τέλη του 2015.

Στα Συμπεράσματα προβλέπεται ακόμη η αυστηροποίηση των διαδικασιών για όσους αρνούνται να υποβάλλουν αίτηση για άσυλο στην πρώτη χώρα εισόδου ώστε στη συνέχεια να μπορέσουν να είναι επιλέξιμοι για μετεγκατάσταση. Ως έσχατο μέτρο αναφέρεται ακόμη και η κράτησή τους για όσο διάστημα κριθεί απαραίτητο για να ολοκληρωθεί η εξέταση της αίτησης (για λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων κ.ά).

Σε ό,τι αφορά στη διασφάλιση του ελέγχου των συνόρων, που έχει αναδειχθεί σε μείζον θέμα ιδιαίτερα στην περίπτωση της Ελλάδος και σε σχέση με την Τουρκία, σημειώνεται ότι θα πρέπει να επιταχυνθεί η ολοκλήρωση του οδικού χάρτη για την απελευθέρωση των θεωρήσεων με τη χώρα αυτή, αλλά παράλληλα να υπάρξει πλήρης εφαρμογή της Συμφωνίας Επανεισδοχής ΕΕ – Τουρκίας. Σημειώνεται ότι στην Τουρκία αναμένεται να μεταβεί, πιθανότατα την προσεχή εβδομάδα, ο έλληνας Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας.

Εν τω μεταξύ, στις 11 – 12 Νοεμβρίου διεξάγεται στη Βαλέττα της Μάλτας η Σύνοδος ΕΕ – Αφρικής για το μεταναστευτικό/προσφυγικό. Θα ακολουθήσει έκτακτη Σύνοδος των «28» για το ζήτημα αυτό. Σύμφωνα με το Προσχέδιο του Σχεδίου Δράσης που συζητείται, η ΕΕ αναμένεται να επιμείνει, όπως όλα δείχνουν, στην επιστροφή/επανεισδοχή παρανόμων μεταναστών στις αφρικανικές χώρες.

Καλούνται μάλιστα οι χώρες αυτές να στείλουν αξιωματούχων στην Ευρώπη ώστε να ταυτοποιήσουν υποψηφίους προς επιστροφή. Ζητείται επίσης από την ΕΕ η άμεση ενίσχυση της αστυνομικής συνεργασίας και της συλλογής πληροφοριών. Επίσης, προτείνεται, αν και με ασαφή γλώσσα στο τελευταίο προσχέδιο του Σχεδίου Δράσης η δημιουργία κέντρων σε αφρικανικό έδαφος (σσ. το κείμενο αναφέρει τον όρο «enhanced capacities») όπου θα μπορούν να καταφεύγουν όσοι θέλουν να ζητήσουν άσυλο για να καταγραφούν με σκοπό τη νόμιμη και ασφαλή είσοδο στην ΕΕ.