Η ναυτιλία, το περιβάλλον και η ρύπανση των θαλασσών

Προβληματισμούς και ανησυχίες που σχετίζονται με τις υψηλές εκπομπές ρύπων πλοίων της ποντοπόρου ναυτιλίας, τη θαλάσσια ρύπανση και την κακή, όπως χαρακτηρίστηκε, πρακτική διάλυσης των πλοίων εξέφρασαν εκπρόσωποι περιβαλλοντικών ΜΚΟ κατά την εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα με αφορμή την Ευρωπαϊκή Ημέρα Ναυτιλίας. Επισημάνθηκε ακόμη ότι ως μία από τις μεγαλύτερες ναυτιλιακές χώρες, η Ελλάδα έχει μια ιδιαίτερη ευθύνη για τον περιορισμό της ρύπανσης που προκαλείται από πλοία.

Την εκδήλωση –η οποία πραγματοποιήθηκε στο γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου –διοργάνωσαν οι Transport & Environment, Shipbreaking Platform, Surfrider Foundation, Greenpeace Greece και ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS.

Χαιρετισμό στην εκδήλωση απηύθυναν και ο αναπληρωτής υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Γιάννης Τσιρώνης, ο ευρωβουλευτής κ. José Inacio Faria και μέσω βίντεο ο ευρωβουλευτής κ. Στέλιος Κούλογλου.

Ο κ. Faria επεσήμανε μεταξύ άλλων ότι η Ευρώπη έχει την υποχρέωση να πάρει πρωτοβουλίες στις περιπτώσεις όπου σε διεθνές επίπεδο δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν περιβαλλοντικά ζητήματα ή δεν γίνεται να επιτευχθεί συναίνεση. Από την πλευρά του ο κ. Κούλογλου εξέφρασε και αυτός την άποψη ότι η ΕΕ έχει ευθύνη να αντιμετωπίσει ζητήματα που σχετίζονται με τη ρύπανση αέρα και θάλασσας.

Μέτρα προστασίας των θαλασσών

Οι περιβαλλοντικές ΜΚΟ ζήτησαν από την Ευρωπαϊκή Ενωση να πάρει συγκεκριμένα μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος θέτοντας στόχους και όχι απλώς να γίνονται καταγραφές, όπως για τις εκπομπές ρύπων. Μία από τις προτάσεις που καταθέτουν είναι να θεσπιστούν κίνητρα για όσους εφοπλιστές κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση στο θέμα, αλλά και να διαμορφωθεί ένας νέος αυστηρός κανονισμός της ΕΕ για το θέμα της ανακύκλωσης πλοίων.

Κατά την εκδήλωση τονίστηκε ότι οι ευρωπαίοι εφοπλιστές ελέγχουν το 40% του παγκόσμιου στόλου και η Ελλάδα είναι στην κορυφή της σχετικής λίστας ανάμεσα στα κράτη της ΕΕ. Σημειώθηκε επίσης ότι η ελληνική ναυτιλιακή βιομηχανία μπορεί και πρέπει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο για τη μείωση των εκπομπών ρύπων και της θαλάσσιας ρύπανσης και παράλληλα οι έλληνες πλοιοκτήτες θα πρέπει να επιλέξουν ασφαλές και περιβαλλοντικά ορθό τρόπο για την ανακύκλωση των πλοίων τους.

«Τώρα τα πλοία οδηγούνται σε υποβαθμισμένα ναυπηγεία διάλυσης και για να αντιστραφεί αυτή η τάση αναμένουμε από τη νέα ελληνική κυβέρνηση να ρυθμίσει το θέμα έτσι ώστε οι έλληνες εφοπλιστές να οδηγούν τα γερασμένα πλοία τους σε εγκεκριμένες από την ΕΕ εγκαταστάσεις ανακύκλωσης πλοίων» τόνισε η κυρία Patrizia Heidegger, εκτελεστικής διευθύντρια της Shipbreaking Platform.

Η κυρία Heidegger έκανε λόγο για διεθνείς συνθήκες και συμφωνίες που δεν εφαρμόζονται και έδωσε στοιχεία σύμφωνα με τα οποία από τον Ιανουάριο ως τον Απρίλιο του 2015 οδηγήθηκαν σε διαλυτήρια 262 πλοία από τα οποία 65 κατέληξαν σε ναυπηγεία της Κίνας, 28 της Τουρκίας, 11 σε χώρες της ΕΕ, 7 σε άλλα κράτη και 151 στη Νοτιοανατολική Ασία, εκ των οποίων 69 στην Ινδία, 66 στο Μπανγκλαντές και 16 στο Πακιστάν.

Επιπλέον, αναφερόμενη στην κατάσταση που επικρατεί στα διαλυτήρια πλοίων ειδικά στη Νοτιοανατολική Ασία –παρουσιάζοντας και σχετικές φωτογραφίες –μίλησε για σοβαρή ρύπανση, πολύ άσχημες συνθήκες εργασίας και διαβίωσης των εργατών, για αρκετά θανατηφόρα ατυχήματα, για παιδιά και εφήβους να αποτελούν το 20% του εργατικού δυναμικού, για υψηλό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου και άλλων ασθενειών κ.ά.

Και πρόσθεσε ότι από το 2009 οι έλληνες πλοιοκτήτες έχουν πουλήσει τουλάχιστον 688 μεγάλα εμπορικά πλοία που προορίζονταν για διάλυση σε υποβαθμισμένα ναυπηγεία στις ακτές της Νότιας Ασίας και μέχρι στιγμής κανένας πλοιοκτήτης δεν έχει διαμορφώσει μια σαφή πολιτική, με την οποία η εταιρεία να δεσμεύεται για την ασφαλή ανακύκλωση.

Είπε ακόμη ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν χώροι ανακύκλωσης πλοίων στην Ευρώπη όπως στο Ηνωμένο Βασίλειο, στη Δανία, στο Βέλγιο, στη Γαλλία, στην Ισπανία και στην Ιταλία και θα μπορούσαν να διαμορφωθούν και σε άλλα «ναυτικά» κράτη, όπως στην Πολωνία, στη Λιθουανία και στην Ελλάδα δημιουργώντας έτσι νέες θέσεις εργασίας.

Δραματική αύξηση των ρύπων στους ωκεανούς

O εκπρόσωπος της Transport & Environment κ. Σωτήρης Ράπτης στην ομιλία του επεσήμανε ότι η ναυτιλία είναι σχεδόν ο μόνος κλάδος της ευρωπαϊκής οικονομίας που δεν καλύπτεται από την κλιματική νομοθεσία κάνοντας παράλληλα λόγο για αύξηση των ρύπων κατά 70% από το 1990 και με τον στόχο των κλιματικών διαπραγματεύσεων να είναι η μείωση εκπομπών όλων των κλάδων παγκοσμίως από το 2020.

Αποκάλυψε επίσης ότι σε πρόσφατη συνεδρίαση του Παγκόσμιου Οργανισμού Ναυτιλίας (ΙΜΟ) ο υπουργός εξωτερικών των Νήσων Μάρσαλ (3ο μεγαλύτερο νηολόγιο παγκοσμίως) κατέθεσε πρόταση για έναρξη συζητήσεων για στόχο μείωσης εκπομπών ρύπων καθώς κινδυνεύει ουσιαστικά η χώρα του από τη ρύπανση του περιβάλλοντος. Σύμφωνα με τον κ. Ράπτη η στήριξη ήρθε μόνο από τις χώρες του Ειρηνικού και μερικές ευρωπαϊκές χώρες και δεν στήριξαν την πρόταση Γερμανία, Μ. Βρετανία, Ολλανδία, Δανία, Σουηδία, Φινλανδία και η Ελλάδα.

Χαρακτηριστικό για τις εκπομπές ρύπων είναι το γεγονός ότι αυτές από ένα μεγάλο πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων ισοδυναμούν με αυτές από 50.000.000 αυτοκίνητα.

Επιπροσθέτως εκ μέρους της Greenpeace η κυρία Αντζελα Λάζου-Dean σημείωσε ότι «με το 90% των εμπορευμάτων να μεταφέρονται μεταξύ κρατών από τα πλοία και με 200.000 εμπορικά πλοία κάθε χρόνο στη Μεσόγειο, η ναυτιλιακή βιομηχανία έχει σημαντική ευθύνη στη ρύπανση των ωκεανών και στην υποβάθμιση του πλανήτη».

Τόνισε ακόμη ότι η απόρριψη ακατέργαστων λυμάτων στη θάλασσα μπορεί να δημιουργήσει κίνδυνο για την υγεία και είναι μια προφανής οπτική ρύπανση στις παράκτιες περιοχές και ένα σημαντικό πρόβλημα για τις χώρες με τις τουριστικές βιομηχανίες.

Επιπλέον, έχει υπολογιστεί ότι υπάρχουν περίπου 361 ναυάγια πλοίων τα οποία ενδεχομένως περιέχουν ως και ένα εκατομμύριο τόνους πετρελαίου και πετρελαϊκά προϊόντα στη Μεσόγειο και έχουν χαρακτηριστεί ως δυνητικά ρυπογόνα ναυάγια.

Ο πρώην ευρωβουλευτής και εκπρόσωπος του ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS κ. Νίκος Χρυσόγελος τόνισε ότι «η ελληνική ναυτιλία θα μπορούσε να παίξει σημαντικό ρόλο στις αλλαγές που απαιτούνται για πρασίνισμα της ναυτιλίας, μείωση κατανάλωσης ενέργειας και εκπομπών ρύπων – CO₂, περιβαλλοντικά υπεύθυνη ανακύκλωση σκαφών και μείωση των λειτουργικών ή σκόπιμων απορρίψεων στη θάλασσα» και συμπλήρωσε: «Το 80% περίπου της συνολικής ρύπανσης από τα πλοία προέρχεται από απορρίψεις αποβλήτων που προκύπτουν από τη λειτουργία των πλοίων (χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια, απόβλητα από τον καθαρισμό δεξαμενών κ.ά.). Πολλές γίνονται σκόπιμα και κατά παράβαση διεθνών κανόνων».

Επίσης ο πλοίαρχος Λιμενικού Σώματος – Ελληνικής Ακτοφυλακής και διευθυντής Ποντοπόρου Ναυτιλίας του υπουργείου Ναυτιλίας και Αιγαίου κ. Αγησίλαος Αναστασάκος είπε ότι η Ελλάδα αποδίδει προτεραιότητα στη βιώσιμη ανάπτυξη όλων των οικονομικών τομέων της «μπλε» οικονομίας και στην εκμετάλλευση των ευκαιριών χρηματοδότησης.

Ανέφερε ακόμη ότι η ΕΕ διαθέτει την πιο ολοκληρωμένη σειρά της ναυτιλιακής νομοθεσίας και η έμφαση πρέπει τώρα να δοθεί στην αποτελεσματική εφαρμογή των ισχυόντων μέτρων και παράλληλα η Ελλάδα είναι πολύ υποστηρικτική για την ανάπτυξη και την εφαρμογή ενός ενιαίου διεθνούς πλαισίου για τη ναυτιλία και την έγκαιρη επικύρωση και εφαρμογή σχεδόν όλων των συμβάσεων του ΙΜΟ.