BBC: Είναι νομιμοποιημένες οι ενέργειες της Ρωσίας στην Ουκρανία;

Η Ρωσία υποστηρίζει ότι οι ενέργειές της στην Ουκρανία έχουν σκοπό να προστατεύσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα των πολιτών της. Αλλά πόσο νομιμοποιημένη είναι η επέμβαση της Ρωσίας στη χερσόνησο της Κριμαίας; Επτά ερωτήσεις και απαντήσεις του βρετανικού BBC ξεκαθαρίζουν το τοπίο.

Οι ιστορικοί δεσμοί της Ρωσίας με την Κριμαία φθάνουν πίσω στην εποχή της Μεγάλης Αικατερίνης τον 18ο αιώνα, όταν η Ρωσία κατέκτησε τη νότιο Ουκρανία και την Κριμαία από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το 1954, ο σοβιετικός ηγέτης Νικίτα Χρουστσόφ, ο οποίος ήταν μισός Ουκρανός, έδωσε την Κριμαία στην Ουκρανία. Μόλις δέκα χρόνια νωρίτερα ο Στάλιν είχε απελάσει όλους τους Τατάρους της περιοχής, περίπου 300.000, επειδή όπως ο ίδιος είπε, είχαν συνεργαστεί με τους Ναζί. Όταν η Ουκρανία ανεξαρτητοποιήθηκε το 1991, ο ρώσος πρόεδρος Μπόρις Γέλτσιν συμφώνησε η Κριμαία να παραμείνει στην Ουκρανία και ο ρωσικός στόλος της Μαύρης Θάλασσας στην Σεβαστούπολη με μίσθωση. Η μίσθωση επεκτάθηκε μέχρι το 2042.

Υπό το Μνημόνιο της Βουδαπέστης του 1994, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ρωσία, η Ουκρανία και η Βρετανία συμφώνησαν να μην απειλήσουν ή χρησιμοποιήσουν βία κατά της εδαφικής ακεραιότητας ή της πολιτικής ανεξαρτησίας της Ουκρανίας. Επίσης δεσμεύθηκαν να μην χρησιμοποιήσουν οικονομικό εξαναγκασμό εναντίον της για δικό τους συμφέρον. Η Ρωσία υποστηρίζει ότι έστειλε στρατεύματα στην Ουκρανία για να προστατεύσει τους ρώσους πολίτες. Στην Κριμαία το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού είναι Ρώσοι. Ο στόλος της Μαύρης Θάλασσας, βρίσκεται στη Σεβαστούπολη, όπου οι περισσότεροι κάτοικοι έχουν ρωσικά διαβατήρια. Αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες επιμένουν ότι δεν υπάρχει νομική βάση για την κίνηση της Ρωσίας και κατηγορούν τη Μόσχα ότι ενεργεί μονομερώς, παραβιάζοντας τη δέσμευση για ανεξαρτησία της Ουκρανίας. Οι G7 συμφωνούν. Η Ρωσία μπορεί να διατηρεί μέχρι 25.000 στρατιώτες στη χερσόνησο και τώρα έχει 16.000. Αυτοί πρέπει να παραμένουν στη ρωσική βάση, αλλά τώρα βρίσκονται σε όλη την Κριμαία.

Αρχικά η Ρωσία αρνήθηκε ότι παραβιάζει τη συμφωνία της Βουδαπέστης. Αλλά τώρα η Μόσχα λέει ότι η κατάσταση στην Ουκρανία χειροτερεύει αφού στην εξουσία βρέθηκαν «ακροδεξιοί εξτρεμιστές» που απειλούν τη ζωή και την ασφάλεια των κατοίκων της Κριμαίας και άλλων περιοχών.

Η Μόσχα διαμαρτύρεται ότι οι διαδηλώσεις στην πλατεία Ανεξαρτησίας του Κιέβου μονοπωλήθηκαν από την Άκρα Δεξιά, που βρέθηκε τελικά στην εξουσία σε μία κυβέρνηση που περιλαμβάνει «μεταμφιεσμένους ναζιστές». Δύο ομάδες, ο Δεξιός Τομέας και το Σβομπόντα (Ελευθερία) αναφέρονται συχνά, όπως και ο ηγέτης του ουκρανικού εθνικιστικού κινήματος την εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου Στεπάν Μπαντέρα, ο οποίος από άλλους θεωρείται ήρωας και από άλλους προδότης καθώς πιστεύεται ότι συνεργάστηκε με τους Ναζί συμβάλλοντας στις δολοφονίες Εβραίων και Πολωνών. Η ακροδεξιά αν και αποτελούσε μειοψηφία στις διαδηλώσεις στο Κίεβο και άλλες πόλεις, αναμείχθηκε σε πολλά βίαια επεισόδια ενώ εθνικιστικά σύμβολα έκαναν την εμφάνισή τους στην πλατεία Ανεξαρτησίας.

Μέρος του προβλήματος είναι ότι οι σχέσεις της κυβέρνησης που ορκίστηκε την περασμένη εβδομάδα με την φιλορωσική πλευρά είναι περιορισμένη. Μία από τις πρώτες ενέργειές της ήταν να ακυρώσουν έναν νόμο του 2012 που αναγνώριζε τη ρωσική γλώσσα ως επίσημη τοπική γλώσσα. Η απόφαση επικρίθηκε σε όλη την Ουκρανία.

Την περασμένη εβδομάδα σημειώθηκαν αναταραχές στην πρωτεύουσα της Κριμαίας τη Συμφερόπολη, όταν υποστηρικτές της Ρωσίας και υποστηρικτές της νέας κυβέρνησης συγκρούστηκαν μπροστά από το κοινοβούλιο. Μετά τις αναφορές ότι τα ρωσικά στρατεύματα έπαιρναν θέση στην Κριμαία, η Μόσχα κατηγόρησε το Κίεβο ότι έστελνε ένοπλους άνδρες για να αποσταθεροποιήσει τη χερσόνησο. Ήταν ήδη σε ρωσικά χέρια.

Υπάρχουν αναφορές στα ρωσικά μέσα ενημέρωσης, οι οποίες δεν έχουν επιβεβαιωθεί, ότι περίπου 675.000 Ουκρανοί πέρασαν τα σύνορα με τη Ρωσία από την αρχή του νέου έτους. Αλλά ένα ρεπορτάζ της ρωσικής τηλεόρασης για «ανθρωπιστική καταστροφή» αναφέρθηκε σε μία ιστορία μεταναστών από τα πολωνικά σύνορα, που δεν έχουν σχέση με την ουκρανική κρίση..