O βρετανός εξελικτικός βιολόγος Richard Dawkins είναι πια τόσο διάσημος ώστε δεν χρειάζεται περισσότερες συστάσεις. Το τελευταίο βιβλίο του με τίτλοΤο μεγαλύτερο θέαμα στη Γηπου μόλις κυκλοφόρησε στην ελληνική γλώσσα μπορεί να θεωρηθεί ένας ακόμη κρίκος στην αλυσίδα βιβλίων του που στόχο έχουν να κάνουν την εξέλιξη γνωστή στο ευρύ κοινό, ενώ ταυτόχρονα δίνει μια απάντηση στους δημιουργιστές, σε εκείνους που πιστεύουν «κατά γράμμα» τα ιερά κείμενα για τη δημιουργία του κόσμου.
Αν έπρεπε να δώσουμε με μια λέξη το τι πραγματεύεται το βιβλίο αυτό, θα μπορούσαμε να πούμε ότι πρόκειται για ένα μήνυμα που λέει: «Κοιτάξτε γύρω σας και θα έχετε όλες τις αποδείξεις που χρειάζεστε για να πεισθείτε ότι η εξέλιξη δεν μπορεί να αμφισβητηθεί!». Πράγματι ο Dawkins δεν κάνει τίποτε άλλο από το να μας «ανοίγει τα μάτια» στις αμέτρητες αποδείξεις της εξέλιξης που είναι γύρω μας και που, ενώ τις βλέπουμε, δεν τις αντιλαμβανόμαστε ως τέτοιες. Και φυσικά όλα αυτά γίνονται με τον χαρακτηριστικό τρόπο γραφής του Dawkins.
Πάρτε για παράδειγμα το απόσπασμα που ακολουθεί από το κεφάλαιο 8, το οποίο αρχίζει με τη διήγηση ενός πραγματικού περιστατικού που διαδόθηκε από στόμα σε στόμα και το οποίο ο συγγραφέας αναβιώνει. Η ιστορία αφορά την ερώτηση που έθεσε μια κυρία αμφισβητίας της εξέλιξης στον μεγάλο εξελικτικό βιολόγο Χαλντέιν έπειτα από μια διάλεξή του:
«Καθηγητά Χαλντέιν, ακόμη και αν η εξέλιξη είχε στη διάθεσή της δισεκατομμύρια χρόνια, όπως λέτε, εγώ απλούστατα δεν μπορώ να πιστέψω ότι είναι δυνατόν να περάσουμε από ένα κύτταρο σε ένα περίπλοκο ανθρώπινο σώμα, του οποίου τα τρισεκατομμύρια των κυττάρων είναι οργανωμένα σε οστά, μυς και νεύρα, με μια καρδιά που χτυπά ακατάπαυστα για δεκαετίες, με μίλια ολόκληρα από αιμοφόρα αγγεία και έναν εγκέφαλο ικανό να σκέπτεται, να μιλάει και να αισθάνεται».
Χαλντέιν:«Μα, κυρία μου, το κάνατε μόνη σας. Και σας χρειάστηκαν μόλις εννέα μήνες»!
Με την παραπάνω εισαγωγή ο Dawkins θέτει τα θεμέλια για τη συζήτηση που θα ακολουθήσει και η οποία αφορά τις αποδείξεις για την εξέλιξη που βρίσκουμε στη μελέτη της ανάπτυξης των οργανισμών. Αντίστοιχα ελκυστικές είναι οι διηγήσεις σε όλα τα κεφάλαια του βιβλίου. Είναι βέβαιον ότι πρόκειται για ένα βιβλίο-παράδειγμα εκλαϊκευτικής επιστημονικής γραφής.
Oι περισσότεροι από εμάς δεν σκεπτόμαστε τους επιστήμονες ως συγγραφείς ούτε θεωρούμε ότι θα απολαμβάναμε την ανάγνωση ενός επιστημονικού κειμένου. Μέγα λάθος! Και αν χρειάζεστε απόδειξη, μπορείτε να την έχετε διαβάζοντας το βιβλίο των εκδόσεων του Πανεπιστημίου της ΟξφόρδηςΤhe Οxford book of modern science writing.Τα κείμενα είναι επιλεγμένα από τον Richard Dawkins και αφορούν όλα τα επιστημονικά πεδία. (Ως πρόσφατα ο Dawkins κατείχε την έδρα Charles Simonyi για τη δημόσια κατανόηση της επιστήμης και, παρά την ειδίκευσή του στην εξελικτική βιολογία, το θέμα της διάδοσης της επιστήμης ήταν πάντα κεντρικό στα ενδιαφέροντά του.)
Το βιβλίο χωρίζεται σε τέσσερις ενότητες: η πρώτη αφορά το τι μελετούν οι επιστήμονες, η δεύτερη το ποιοι είναι, η τρίτη το τι πιστεύουν και η τέταρτη το τι απολαμβάνουν. Ετσι στην πρώτη ενότητα διαβάζουμε αποσπάσματα από βιβλία επιστημόνων που περιγράφουν την εργασία τους (εξαιρετικό και συγκινητικότατο το απόσπασμα από το βιβλίο του ηθολόγου Νiko ΤinbergenCurious naturalists). Στη δεύτερη τα αποσπάσματα προέρχονται από αυτοβιογραφίες επιστημόνων, στην τρίτη τα κείμενα είναι ίσως λίγο δυσκολότερα αλλά πραγματικά αποδεικνύουν ότι η καθαρότητα του λόγου και το χάρισμα της γραφής δεν είναι προσόν μόνο των λογοτεχνών (διαβάστε Αϊνστάιν στη σελίδα 314), ενώ η τέταρτη δείχνει καθαρά γιατί η ενασχόληση με την επιστήμη μπορεί να είναι τόσο γοητευτική. Αν δεν έχετε ποτέ διαβάσει κανένα βιβλίο σχετικό με την επιστήμη, το βιβλίο των εκδόσεων του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης είναι ο καλύτερος τρόπος για να αρχίσετε! Περιττό βέβαια να πούμε ότι το βιβλίο αυτό δεν πρέπει να λείπει από τη βιβλιοθήκη όσων ασχολούνται με την επιστήμη.
soufleri@tovima.gr
