Συζητούν για εμάς χωρίς εμάς για το χρέος

Στο επίκεντρο των διαπραγματεύσεων βρίσκεται για ακόμη μία φορά το ζήτημα της αναδιάρθρωσης του χρέους. Αν και στην ελληνική πρόταση δεν γίνεται αναφορά στο χρέος, ωστόσο η συζήτηση γίνεται μεταξύ του ΔΝΤ και της Γερμανίας χωρίς τη συμμετοχή της Ελλάδας. Οπως θα έλεγε και η Κριστίν Λαγκάρντ, το θέμα είναι μόνο για… «μεγάλα παιδιά».

Η επικεφαλής του ΔΝΤ πιέζει για να συμπεριληφθεί μια παράγραφος που να αναφέρεται στις απαραίτητες προσαρμογές που θα πρέπει να γίνουν ώστε το χρέος να γίνει βιώσιμο. Από την άλλη, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δεν θέλει στην παρούσα φάση αναφορά στο χρέος. Οπως αναφέρουν πηγές που είναι σε θέση να γνωρίζουν, «το Βερολίνο θέλει να επανεξετάσει το θέμα της αναδιάρθρωσης του χρέους σε έξι-εννέα μήνες, ώστε να υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για το αν και κατά πόσον η ελληνική κυβέρνηση εννοεί αυτά που λέει και είναι σε θέση να υλοποιήσει όσα θα συμφωνηθούν». Η γερμανική πλευρά θεωρεί ότι αν αποδεχθεί μια αναδιάρθρωση τώρα και η Ελλάδα δεν εφαρμόσει όσα υποσχεθεί είναι σαν να χρηματοδοτεί ελλείμματα.

Προς την κατεύθυνση της διευθέτησης του χρέους τάσσονται και οι Ηνωμένες Πολιτείες, με τον αμερικανό υπουργό Οικονομικών Τζακ Λιου να θέτει το θέμα στον γερμανό ομόλογό του. Πάντως θέμα «κουρέματος» δεν τίθεται. Είναι κάτι που η Ανγκελα Μέρκελ απέκλεισε ρητά την περασμένη εβδομάδα. Ωστόσο, όπως επισημαίνεται στην πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ, το χρέος μπορεί να γίνει βιώσιμο με επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής και μείωση των επιτοκίων, υιοθετώντας στην ουσία την πρόταση που προωθεί ο ΟΔΔΗΧ την τελευταία διετία.

Κέρδη 2,8 δισ. ευρώ

Ο λόγος που το ΔΝΤ επιμένει να γίνει τώρα η αναδιάρθρωση του χρέους είναι ότι για να συνεχίσει να συμμετέχει στο πρόγραμμα, το ελληνικό χρέος θα πρέπει να είναι βιώσιμο. Αυτή την προϋπόθεση προβλέπει το καταστατικό του. Και το ΔΝΤ έχει κάθε λόγο να επιθυμεί τη συμμετοχή του στο πρόγραμμα, αφού από αυτήν κερδίζει πολλά χρήματα.

Οπως αποκαλύπτει σήμερα «Το Βήμα της Κυριακής», το ΔΝΤ από εκεί που ήταν ένας ζημιογόνος ή έστω οριακά κερδοφόρος οργανισμός, από τότε που συμμετέχει στο πρόγραμμα βοήθειας προς την Ελλάδα έχει δει τα κέρδη του να εκτινάσσονται.

Συγκεκριμένα από ζημιές 80 εκατ. ευρώ και 123 εκατ. ευρώ το 2007 και το 2008 αντιστοίχως, το 2014 εμφάνισε λειτουργικά κέρδη ύψους 1,7 δισ. ευρώ και περιθώρια κέρδους υψηλότερα από αυτά επενδυτικών τραπεζών όπως η Goldman Sachs και η JP Morgan. Από αυτά, τα 938 εκατ. ευρώ προέρχονται από την Ελλάδα! Και όλα αυτά, τη στιγμή που είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός. Συνολικά το ΔΝΤ έχει κερδίσει από την Ελλάδα 2,8 δισ. ευρώ στην πενταετία 2010-2014!

Από την άλλη, η γερμανική πλευρά επιθυμεί την παρουσία του ΔΝΤ, το οποίο διαθέτει τον μηχανισμό και τις γνώσεις για να ελέγχει την εφαρμογή του νέου Μνημονίου που θα υπογράψει η Ελλάδα στο πλαίσιο του τρίτου προγράμματος. Και δεν αποκλείεται τελικά ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε να υποχωρήσει, προβάλλοντας στο εσωτερικό της χώρας του την αναδιάρθρωση του χρέους ως αναγκαίο κακό για να συνεχίσει το ΔΝΤ να πιέζει την Ελλάδα. Αλλωστε την περασμένη Πέμπτη μιλώντας στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του κόμματός του υπονόησε κάτι τέτοιο λέγοντας ότι «δεν επέλεξα εγώ το ΔΝΤ, αλλά η Ανγκελα Μέρκελ».

Βεβαίως η αναδιάρθρωση του χρέους εξυπηρετεί και την ελληνική κυβέρνηση, καθώς ο Αλέξης Τσίπρας θα τη χρησιμοποιήσει ως αντιστάθμισμα στα σκληρά μέτρα που θα περιλαμβάνει η πρότασή του.

Υφεσιακά μέτρα

Σε κάθε περίπτωση, οι Γερμανοί θεωρούν ότι χρειάζεται πρόσθετη προσπάθεια από την ελληνική κυβέρνηση για την επίτευξη συμφωνίας, που σημαίνει πρόσθετα μέτρα. Πρόσθετα μέτρα θέλει και το ΔΝΤ. Σύμφωνα με κοινοτικές πηγές, ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ ανεβάζει το πακέτο βοήθειας στα 70 δισ. ευρώ, που σημαίνει μέτρα ύψους 12 δισ. ευρώ. Η κριτική τόσο των Γερμανών όσο και του ΔΝΤ είναι πως η πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης δεν περιέχει τίποτε άλλο από φόρους και υφεσιακά μέτρα που δεν θα επιτρέψουν στην ελληνική οικονομία να ανακάμψει μεσοπρόθεσμα και να βγει από τη νέα ύφεση στην οποία έχει περιπέσει. Θα ήθελαν να δουν δέσμευση της κυβέρνησης για διαρθρωτικές αλλαγές με στόχο τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας.

«Δεν υπάρχουν αλλαγές στον δημόσιο τομέα, δεσμεύσεις για μείωση του κράτους, δράσεις για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της παραγωγικότητας» είναι η κριτική που ασκούν Βερολίνο και ΔΝΤ στην ελληνική πρόταση. «Το πρόγραμμα δεν βγάζει πουθενά» λένε και προσθέτουν ότι «αν δεν βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας μέσω των απαραίτητων διαρθρωτικών αλλαγών στον δημόσιο τομέα, στις εργασιακές σχέσεις, στα άνοιγμα αγορών και επαγγελμάτων κ.τ.λ., σύντομα θα είμαστε και πάλι στην ίδια κατάσταση, με την Ελλάδα να χρειάζεται νέα κεφάλαια».

Για αρκετούς μάλιστα, μεσοπρόθεσμα η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ και η επιστροφή σε εθνικό νόμισμα αποτελούν καλύτερη λύση για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας.

«Γέφυρα» ή Grexit

Με δεδομένες τις ενστάσεις, τι θα μπορούσε να γίνει αν δεν υπάρξει τώρα συμφωνία για τρίτο πρόγραμμα; Σύμφωνα με τους πιο αισιόδοξους, ένα πρόγραμμα-«γέφυρα», δηλαδή αποδοχή των προαπαιτούμενων από τους πιστωτές, και η χρηματοδότηση της χώρας ώστε να πληρωθούν ΔΝΤ και ΕΚΤ. Η χρηματοδότηση μπορεί να γίνει χωρίς τη χορήγηση νέου δανείου από τον ESM αλλά μέσω εντόκων γραμματίων. Δηλαδή η ΕΚΤ να επιτρέψει στις ελληνικές τράπεζες να αγοράσουν έντοκα που θα εκδώσει το Δημόσιο, την αγορά των οποίων θα χρηματοδοτήσει η ίδια.

Σύμφωνα με τους απαισιόδοξους, υπάρχει ενδεχόμενο να απορριφθεί η ελληνική πρόταση και η χώρα να οδηγηθεί εκτός ευρώ. Ορισμένες γερμανικές πηγές παρομοίαζαν τη διαδικασία με «δημοπρασία στα τυφλά», δηλαδή δημοπρασία με κλειστές προσφορές, όπου η ελληνική κυβέρνηση καταθέτει τον φάκελο με την πρόταση και δεν έχει δυνατότητα να βελτιώσει την προσφορά της. Οι εταίροι είτε την αποδέχονται είτε την απορρίπτουν.