Πιθανή είσοδος της ΔΕΠΑ στο Χρηματιστήριο

Από την ενέργεια ξεκινά η επιστροφή στην ανάπτυξη, συμπέραναν οι εκπρόσωποι των κορυφαίων ενεργειακών και χρηματοδοτικών οργανισμών που έλαβαν μέρος στο διήμερο συνέδριο της Α- ENERGY για τον ηλεκτρισμό, οι εργασίες του οποίου ολοκληρώθηκαν χθες το βράδυ στον Όμιλο Χρηματιστηρίου Αθηνών. Κι αυτό, γιατί η ενέργεια επηρεάζει άμεσα την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής βιομηχανίας και επιχειρήσεων, αφετέρου δε στον τομέα έχουν δρομολογηθεί έργα και επενδύσεις δισεκατομμυρίων.

Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης από τον Γ. Κωστόπουλο, Αναπληρωτή Διευθυντή Τεχνικών Δραστηριοτήτων της ΔΕΠΑ των σημαντικών έργων που ήδη υλοποιεί η ΔΕΠΑ και του νέου επενδυτικού της προγράμματος, τέθηκε από το ακροατήριο το ερώτημα κατά πόσο η εταιρεία στοχεύει σε είσοδο στο Χρηματιστήριο. Όπως διαφάνηκε, η κερδοφόρα αυτή εταιρεία, στοχεύει καταρχάς σε διεθνείς συνεργασίες για την υλοποίηση του φιλόδοξου επενδυτικού της προγράμματος αφήνοντας παράλληλα ανοικτό το ενδεχόμενο εισαγωγής της στο Χρηματιστήριο. Οπως αναφέρθηκε στο συνέδριο, προνομιακό επενδυτικό τοπίο στην Ελλάδα δημιουργούν τα έργα 2,5 δις ευρώ του ΑΔΜΗΕ, η πιθανή είσοδος της ΔΕΠΑ στο Χρηματιστήριο, η εναλλακτική χρηματοδότηση και η εξυγίανση του ελλείμματος του ΛΑΓΗΕ

Τα έργα ύψους 2,5 δις. ευρώ για την περίοδο 2014-2023 που έχει προγραμματίσει ο ΑΔΜΗΕ (Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας – υπεύθυνος για τη λειτουργία, την εκμετάλλευση, τη συντήρηση και την ανάπτυξη του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας), συμβάλουν ήδη στην ανάπτυξη της ενεργειακής αγοράς, στη διείσδυση των ΑΠΕ αλλά και στην υποστήριξη της βιομηχανίας και των κατασκευών, καθώς ο πρώτος κύκλος τους έχει ήδη ανατεθεί.

Ποια είναι αυτά; Πώς αντιμετωπίζονται τα προβλήματα χρηματοδότησής τους; Είναι δυνατόν να χρηματοδοτηθούν έργα μεταφοράς ενέργειας με συμμετοχή ιδιωτικών κεφαλαίων; Ποιες οι προϋποθέσεις και ποια είναι τα σχετικά παραδείγματα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες; Δεδομένου ότι η έγκαιρη υλοποίηση των έργων μεταφοράς και το τελικό κόστος αυτών συναρτώνται και από την αποδοχή του κοινού τι μπορεί να γίνει ώστε να διασφαλιστεί αυτή σε μεγαλύτερο βαθμό; Μπορεί το ΣτΕ να συντμήσει τις διαδικασίες εξέτασης προσφυγών που καθυστερούν τα έργα; Τι λένε οι Περιφέρειες; Αλλά και συνολικότερα πώς μπορούν να ξεπεραστούν οριστικά τα προβλήματα των μακρόσυρτων διαδικασιών αδειοδότησης οι οποίες αυξάνουν το κόστος; Σε αυτά και άλλα ερωτήματα αναφορικά με τα έργα του ΑΔΜΗΕ απάντησαν κατά τη διάρκεια του συνεδρίου ο κ. Γ. Καμπούρης, από την αρμόδια Διεύθυνση έργων του ΑΔΜΗΕ, ο κ. Γ. Κάββουρας υπεύθυνος ανάπτυξης της γαλλικής εταιρείας VINCY Energies, ο σύμβουλος του ΥΠΕΚΑ κ. Αλ. Κουλίδης, ο κ. Παπαδόπουλος Γενικός Διευθυντής ΑΒΒ, ο αντιπεριφερειάρχης Κρήτης κ. Καλογερής, και ο επίτιμος πρόεδρος του ΣτΕ κ. Μενουδάκος.

Όπως είπε ο εκπρόσωπος του ΑΔΜΗΕ, κ. Καμπούρης, η εξασφάλιση των απαιτούμενων οικονομικών πόρων με σκοπό την διασφάλιση υλοποίησης του δεκαετούς επιχειρηματικού πλάνου ανάπτυξης αποτελεί στρατηγικό στόχο της εταιρείας, που είναι θυγατρική της ΔΕΗ. Προς αυτή τη κατεύθυνση, ο ΑΔΜΗΕ έχει ήδη καταρτίσει πλάνο χρηματοδότησης το οποίο εφαρμόζει σταδιακά όποτε οι συνθήκες στις αγορές κρίνονται κατάλληλες. Ως αφετηρία του πλάνου χρηματοδότησης για το 2014 έχουν ήδη διασφαλιστεί από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων 140 εκατομμύρια για την υλοποίηση μελλοντικών επενδύσεων. Για το 2013 το επενδυτικό πρόγραμμα του ΑΔΜΗΕ ανήλθε σε 119 εκατομμύρια, το οποίο η διοίκηση της εταιρείας εκτιμά ως επιτυχία αφού υλοποιήθηκε κατά τη διάρκεια μιας παρατεταμένης περιόδου κρίσης.

Το πρόγραμμα του ΑΔΜΗΕ περιλαμβάνει επενδύσεις ύψους 2,5 δις ευρώ για τα έτη 2014-2023. Πρόκειται για έργα που θα συμβάλουν στην ανάπτυξη της ενεργειακής αγοράς και στη διείσδυση των ΑΠΕ. Το πρόγραμμα διαρθρώνεται σε δύο μέρη. Η πρώτη τριετία (2014-2017) περιλαμβάνει πολύ ώριμα έργα συνολικού ύψους 680 εκατ. ευρώ τα περισσότερα από αυτά είναι ήδη σε εξέλιξη ή σε φάση ολοκλήρωσης όπως η διασύνδεση της Εύβοιας. Το δεύτερο σημαντικό έργο της τριετίας της ίδιας περιόδου είναι η διασύνδεση των Κυκλάδων που θα χρηματοδοτηθεί από το ΕΣΠΑ και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, γι’ αυτό έσπασε σε δύο φάσεις. Άλλα σημαντικά έργα του πρώτου κύκλου είναι το ΚΥΤ Λαγκαδά και η επέκταση του συστήματος κατά 400 ΚV προς την Πελοπόννησο προκειμένου να γίνει καλύτερη αξιοποίηση της ενέργειας των ΑΠΕ. Από τα κορυφαία έργα της δεύτερης επενδυτικής περιόδου (2017-2023) είναι η διασύνδεση της Κρήτης για την οποία έχουν προχωρήσει πολύ οι μελέτες ώστε το έργο να ολοκληρωθεί ως το 2019.

Μπορεί ένα μεγάλο πρόβλημα για τις ενεργειακές επενδύσεις να ήταν έως πρότινος οι μακρόσυρτοι χρόνοι που απαιτούνταν για την υλοποίησή τους λόγω των παρατεταμένων διαδικασιών αδειοδότησης, όμως τον τελευταίο καιρό έγιναν βήματα ώστε να περιοριστούν οι χρόνοι, συμφώνησαν, καθένας από την δική του οπτική γωνία, ο κ. Αλέξανδρος Κουλίδης, στέλεχος της Ειδικής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος του ΥΠΕΚΑ και ο κ. Κ. Μενουδάκος, επίτιμος πρόεδρος του ΣτΕ.

Ο κ. Κουλίδης περιέγραψε τα σημαντικά βήματα που έγιναν στο ΥΠΕΚΑ με το νόμο 40/14 για την απλοποίηση και βελτίωση των διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Σε ό,τι αφορά τα μεγάλα έργα, είπε, οι διαδικασίες οργανώθηκαν σε ένα μόνο στάδιο και συντομεύθηκαν, σε ό,τι αφορά τα έργα καυσίμου ομαδοποιήθηκαν και ξεκαθάρισαν, ενώ πολλά μεσαίου και μικρού μεγέθους έργα εξαιρέθηκαν των παλιών χρονοβόρων διαδικασιών και απαιτούν πλέον μόνο περιβαλλοντικές δεσμεύσεις. Επιπλέον από τον ίδιο νόμο 40/14, υπήρξε τυποποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης με τον ορισμό συγκεκριμένων προδιαγραφών που ξεκαθαρίζουν τους κανόνες ενώ ενσωματώθηκε στις αδειοδοτικές διαδικασίες του ΥΠΕΚΑ μια σειρά άλλων αδειών που έως πρότινος ήταν ανεξάρτητες και αφορούσαν δασαρχεία, διαχείριση αποβλήτων, τις περιοχής Natura κλπ. Η εκτίμηση του ΥΠΕΚΑ είναι ότι σε μεγάλο βαθμό τα παλαιότερα θολά τοπία έχουν ξεκαθαρίσει και οι καθυστερήσεις στην αδειοδότηση και υλοποίηση των επενδύσεων θα περιοριστούν σημαντικά.

Συμβούλιο Επικρατείας: Ξεκάθαρο νομοθετικό τοπίο

Σε ό,τι αφορά το πολύ γνωστό πρόβλημα των καθυστερήσεων ή και ματαιώσεων των επενδύσεων λόγω των προσφυγών στο ΣτΕ, ο κ. Μενουδάκος επισήμανε ότι αυτά τα φαινόμενα είχαν να κάνουν με την ασάφεια της νομοθεσίας και την έλλειψη χωροταξικών σχεδίων. Υπάρχουν ισχυρά στοιχεία ασάφειας στην ελληνική νομοθεσία, τόνισε, οπότε είχαμε έκδοση αδειών για εγκατάσταση και λειτουργία αιολικών πάρκων, δεν υπήρχε όμως χωροταξικό σχέδιο για τις ΑΠΕ, έτσι αναπόφευκτα όλες αυτές οι επενδύσεις «κόλλαγαν» στο ΣτΕ. Αυτό άλλαξε όταν υπήρξε το χωροταξικό για τις ΑΠΕ. Παρά ταύτα, ο επίτιμος πρόεδρος του ΣτΕ, απευθυνόμενος στους επενδυτές που παρακολούθησαν το συνέδριο διευκρίνισε ότι αυτές οι διαδικασίες ποτέ δεν θα γίνουν «εξπρές» γιατί απαιτείται διαβούλευση, δημοκρατική συμμετοχή των πολιτών με βάση συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα που απαιτούν χρόνο.

Τα τεχνικά χαρακτηριστικά του έργου ηλεκτρικής διασύνδεσης των Κυκλάδων το ηπειρωτικό σύστημα (συγκρότημα αντιστάθμισης έργου ισχύος SVC στη Σύρο), παρουσίασε ο κ. Κώστας Παπαδόπουλος, Γενικός Διευθυντής ενέργειας της ΑΒΒ, της εταιρείας που μαζί με τα «Ελληνικά Καλώδια» θυγατρική του Ομίλου Στασινόπουλου ανέλαβαν από ένα τμήμα του έργου. Η ΑΒΒ παρουσίασε επίσης την προηγμένη τεχνολογία της στην ενέργεια και τους αυτοματισμούς όπως επίσης και τα αντίστοιχα έργα που έχει υλοποιήσει ανά τον κόσμο.

Σε ότι αφορά τη διασύνδεση της Κρήτης, ο Αντιπεριφερειάρχη Κρήτης, κ. Νίκος Καλογερής αναφέρθηκε στην επιφύλαξη της Περιφέρειας σε σχέση με τις προβλέψεις του Ειδικού Χωροταξικού για τις ΑΠΕ. Όπως είπε, ήδη οι αιτήσεις για εγκατάσταση ανεμογεννητριών στην Κρήτη έχουν ήδη φτάσει τα 6.500 MW. Πρόκειται για πολύ μεγάλο αριθμό που κατά τον κ. Καλογερή εφόσον υλοποιηθούν θα επιβαρύνουν την φυσική ομορφιά της Κρήτης, η οποία έχει ως μια από τις βασικές πλουτοπαραγωγικές πηγές της τον τουρισμό.

Ο κ. Γιώργος Κάββουρας, Διευθυντής Ανάπτυξης της Vinci Energies, θυγατρικής του Ομίλου Vinci, που έχει λάβει μέρος στη χρηματοδότηση και κατασκευή της Γέφυρας Ρίου-Αντιρρίου, και ενδιαφέρεται να επεκτείνει τις δραστηριότητές του και στον τομέα των έργων ηλεκτρικών διασυνδέσεων, παρουσίασε, τη νέα ευρωπαϊκή τάση, που είναι η αύξηση των έργων διασύνδεσης, υπέργειων και υποθαλάσσιων. Ήδη, κατασκευάζονται ή προβλέπεται να κατασκευαστούν τέτοιες διασυνδέσεις μεταξύ Αγγλίας – Ολλανδίας, Δανίας – Νορβηγίας, Γαλλίας-Αγγλίας, Γερμανίας- Σουηδίας κλπ. Οι αντίστοιχες όμως διασυνδέσεις στο Νότο της Ευρώπης όπως η διασύνδεση μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας, Ιταλίας, Τυνησίας και Λιβύης αλλά και Ισραήλ και Κύπρου βρίσκονται σε πολύ πιο ανώριμο στάδιο.

Τη δημιουργία Ομολόγων Έργων για τη χρηματοδότηση των ενεργειακών επενδύσεων και γενικότερα την ανάπτυξη υποδομών πρότεινε ο κ. Παντελής Λάμπρου, Διευθυντής του Ομίλου Χρηματιστηρίου Αθηνών, ως λύση που επεκτείνει τους διαθέσιμους πόρους της οικονομίας, παρέχει περισσότερες λύσεις χρηματοδότησης για τις επιχειρήσεις και αυξάνει τις επιλογές των επενδυτών. Ο κ. Λάμπρου παρατήρησε ότι για την έξοδο της Ελλάδας από την από την κρίση απαιτούνται κεφάλαια για τη χρηματοδότηση αναπτυξιακών έργων, που υπό συνθήκες ύφεσης και πιστωτικής κρίσης, δεν είναι δυνατόν να προέλθουν ούτε από τα φορολογικά έσοδα του κράτους, ούτε από τις καθαρές αποταμιεύσεις των πολιτών ούτε και από πιστωτική επέκταση. Μια ιδέα κατά συνέπεια είναι να επιχειρήσουν οι ενεργειακές επενδύσεις να εκμεταλλευτούν την αλλαγή συμπεριφοράς των επενδυτικών κεφαλαίων η οποία ακολούθησε την πτώση των Lehman Brothers και τη γενικότερη διεθνή στροφή προς επενδύσεις μικρότερου ρίσκου με χαμηλότερη απόδοση. Η στροφή αυτή, ευνοεί τη χρηματοδότηση των υποδομών, μεταξύ αυτών και των ενεργειακών επενδύσεων που έχουν υψηλό κόστος αρχικού κεφαλαίου αλλά χαμηλό λειτουργικό κόστος και σταθερές και προβλέψιμες ταμειακές ροές. Η βασική ιδέα είναι λοιπόν η χρηματοδότηση των ενεργειακών επενδύσεων με ομόλογα έργου. Προκειμένου να γίνει αποτελεσματικότερη η προσέλκυση των υποψήφιων επενδυτών, τα ομόλογα έργου μπορούν να ενταχθούν σε ένα οργανωμένο χρηματιστηριακό περιβάλλον που παρέχει μηχανισμούς αυστηρής εποπτείας και δυνατότητες αγοράς και πώλησης σε «δίκαιες» τιμές, χάρη στη ρευστότητα και τους μηχανισμούς αποκάλυψης των τιμών που διαθέτουν οι αγορές.

Από τη δική τους πλευρά, ο κ. Κ. Βενετσάνος, επικεφαλής της Διεύθυνσης Μεγάλων Έργων της Εθνικής Τράπεζας και ο κ. Ν. Τυπάλδος, Γενικός Διευθυντής Συγκοινωνιακών Έργων με Σύμβαση Παραχώρησης του Υπουργείου Υποδομών, περιέγραψαν την εμπειρία τους από τη χρηματοδότηση μεγάλων έργων με τη μέθοδο των παραχωρήσεων. Τα έργο στο οποίο αναφέρθηκαν, ο κ. Βενετσάνος μιλώντας από την οπτική της ΕΤΕ και του τραπεζικού συστήματος που είχε αναλάβει τη χρηματοδότηση, και ο κ. Τυπάλδος, από την πλευρά του Υπουργείου Υποδομών που ήταν το τρίτο μέρος των συμβάσεων ΣΔΙΤ με τις κατασκευαστικές επιχειρήσεις, ήταν οι οδικοί άξονες. Οι οδικοί άξονες ήταν ένα έργο που διακόπηκε με την κρίση ως συνέπεια των οξύτατων δυσκολιών χρηματοδότησης και έγινε επαναδιαπραγμάτευση και αναπροσαρμογή των συμβάσεων, με τη συμμετοχή και των τριών εμπλεκομένων μερών, προκειμένου να συνεχιστεί. Χωρίς να λείψουν οι αναφορές του κ. Βενετσάνου σε άλλα εργαλεία χρηματοδότησης των επενδύσεων που χρησιμοποιήθηκαν στα χρόνια της κρίσης (π.χ. εργαλείο Jessica, χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων) τα οποία παραμένουν χρήσιμα, το παράδειγμα των οδικών αξόνων μάλλον μονοπώλησε την προσοχή ομιλητών και συνέδρων, ίσως γιατί συνειδητοποιείται ευρύτατα ότι το μοντέλο κατασκευής δημόσιων έργων με συμβάσεις παραχώρησης, ένεκα στενότητας των δημοσίων οικονομικών, θα αποτελέσει το αποκλειστικό ίσως μοντέλο για τα δημόσια έργα τα επόμενα χρόνια. Ακολούθησε η παρέμβαση του κ. Θ. Νιφόρου, εταίρου της Οlympic Capital Group, ο οποίος περιέγραψε τις τάσεις χρηματοδότησης των έργων οι οποίες κυριάρχησαν μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και επιβεβαίωσε το ενδιαφέρον του επενδυτικού αυτού fund για χρηματοδότηση έργων στην Ελλάδα.