Πού οδηγούν οι δρόμοι του «χαμένου χρήματος»

Λοιπόν, σε αντίθεση με ό,τι θα περίμενε κανείς, ούτε η Ελλάδα ούτε η Πορτογαλία ούτε η Ισπανία αλλά ούτε και η Κύπρος συγκαταλέγονται στις χώρες της Ευρώπης στις οποίες παρατηρούνται μεγάλες εκροές κεφαλαίων. Ούτε οι πλέον ασταθείς –αν όχι χρεοκοπημένες –ευρωοικονομίες, δηλαδή, ούτε η επανειλημμένως απειληθείσα με «Εxit» Ελλάδα ούτε η παραδοσιακώς προσελκύουσα (προ αλλά και μετά το bail-in) ρωσικά κεφάλαια Κύπρος, ούτε όμως και το Βέλγιο ή η Γαλλία πρωταγωνιστούν στο πανευρωπαϊκό «μυστήριο του χαμένου χρήματος», όπως προσφυώς τιτλοφόρησαν οι «Financial Times» ρεπορτάζ τους με βάση έρευνα της Deutsche Bank για τις «κινήσεις κεφαλαίων για σκοτεινούς σκοπούς» στην Ευρωπαϊκή Ενωση, όπως τις χαρακτηρίζει η γερμανική τράπεζα.

Νόμιμα ή λιγότερο νόμιμα

Πρόκειται για κινήσεις που αφορούν βεβαίως χρήμα που μετακινείται (νόμιμα ή λιγότερο νόμιμα) διασυνοριακώς αναζητώντας κατά κύριο λόγο την ευνοϊκότερη φορολόγηση και δευτερευόντως την ασφάλεια. Διαχρονικώς πρωταθλήτρια σε ό,τι αφορά τη φυγή κεφαλαίων είναι η παραδοσιακά βαρέως φορολογούμενη Σουηδία. «Οι στατιστικολόγοι της Σουηδίας υποεκτιμούν τον πλούτο που διαθέτουν οι σουηδοί πολίτες στο εξωτερικό κατά περίπου 100%» σημειώνεται χαρακτηριστικά στην έρευνα της Deutsche Bank. Πολύ κοντά στη Σουηδία βρίσκονται η Φινλανδία, η Δανία και η Νορβηγία, χώρες με ακριβό κοινωνικό κράτος και υψηλή φορολόγηση.

Στους αντίποδες, κορυφαίες χώρες υποδοχής κεφαλαίων είναι η Μάλτα (γεγονός που δεν εκπλήσσει καθώς πρόκειται για φορολογικό παράδεισο της Ευρώπης) και η Γερμανία! Αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί αυτονόητο ή αναμενόμενο. Είναι αλήθεια ότι τα τελευταία… αρκετά χρόνια, ιδιαίτερα την περίοδο της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης, η Γερμανία έχει αναδειχθεί η μεγαλύτερη και ισχυρότερη οικονομία της Ευρώπης, που ως εκ τούτου παρέχει αδιαμφισβήτητη ασφάλεια στους κεφαλαιούχους.

Η Γερμανία είναι όμως και μια χώρα με αρκετά κοινά χαρακτηριστικά (φορολογικά και άλλα κοινωνικά) με τις σκανδιναβικές. Γι’ αυτό, άλλωστε, παρατηρείται συστηματική στην πάροδο των ετών εκροή κεφαλαίων από τη Γερμανία στη Βρετανία –η αγορά ακινήτων του Λονδίνου δεν είναι ελκυστική μόνο για τους ρώσους κροίσους -, στη Νορβηγία, στις ΗΠΑ και βεβαίως στη γειτονική Ελβετία. Είναι γνωστό ότι η κυβέρνηση του Βερολίνου ασκεί σοβαρές (και γι’ αυτό αποτελεσματικές) πιέσεις στις ελβετικές αρχές και στις τράπεζες προκειμένου να προμηθεύεται λίστες με γερμανούς κατόχους τραπεζικών λογαριασμών –ενίοτε πληρώνει για τις λίστες αυτές. Τα κεφάλαια που εκρέουν όμως από τη Γερμανία προς το εξωτερικό είναι πολύ μικρότερα από τα ξένα κεφάλαια που εισρέουν σε γερμανικές τράπεζες και επενδυτικές εταιρείες –και σημειωτέον ότι στην έρευνα δεν περιλαμβάνονται επενδύσεις σε γερμανικά κρατικά ομόλογα, αυτά που αντί να δίνουν τόκο… πληρώνει κανείς για να τα διακρατεί.

Επανεισάγουν τα κέρδη

Σε ό,τι αφορά τη Σουηδία είναι παγκοίνως γνωστή η βαριά φορολογική επιβάρυνση που υφίστανται τα νοικοκυριά. Πολλοί Σουηδοί ωστόσο προτιμούν να φορολογούνται με τους μικρότερους συντελεστές φορολόγησης κεφαλαιακών κερδών που ισχύουν σε ξένες χώρες.

Οι Σουηδοί, ωστόσο, συνηθίζουν να επανεισάγουν στη χώρα τους τόκους και τα κεφαλαιακά κέρδη, αφού βέβαια φορολογηθούν στο εξωτερικό. Πέραν αυτών, οι Δανοί υπολογίζεται ότι από το 2008 έχουν επενδύσει στο εξωτερικό ιδιωτικά κεφάλαια που αντιστοιχούν στο 10% του ΑΕΠ της χώρας τους! Οι Ολλανδοί έστειλαν περισσότερα χρήματα στο εξωτερικό την περίοδο 1993-2003, «ίσως επειδή ανησυχούσαν για την υιοθέτηση του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος», όπως εκτιμά ο συντάκτης των «FT» Μάθιου Κλάιν.

Το μάρκο

Οι Αυστριακοί φυγάδευσαν τις οικονομίες τους την περίοδο 1998-2006, ενώ οι Ιταλοί έχουν αυξήσει από το 2004 τις εκροές κεφαλαίων στο εξωτερικό.

Από την άλλη πλευρά, τα περισσότερα ξένα κεφάλαια εισέρρευσαν στη Γερμανία την περίοδο 2003-2008, όταν βρισκόταν σε πλήρη εφαρμογή η «Ατζέντα 2010» του Γκέρχαρντ Σρέντερ, που συγκράτησε τις τιμές και βελτίωσε πολύ το επενδυτικό περιβάλλον. Σε γενικές γραμμές, η Deutsche Bank διαπιστώνει ότι οι εκροές κεφαλαίων από χώρες της ευρωζώνης κατευθύνονται σε άλλες χώρες της ευρωζώνης. Και κυρίως στη Γερμανία! «Και αναρωτιέται κανείς πού αλήθεια θα έφθανε η συναλλαγματική ισοτιμία ενός γερμανικού μάρκου στην υποθετική περίπτωση που αυτό θα αναβίωνε…» γράφει προσφυώς ο Μάθιου Κλάιν!