Δεκαπέντε χρόνια μετά την ιστορική απόφαση της Συνόδου Κορυφής της 20ής Ιουνίου 2000 στην Πορτογαλία για την ένταξη της Ελλάδας στον σκληρό πυρήνα της Ευρώπης, η συγκυρία και τα λάθη μας οδήγησαν στη Σύνοδο Κορυφής της Δευτέρας, να αποφασίσουμε αν θα μείνουμε στο ευρώ ή θα πάρουμε τον δρόμο της επιστροφής στη δραχμή.
Η χώρα βρίσκεται σε σταυροδρόμι και η κυβέρνηση Τσίπρα καλείται να αναλάβει το βάρος δύσκολων αποφάσεων. Οι ώρες είναι κρίσιμες καθώς βρίσκονται σε εξέλιξη δύο παράλληλες διαδικασίες: η πρώτη της προετοιμασίας μιας συμφωνίας, ενός συμβιβασμού που θα άρει το αδιέξοδο και η δεύτερη αυτή της χρεοκοπίας.
Το καλό σενάριο


Η πρώτη οδός που οδηγεί στον συμβιβασμό προϋποθέτει:

1. Συμφωνία για τα μέτρα που θα καλύψουν τα ελλείμματα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης και του προϋπολογισμού και θα εξασφαλίζουν τους στόχους για το πρωτογενές πλεόνασμα 1% του ΑΕΠ εφέτος, 2% για το 2016 και 3% για το 2017. Υπάρχει συμφωνία για τον προϋπολογισμό του 2015, η διαφορά βρίσκεται στο λεγόμενο «δημοσιονομικό κενό» του 2016 και προσδιορίζεται χαμηλότερα από 1% του ΑΕΠ καθώς η κυβέρνηση δεν θέλει δραστικές και άμεσες αλλά σταδιακές παρεμβάσεις στο Ασφαλιστικό από 1ης Ιανουαρίου 2016.

2. Συμφωνία για την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών του 2015 και του 2016. Η κυβέρνηση διεκδικεί να καταβληθούν από τους διαθέσιμους πόρους –το πρόγραμμα SMP που μεταφέρει τα κέρδη των κεντρικών τραπεζών από ελληνικά ομόλογα –οι δόσεις των δανείων στο ΔΝΤ και να εξοφληθούν τουλάχιστον τα ομόλογα της ΕΚΤ που λήγουν το καλοκαίρι (7 δισ. ευρώ ) από τα 10,9 δισ. ευρώ που προορίζονται για τις κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών μέσω ESM. Βέβαια αυτό προϋποθέτει παράταση του τρέχοντος προγράμματος και αλλαγή ή διεύρυνση του νομικού πλαισίου για τη χρήση των κεφαλαίων αυτών.

3. Συμφωνία για την ελάφρυνση του χρέους. Οπως είπε ο Γιάνης Βαρουφάκης μετά το Eurogroup, αυτό που ζητάει η Ελλάδα είναι να αναλάβει ο ESM όλα τα ομόλογα που κατέχει η ΕΚΤ και ανέρχονται σε 27 δισ. ευρώ. Για να γίνει όμως αυτό βασική προϋπόθεση είναι να αλλάξει η δανειακή σύμβαση και να δοθεί νέο δάνειο στην Ελλάδα της τάξεως των 25 δισ. ευρώ, δεδομένου ότι στην υπάρχουσα σύμβαση δεν προβλέπεται κάτι τέτοιο.
Για να γίνει αυτό η Ελλάδα θα πρέπει να ζητήσει νέο δάνειο και να είναι έτοιμη να αναλάβει νέες δεσμεύσεις για διαρθρωτικές αλλαγές, να βρίσκεται δηλαδή σε πρόγραμμα, ακόμη και αν δεν αποκαλείται «Μνημόνιο».
Βέβαια, αν αποφασιστεί κάτι τέτοιο, το χρηματοδοτικό πρόβλημα λύνεται και ταυτόχρονα η Ελλάδα θα αποκτήσει πρόσβαση στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ.
Πριν από το Eurogroup ο κ. Βαρουφάκης επισκέφθηκε τα γραφεία του ESM στο Λουξεμβούργο, όπου κατά τη συνάντησή του με τον επικεφαλής Κλάους Ρέγκλινγκ έθεσε ακόμη δύο ζητήματα:
  • Της ανάγκης να συμφωνηθεί και να ανακοινωθεί ο τρόπος ελάφρυνσης του δημοσίου χρέους (χωρίς κούρεμα) με λύσεις όπως η επιμήκυνση διάρκειας των ομολόγων.
  • Της ανάγκης να διευκρινιστεί τι θα γίνει με τους τόκους των δανείων που έχει πάρει η Ελλάδα από τον ESM μετά τη λήξη της περιόδου χάριτος το 2022. Το ζήτημα αυτό έχει παραμείνει ανοιχτό από τη συμφωνία του Νοεμβρίου 2012.

Οι τόκοι δεν καταβάλλονται και λογιστικά επιβαρύνουν το χρέος αφού κεφαλαιοποιούνται και σωρεύονται το έτος 2022. Η Ελλάδα ζητεί να καθοριστεί η διάρκεια αποπληρωμής τους (π.χ., 10-20 χρόνια) ώστε να είναι ξεκάθαρο το προφίλ του χρέους. Η εκκρεμότητα αυτή αποτρέπει κάθε επενδυτή από τη σκέψη να τοποθετηθεί στην Ελλάδα, ακόμη κι αν βγει από το Μνημόνιο.

Τι κάνει η Κομισιόν


Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες και προκειμένου να επιτευχθεί έστω και την τελευταία στιγμή συμβιβασμός, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη προετοιμάσει το κείμενο με το οποίο επαναλαμβάνεται ρητά και κατηγορηματικά η δέσμευση των εταίρων για ελάφρυνση του χρέους υπό δύο προϋποθέσεις:
  • Της διατήρησης του πρωτογενούς πλεονάσματος στον προϋπολογισμό.
  • Της υλοποίησης των διαρθρωτικών αλλαγών σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που θα αποφασιστεί.
Ακόμη στο πρόγραμμα θα υπάρχει δέσμευση αλλά και συνυπολογισμός των θετικών μακροοικονομικών επιπτώσεων του πακέτου των 35 δισ. ευρώ που προβλέπονται για την περίοδο 2015-2020.
Δεν είναι τυχαία η τελευταία δήλωση του προέδρου της Κομισιόν Γιούνκερ: «Δεν καταλαβαίνω τον Τσίπρα. Η εμπιστοσύνη που του έχω δείξει δεν ανταποδόθηκε από εκείνον προς εμένα. Του προσέφερα το επενδυτικό πρόγραμμα της Κομισιόν ύψους 35 δισ. ευρώ για την περίοδο από το 2015 ως το 2020. Αν ήμουν πρωθυπουργός της Ελλάδας, αυτό είναι κάτι που θα μπορούσα να το πουλήσω ως επιτυχία».

Το χειρότερο σενάριο
«Ανθρωπιστική γραμμή» 5 δισ. και κατασχέσεις τραπεζών
Επειδή σε όλους είναι προφανές ότι η πιθανότητα «ασυμφωνίας» και αδιεξόδου είναι μεγάλη, Βερολίνο, Βρυξέλλες και Λουξεμβούργο έχουν κινήσει παράλληλα τη διαδικασία για την περίπτωση που η Ελλάδα χρεοκοπήσει –δηλαδή, δεν πληρώσει τις υποχρεώσεις στο ΔΝΤ την 1η Ιουλίου.
Στις 30 Ιουνίου λήγει το πρόγραμμα και, όπως είπε ο Κλάους Ρέγκλινγκ, μετά από αυτή την ημερομηνία χάνονται τα χρήματα που υπάρχουν για την Ελλάδα. Και προσέθεσε ότι έπειτα από ένα τέτοιο γεγονός (μη πληρωμή στο ΔΝΤ) αυτόματα θα γίνουν απαιτητά και τα ευρωπαϊκά δάνεια.
Και το εννοούσε… Σύμφωνα με διασταυρωμένες πηγές, η διαδικασία για τη χρεοκοπία της Ελλάδας εντός του ευρώ έχει κινηθεί από την περασμένη Δευτέρα. Ολοι προετοιμάζονται και για αυτό το ενδεχόμενο.
Το προφανές είναι ότι αν δεν υπάρξει συμφωνία θα διακοπεί η χρηματοδότηση των τραπεζών από τον ELA, με ό,τι αυτό θα σημάνει. Πληροφορίες θέλουν τον ESM να προετοιμάζεται να ανοίξει μια «ανθρωπιστική γραμμή» ύψους 5 δισ. ευρώ προς την Ελλάδα καθώς προβλέπει ότι αν οι τράπεζες κλείσουν θα προκληθεί κοινωνική αναταραχή.
Επιπλέον δόθηκε οδηγία στους νομικούς συμβούλους να ανοίξουν τις συμβάσεις και να μελετήσουν λύσεις κατασχέσεων περιουσιακών στοιχείων της Ελλάδας ξεκινώντας από το τραπεζικό σύστημα αφού τα κεφάλαια που έχουν διατεθεί μέσω ΤΧΣ είναι δάνεια του μηχανισμού βοήθειας.
Επίσης εξετάζουν τι δυνατότητες υπάρχουν για δέσμευση περιουσιακών στοιχείων του Δημοσίου που έχουν μεταφερθεί στο ΤΑΙΠΕΔ.
Είναι προφανές ότι τα επόμενα βήματα εντός του Ιουλίου θα οδηγήσουν, στην καλύτερη περίπτωση, τη σημερινή κυβέρνηση σε νέο γύρο διαπραγματεύσεων σε συνθήκες απελπισίας αν νωρίτερα δεν έχουν προκληθεί πολιτικές εξελίξεις.
Κατόπιν τούτων οι εχέφρονες εκτιμούν ότι για την ελληνική πλευρά η αποδοχή και υπογραφή μιας συμβιβαστικής λύσης είναι η μοναδική λύση. Προς αυτή την κατεύθυνση του έντιμου συμβιβασμού εργάζονται ο Γιάννης Δραγασάκης και ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας και η διαπραγματευτική ομάδα υπό τον Γιώργο Χουλιαράκη.
Αυτή είναι η λογική εξέλιξη. Το ακραίο σενάριο είναι ο κ. Τσίπρας να βρεθεί στο… δωμάτιο, όπως πριν από δύο χρόνια ο κύπριος πρόεδρος, και να κληθεί να αποφασίσει για το μεγάλο «ναι» ή το μεγάλο «όχι».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ