Παγιώνονται οι τάσεις βελτίωσης των τραπεζικών ισολογισμών, καθώς για πέμπτο ή έκτο στη σειρά τρίμηνο οι τέσσερις συστημικοί όμιλοι συνέχισαν τη «διόρθωση» των αποτελεσμάτων τους. Μέσα από κινήσεις εξυγίανσης οι διοικήσεις τους επιχειρούν να επουλώσουν τις πληγές που άφησαν η εξαετής ύφεση και οι άνευ προηγουμένου ζημιές από την άνοδο των επισφαλειών και την αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους. Με σύμμαχο την καλυτέρευση του μακροοικονομικού και επενδυτικού κλίματος από τα μέσα του 2012 έως σήμερα, οι τράπεζες έχουν πετύχει να καλύψουν μεγάλο μέρος της διαδρομής προς την κατεύθυνση επαναφοράς τους σε σταθερή κερδοφορία.

Τραπεζικά στελέχη υπογραμμίζουν ότι πρόκειται αναμφίβολα για μια δύσκολη αποστολή, σημειώνοντας ότι υπάρχει ακόμη δρόμος που πρέπει να διανυθεί. Και προσθέτουν ότι σε κάθε περίπτωση η πορεία αυτή είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη γενικότερη πορεία της οικονομίας, χαρακτηρίζοντας κομβικής σημασίας την επιβεβαίωση των προβλέψεων για αύξηση του ΑΕΠ της χώρας με ετήσιους ρυθμούς άνω του 2% από το 2015 και μετά. «Μετά τη δεύτερη ανακεφαλαιοποίηση που ολοκληρώθηκε με επιτυχία το προηγούμενο διάστημα και το άνοιγμα των αγορών μέσω νέων ομολογιακών εκδόσεων από Δημόσιο και τράπεζες, πληρούνται οι βασικές προϋποθέσεις για την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί από τις διοικήσεις τους» τονίζουν αναλυτές που παρακολουθούν τον κλάδο.
Εξυγίανση


Οι ίδιοι κύκλοι υποστηρίζουν ότι παρά τη μικρή επιδείνωση κάποιων βασικών δεικτών που σημειώθηκε σε τριμηνιαία βάση στο α’ τρίμηνο του 2014, κυρίως λόγω εποχικότητας, η γενική εικόνα των αποτελεσμάτων ήταν θετική. Σε σχέση με τον μέσο όρο των δύο τελευταίων τριμήνων του 2013, καταγράφεται αξιοσημείωτη βελτίωση που αποτυπώνεται στην άνοδο των οργανικών κερδών. Ειδικότερα, έχει συντελεστεί σημαντική εξοικονόμηση πόρων από τις περικοπές στο λειτουργικό και μισθολογικό κόστος, με το κλείσιμο καταστημάτων κυρίως στην Ελλάδα και δευτερευόντως στο εξωτερικό, τις μειώσεις στις αμοιβές προσωπικού και την εφαρμογή προγραμμάτων εθελουσίας εξόδου, μέσω των οποίων αποχώρησε περί το 10% των εργαζομένων από τον κλάδο.
Ενισχυτικά στα καθαρά έσοδα τόκων λειτούργησε επίσης η μείωση του κόστους άντλησης ρευστότητας τόσο από τους καταθέτες, λόγω των περικοπών στα επιτόκια, όσο και από το ευρωσύστημα, με την αντικατάσταση του ακριβού μηχανισμού χρηματοδότησης της Τράπεζας της Ελλάδος με απευθείας δανεισμό από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Ενίσχυση της προ φόρων κερδοφορίας επιτεύχθηκε και με τη μείωση των προβλέψεων για επισφαλείς απαιτήσεις, η οποία κατέστη δυνατή λόγω της επιβράδυνσης του ρυθμού ανόδου των δανείων σε καθυστέρηση.
Οι επισφάλειες


Χρηματιστηριακοί αναλυτές τονίζουν πάντως ότι η σχετική επιβάρυνση παραμένει σε υψηλά επίπεδα, λόγω της συνεχιζόμενης δημιουργίας νέων επισφαλειών, σημειώνοντας ότι ο περιορισμός της θα εξαρτηθεί από τον χρόνο κορύφωσης του ποσοστού των προβληματικών χορηγήσεων.

«Τα αποτελέσματα των τραπεζών στο α’ τρίμηνο του 2014 δεν έκρυβαν σημαντικές εκπλήξεις» υπογραμμίζουν οι ίδιες πηγές. Στα μη αναμενόμενα και μη επαναλαμβανόμενα επί μέρους στοιχεία των αποτελεσμάτων περιλαμβάνουν τον επιπλέον αναβαλλόμενο φόρο για το «κούρεμα» των ομολόγων που αναγνώρισε η Εθνική Τράπεζα, τα κέρδη από χρηματοοικονομικές πράξεις που «έγραψε» η Alpha Bank και το φορολογικό όφελος (tax benefit) που εμφάνισε η Eurobank, τα οποία βελτίωσαν μεν, αλλά δεν καθόρισαν την τελική εικόνα.
Πτώση των καταθέσεων
Πτωτικά κινήθηκαν σε τριμηνιαία βάση τα υπόλοιπα των καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες, όπως δείχνουν τα στοιχεία που δημοσιοποίησαν για το α’ τρίμηνο του 2014. Αν και η πτώση συνολικά στο σύστημα διαμορφώθηκε σε ελεγχόμενα επίπεδα, στα 2,3 δισ. ευρώ, επιβράδυνε τον ρυθμό βελτίωσης της σχέσης δανείων προς καταθέσεις. Η μείωση του σχετικού δείκτη κατέστη δυνατή μέσω της υποχώρησης των δανειακών υπολοίπων, τα οποία συνεχίζουν την πτωτική πορεία τους, ως αποτέλεσμα της χαμηλής υγιούς ζήτησης για χρηματοδότηση, αλλά και της αυστηροποίησης των κριτηρίων πιστοληπτικής αξιολόγησης από τις τράπεζες.
Πόσο κοντά είναι η διανομή μερίσματος
Ανοιξε ο δρόμος μετά την αποπληρωμή των προνομιούχων μετοχών του Δημοσίου
Το προηγούμενο διάστημα τραπεζικές διοικήσεις αναφέρθηκαν για πρώτη φορά έπειτα από πολλά χρόνια στο ενδεχόμενο διανομής μερίσματος. Αφορμή για τη διατύπωση της συγκεκριμένης υπόσχεσης προς τους μετόχους έδωσε η αποπληρωμή των προνομιούχων μετοχών του Δημοσίου, η οποία έχει ήδη ολοκληρωθεί από τις Τράπεζα Πειραιώς και Alpha Bank, ενώ η Εθνική Τράπεζα διαθέτει τα κεφάλαια για να προχωρήσει σε αυτή την κίνηση μετά τα πανευρωπαϊκά stress tests που βρίσκονται σε εξέλιξη.
Βέβαια αυτό δεν αρκεί από μόνο του, καθώς η εξάρτηση από κρατικά κεφάλαια παραμένει. Το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) εξακολουθεί να συμμετέχει με υψηλά ποσοστά στο μετοχικό κεφάλαιο των τεσσάρων συστημικών τραπεζών, ενώ για οποιαδήποτε κίνηση επιστροφής κεφαλαίου στουςμετόχους είναι απαραίτητη η έγκριση της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Φυσικά απαραίτητη προϋπόθεση για τη διανομή μερίσματος αποτελεί η επιστροφή σε σταθερή κερδοφορία. Με εξαίρεση την Εθνική, που έχει συμπληρώσει έξι συνεχή κερδοφόρα τρίμηνα, στηριζόμενη στην τουρκική Finansbank, οι άλλοι συστημικοί όμιλοι έχουν μεγαλύτερη απόσταση να διανύσουν. Τραπεζικοί κύκλοι χαρακτηρίζουν εφικτή την επαναφορά σε κέρδη στο γ’ ή το δ’ τρίμηνο του 2014 και την καταγραφή θετικού αποτελέσματος στο σύνολο του 2015. Οι ίδιες πηγές προσθέτουν πάντως ότι ακόμη και αν επιτευχθεί ο στόχος αυτός, η διανομή μερίσματος για τη χρήση του 2015 θα είναι «συμβολική», εκτιμώντας ότι «κανονικό μέρισμα θα μπορεί να δοθεί από το 2016».

Τα stress tests
  • Μετά τον δεύτερο γύρο ανακεφαλαιοποίησης του κλάδου, οι διοικήσεις των τεσσάρων συστημικών ομίλων έχουν στρέψει την προσοχή τους στα πανευρωπαϊκά stress tests.
  • Η σχετική δοκιμασία βρίσκεται σε εξέλιξη και τα αποτελέσματά της θα ανακοινωθούν τον Νοέμβριο. Το πρώτο κομμάτι της δοκιμασίας που αφορά τον έλεγχο της αποτύπωσης των δανειακών χαρτοφυλακίων στους τραπεζικούς ισολογισμούς (Asset Quality Review) βρίσκεται στην τελική φάση του.
  • Ακολουθεί το δεύτερο και πλέον καθοριστικό στάδιο κατά το οποίο θα εκτιμηθούν οι κεφαλαιακές ανάγκες που θα προκύψουν για τις τράπεζες υπό το βασικό και το δυσμενές σενάριο που έχουν υιοθετηθεί για τους σκοπούς της άσκησης.
  • Οι σχετικές εργασίες έχουν ήδη ξεκινήσει, αλλά βρίσκονται σε πολύ πρώιμο στάδιο. Τραπεζικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι με βάση τα ως σήμερα δεδομένα, όπως αυτά διαμορφώνονται από τα εγχειρίδια που έχει δημοσιεύσει η ΕΚΤ, δεν αναμένονται δυσάρεστες εκπλήξεις ως προς τις κεφαλαιακές ανάγκες που θα προκύψουν.
  • Προσθέτουν ωστόσο ότι οι τραπεζικές διοικήσεις βρίσκονται εν αναμονή της δημοσιοποίησης κάποιων κρίσιμων τεχνικών λεπτομερειών από την ΕΚΤ, οι οποίες δεν έχουν ακόμη οριστικοποιηθεί και υπό προϋποθέσεις μπορούν να μεταβάλουν αισθητά την εικόνα των αποτελεσμάτων προς το χειρότερο.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ