Στις δεκαεπτά ώρες στις οποίες παίχθηκε η παραμονή ή η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ, με τις πιθανότητες να γέρνουν υπέρ του δεύτερου σεναρίου, εκτυλίχθηκε ένα σύνθετο πολιτικό, οικονομικό και γεωπολιτικό παιχνίδι. Ο Αλέξης Τσίπρας πιάστηκε σε έναν ιστό, ο οποίος πλέχθηκε γύρω του, χωρίς να το αντιληφθεί, από τους σκληρούς της Ευρώπης, αλλά η συμφωνία δεν ήταν προϊόν εκβιασμού από την πλευρά των Ευρωπαίων. Ηταν το αποτέλεσμα μιας ανερμάτιστης και γεμάτης λανθασμένες παραδοχές διαπραγμάτευσης από την πλευρά της Ελλάδας που εξάντλησε την ανοχή των εταίρων και δυνάμωσε τις φωνές υπέρ του Grexit. Η νύχτα της 12ης προς τη 13η Ιουλίου ήταν μακρά και επίπονη. Ηταν η νύχτα των τελεσιγράφων και των οδυνηρών συμβιβασμών, η νύχτα που η Ελλάδα μέτρησε τους φίλους και τους εχθρούς της. Ο Πρωθυπουργός έκανε το βήμα που θεωρήθηκε γενναίο από τους Ευρωπαίους, επειδή απέτρεψε τα χειρότερα, και προδοτικό από τους συντρόφους του, επειδή είτε δεν αντιλαμβάνονται τα χειρότερα είτε επιδιώκουν την έξοδο από το ευρώ.
Η «ρουκέτα Σόιμπλε»


Το Σάββατο 11 Ιουλίου ο ξενυχτισμένος από τα κοινοβουλευτικά τερτίπια της Ζωής Κωνσταντοπούλου Ευκλείδης Τσακαλώτος, έχοντας εντολή για διαπραγμάτευση από 251 βουλευτές, βρέθηκε ανάμεσα στα διασταυρούμενα πυρά του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, από τη μια πλευρά, και των Γερούν Ντάισελμπλουμ και Μάριο Ντράγκι, από την άλλη.
Ο γερμανός υπουργός Οικονομικών επέμενε να ενταχθούν στη συμφωνία όλα τα μέτρα της πέμπτης αξιολόγησης συν τα μέτρα που θα προβλέπονταν στο νέο πρόγραμμα. «Αυτό που κάνεις έχει αμιγώς πολιτικά κίνητρα. Είναι χτύπημα κάτω από τη ζώνη. Το δεύτερο πρόγραμμα τελείωσε και δεν προβλέπεται να πάρουν οι Ελληνες τα υπολειπόμενα χρήματα» φέρεται να του απάντησε σε υψηλούς τόνους ο πρόεδρος του Eurogroup. Η συζήτηση όμως πήρε άσχημη τροπή. Η ιδέα του κ. Σόιμπλε για ένα προσωρινό Grexit είχε αρχίσει να κερδίζει έδαφος ανάμεσα σε αρκετούς υπουργούς Οικονομικών και ο κ. Τσακαλώτος βρέθηκε στον άχαρο ρόλο του δεύτερου βιολιού που έπρεπε ωστόσο να αποτρέψει την καταστροφή.
Το θρίλερ και οι σύμμαχοι


Κάποια στιγμή που η ένταση χτύπησε κόκκινο ο γάλλος υπουργός Οικονομικών Μισέλ Σαπέν γύρισε προς τον έλληνα ομόλογό του και του είπε: «Ολα αυτά δεν αφορούν μόνο εσάς. Μας αφορούν όλους και αφορούν το πώς η ευρωζώνη βλέπει το κοινό της μέλλον». Οι Γάλλοι μαζί με τις άλλες χώρες που διαφωνούσαν με τη σκληρή γερμανική γραμμή κατάφεραν να διακόψουν για λίγο τη συνάντηση ώστε να χτίσουν τις άμυνές τους.
Αλλωστε οι Γάλλοι υπήρξαν οι στενότεροι σύμμαχοι σε όλη τη διάρκεια του θρίλερ. Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, την Παρασκευή 10 Ιουλίου είχε πραγματοποιηθεί σύσκεψη ειδικά για την Ελλάδα στο Μέγαρο των Ηλυσίων παρουσία του Φρανσουά Ολάντ, του πρωθυπουργού Μανουέλ Βαλς και του κ. Σαπέν. Τις προηγούμενες ημέρες αξιωματούχοι του γαλλικού υπουργείου Οικονομικών αλλά και από τη γαλλική Μόνιμη Αντιπροσωπεία στις Βρυξέλλες είχαν συμβάλει στη διαμόρφωση των ελληνικών προτάσεων. Στενή επαφή με την Αθήνα είχε από το Παρίσι ο Φιλίπ Λεγκλίζ-Κόστα, γενικός διευθυντής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων στο γραφείο του κ. Βαλς. Η Γαλλία είχε καταρτίσει «οδικό χάρτη» για το ελληνικό πρόβλημα και, μεταξύ άλλων, επέμενε ότι δεν πρέπει να γίνουν εκλογές –κάτι που ο κ. Ολάντ μετέφερε στην πρόεδρο του ΠαΣοΚ Φώφη Γεννηματά στη συνάντηση του PES, πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της Κυριακής: «Προς Θεού, πες στον Αλέξη όχι εκλογές. Δεν θα μπορέσουμε να σας βοηθήσουμε άλλο».
Οταν οι υπουργοί Οικονομικών επέστρεψαν στην αίθουσα του Eurogroup, ο κ. Ντράγκι έπαιρνε συνεχώς τον λόγο, εξηγώντας τι θα συνέβαινε στην Ελλάδα αν δεν κατέληγαν οι διαπραγματεύσεις σε συμφωνία –με δυο λόγια, ότι θα κατέρρεε το τραπεζικό σύστημα της χώρας. «Καθεμία ώρα υπενθύμιζε τους κινδύνους. Εγώ δεν χρειάστηκε να πω πολλά» διηγήθηκε αργότερα στα μέλη της ελληνικής αποστολής ο κ. Τσακαλώτος.
«Μη με περνάς για ανόητο»


Η συνεδρίαση έκλεισε σε μεγάλη ένταση. Ο πρόεδρος της ΕΚΤ έκανε άλλη μία παρέμβαση υπέρ της Ελλάδας και ο κ. Σόιμπλε τον διέκοψε εκνευρισμένος. «Μη με περνάς για ανόητο» του είπε, επικρίνοντάς τον για τη μεγάλη ανοχή που επέδειξε στο θέμα της χρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών. «Ας το τελειώσουμε εδώ!» επενέβη ο κ. Ντάισελμπλουμ και η συνεδρίαση έληξε προτού λάβει διαστάσεις ο καβγάς και χωρίς να έχουν καταλήξει οι υπουργοί Οικονομικών σε κοινό ανακοινωθέν παρά μόνο σε ένα working paper το οποίο προοριζόταν για τη Σύνοδο Κορυφής.
Ο κ. Σόιμπλε επέμενε ως την τελευταία στιγμή να μην υπάρχει επίσημο κείμενο του Eurogroup και να υπάρχουν πολλές αγκύλες, ώστε να έχει τη δυνατότητα να μπλοκάρει τη διαπραγμάτευση στο επόμενο στάδιο. Τελικά, το κείμενο του Eurogroup προς τους ηγέτες το έφτιαξαν ο Γερούν Ντάισελμπλουμ, ο επικεφαλής του EuroWorking Group Τόμας Βίζερ, το μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της ΕΚΤ Μπενουά Κερέ, ο γενικός διευθυντής Οικονομικών Υποθέσεων στην Κομισιόν Μάρκο Μπούτι, ο Ντέκλαν Κοστέλο, ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην τρόικα και ορισμένα στελέχη του ΔΝΤ.
Να σημειωθεί ότι, όπως μαρτυρούν κοινοτικές πηγές, στην αρχική εκδοχή του κειμένου του Eurogroup προς τους ευρωπαίους ηγέτες δεν είχε συμπεριληφθεί η ιδέα Σόιμπλε περί προσωρινού Grexit. Ωστόσο ο γερμανός πολιτικός επανήλθε δυναμικά την Κυριακή το πρωί και πέτυχε να ενταχθεί στο τελικό κείμενο το πεντάμηνο time out. Στο Eurogroup όμως παρουσίασε αναλυτικά την πρότασή του να πληρωθούν οι μισθοί και οι συντάξεις στην Ελλάδα για το δίμηνο ώσπου να ολοκληρωθεί η συμφωνία, με υποσχετικές IOUs. Την ίδια ώρα στους κόλπους των γερμανών Σοσιαλδημοκρατών γινόταν χαμός λόγω των ιδεών Σόιμπλε. Ο αντικαγκελάριος Ζίγκμαρ Γκάμπριελ γνώριζε το σχέδιο, όχι όμως και ο υπουργός Εξωτερικών Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ που δεν είχε ιδέα, ευρισκόμενος στη Βιέννη για τις διαπραγματεύσεις για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα.
Με σύμμαχο τον Ολάντ


Την επόμενη ημέρα, Κυριακή 12 Ιουλίου, το μεσημέρι ο έλληνας πρωθυπουργός και οι συνεργάτες του προσγειώθηκαν στις Βρυξέλλες για την πιο δύσκολη διαπραγμάτευση των τελευταίων ετών, με το ερώτημα του Grexit να σκιάζει επικίνδυνα τις συζητήσεις.
Λίγο προτού ξεκινήσει η Σύνοδος Κορυφής, την ώρα που ο κ. Τσίπρας είχε κανονίσει μια κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον κ. Ολάντ, χτύπησε το τηλέφωνό του. Τον αναζητούσε ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τζακ Λιου, ο οποίος ήταν πολύ ανήσυχος για τη στάση της Γερμανίας. «Θα κάνω δήλωση. Ξέρω ότι προσπάθησες αλλά ο Βόλφγκανγκ είναι αμετακίνητος» λέγεται ότι είπε στον κ. Τσίπρα. Πράγματι λίγο αργότερα δήλωσε ότι «για να χτιστεί ξανά η εμπιστοσύνη μεταξύ της Ελλάδας και των εταίρων, χρειάζεται από τη μία πλευρά να επιδειχθεί βούληση για πραγματοποίηση μεταρρυθμίσεων και από την άλλη εξασφάλιση της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους».
Η τηλεφωνική συνομιλία Λιου – Τσίπρα ματαίωσε τη συνάντηση Τσίπρα – Ολάντ. Την Κυριακή το πρωί, σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες, ο κ. Ολάντ είχε μιλήσει στο τηλέφωνο με την Ανγκελα Μέρκελ και της είπε ότι η ατμόσφαιρα δεν ήταν καλή. Η γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ τον ενημέρωσε ότι ήθελε στο κείμενο που ετοίμαζαν οι υπουργοί Οικονομικών να συμπεριλαμβάνεται η ιδέα Σόιμπλε για προσωρινό Grexit –την είχε καταρτίσει ο μόνιμος υφυπουργός του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών Τόμας Στέφεν, καλός νομικός, πλην όχι οικονομολόγος. Ο κ. Ολάντ συγκατένευσε υπό την προϋπόθεση ότι κάτι τέτοιο δεν θα συμπεριλαμβανόταν στο ανακοινωθέν της Συνόδου.
Η Σύνοδος ξεκίνησε σε κλίμα έντονης πόλωσης. Οσοι ήθελαν Grexit ήταν άκαμπτοι, αλλά εξίσου σκληρή στάση κράτησαν και αυτοί που στήριξαν την Ελλάδα. Ο πρόεδρος της Γαλλίας σήκωσε όλο το βάρος της αντιπαράθεσης, με την κυρία Μέρκελ να παρακολουθεί σιωπηλή την αντιπαράθεσή του με τους πρωθυπουργούς της Φινλανδίας Γιούχα Σίπιλα, της Σλοβακίας Ρόμπερτ Φίτσο, της Σλοβενίας Μίρο Τσεράρ και της Ολλανδίας Μαρκ Ρούτε.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ