Ο Νeil Shubin έχει κάθε λόγο να θεωρεί τον εαυτό του έναν πολύ τυχερό άνδρα! Πόσοι άλλοι παλαιοντολόγοι μπορούν να ισχυριστούν ότι κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας τους ευτύχησαν να ανακαλύψουν έναν χαμένο κρίκο της αλυσίδας της ζωής; Ούτε λίγο ούτε πολύ, αυτό ακριβώς έγινε το 2004, όταν ο Shubin και η ομάδα του ανακάλυψαν απολιθώματα του Τiktaalik, του κρίκου μεταξύ ψαριών και χερσαίων ζώων. Βεβαίως ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Σικάγου και συγγραφέας του βιβλίου «Το ψάρι μέσα μας» εργάστηκε σκληρά για να συναντήσει την τύχη του: επί χρόνια περνούσε τις καλοκαιρινές διακοπές του σκάβοντας στα βορειότερα σημεία του Αρκτικού Κύκλου και σε συνθήκες που δεν ευνοούν καν την ανθρώπινη ζωή (και φυσικά δεν θυμίζουν σε τίποτε διακοπές!). Οπως χαρακτηριστικά σημειώνει στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου του ο συγγραφέας:«Τις περισσότερες φορές ξεπαγιάζω,βγάζω φουσκάλες στα χέρια μου και δεν ανακαλύπτω απολύτως τίποτα. Αν όμως φανώ τυχερός, βρίσκω οστά αρχαίων ψαριών».
Με τον όρο «αρχαία» ο Shubin εννοεί οστά ηλικίας 375 εκατομμυρίων ετών, τα οποία μάλιστα θεωρεί πραγματικούς θησαυρούς. Γιατί; Η εξήγηση δίνεται στο βιβλίο, το οποίο γράφτηκε όταν ο Shubin ύστερα από σειρά γεγονότων εκλήθη να διδάξει ανατομία σε πρωτοετείς φοιτητές στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου. Διαπίστωσε τότε ότι οι καλύτεροι«οδικοί χάρτες»του ανθρώπινου σώματος βρίσκονται στα σώματα άλλων ζώων και πως«ο ευκολότερος τρόπος να διδάξετε στους μαθητές σας τα νεύρα της ανθρώπινης κεφαλής είναι να τους δείξετε τα νεύρα στο κεφάλι του καρχαρία».
Οι δύο ιδιότητες του Shubin, του ενεργού παλαιοντολόγου και του δασκάλου ανατομίας, αποτέλεσαν ίσως τον καλύτερο συνδυασμό για έναν συγγραφέα βιβλίου εκλαϊκευμένης επιστήμης. Μέσα από διηγήσεις που εκπηγάζουν από την εργαστηριακή ζωή του (την οποία καθόλου δεν εξιδανικεύει και ενίοτε διακωμωδεί) και χωρίς να καταφεύγει σε ακατανόητες έννοιες, ο Shubin παίζει τον ρόλο του οδηγού μας στη μεγάλη περιπέτεια της δημιουργίας του ανθρώπινου σώματος. Ενισχυμένο από την εξαιρετική μετάφραση και επιστημονική επιμέλεια του βιολόγου Παναγιώτη Δεληβοριά, το βιβλίο είναι πραγματικά γραμμένο για όλους. Γιατί μη μου πείτε ότι δεν είναι ενδιαφέρον να πληροφορηθείτε πού οφείλουμε τον (τόσο εκνευριστικό είναι η αλήθεια) λόξυγγα. Ή πώς το εξελικτικό παρελθόν μας εξηγεί την επιδημία παχυσαρκίας που έχει ενσκήψει στον πλανήτη. Ή, ακόμη, γιατί οι άνδρες παθαίνουν κήλες στη βουβωνική χώρα. Οπως θα πληροφορηθείτε διαβάζοντάς το, ο λόξυγγας αποτελεί ανάμνηση της ιστορίας μας ως ψαριών (βραγχιακή αναπνοή των γυρίνων), όπως και οι ανδρικές κήλες, ενώ η μακραίωνη ιστορία μας ως κυνηγών και τροφοσυλλεκτών εξηγεί το γιατί παχαίνουμε τώρα που η ζωή μας περιστρέφεται γύρω από έναν υπολογιστή. Πρόκειται πράγματι για ένα βιβλίο που μας κάνει να βλέπουμε τον ίδιο μας τον εαυτό με άλλα μάτια.
soufleri@tovima.gr
