Εχει το κράτος τη δικαιοδοσία να επιδοτεί τον γραπτό Τύπο; Η ανακοίνωση του Νικολά Σαρκοζί στα τέλη του Ιανουαρίου για ένα έκτακτο πακέτο στήριξης της τάξεως των 600 εκατ. ευρώ, τα οποία θα καταβληθούν σε διάστημα τριών ετών, προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις.
Αν οι εκδότες χαιρέτισαν σύσσωμοι τη δέσμευση του κράτους, οι σχολιαστές, τόσο δεξιοί όσο και αριστεροί, βρήκαν ύποπτη αυτή τη γενναιοδωρία. Ορισμένοι, όπως το Ινστιτούτο Μοντέν, οι οποίοι θα εύχονταν να σταματήσει το κράτος να παρέχει πακέτα στήριξης στο Τύπο και να ευνοήσει τη δημιουργία μεγάλων ομάδων διάφορων μέσων ενημέρωσης, ήταν επιφυλακτικοί στο όνομα του φιλελευθερισμού. Αλλοι, όπως οι εμπνευστές της Εκκλησης των Εξι («Μedia-Ρart», «Le Νouvel Οbservateur»), αποκήρυξαν τη «διαπλοκή μεταξύ της πολιτικής εξουσίας,των μέσων μαζικής ενημέρωσης και του επιχειρηματικού κόσμου» στο όνομα της ανεξαρτησίας.
Από μέρους του, ο κοινωνιολόγος των μέσων μαζικής ενημέρωσης Ζαν-Μαρί Σαρόν δεν ανησυχεί υπερβολικά για τις επιχορηγήσεις που παρέχει το κράτος. Σημειώνει ότι ακόμη και στη Μ. Βρετανία ο Τύπος δέχεται βοήθεια. Στη Γαλλία επωφελείται από τον μηδενικό ΦΠΑ. Για τον κ. Σαρόν, «μεταξύ των μέτρων που ανακοινώθηκαν από τον πρόεδρο,το πιο αμφισβητήσιμο είναι εκείνο που συνίσταται στον επαναπροσανατολισμό των κονδυλίων θεσμικής επικοινωνίας του κράτους, υπό μορφή διαφημιστικών καταχωρήσεων,προς τον γραπτό Τύπο. Αυτό το μέτρο θα μπορούσε πράγματι να δημιουργήσει ανησυχίες σχετικά με την ανεξαρτησία του Τύπου».
Σήμερα τα κρατικά πακέτα στήριξης για τον Τύπο εκτιμώνται από τη γαλλική προεδρία σε 1,4 δισ. ευρώ τον χρόνο. Οι επιχορηγήσεις τις οποίες υποσχέθηκε ο γάλλος πρόεδρος θα είναι επιπρόσθετες. Στόχο έχουν να στηρίξουν τον εκσυγχρονισμό της εκτύπωσης και της διανομής, αλλά και τη στροφή προς την ψηφιακή μορφή του Τύπου. Ορισμένοι αναρωτήθηκαν μήπως αυτό το κρατικό μάννα προς τα έντυπα δεν είναι παρά «ένας κατακλυσμός χρημάτων που θα πέσει επάνω στην ευσυνειδησία των δημοσιογράφων» και μήπως θα ήταν καλύτερο να βοηθηθούν τα νέα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Οι κρατικές επιχορηγήσεις μπορούν να δικαιολογηθούν αν θεωρήσουμε ότι ο γραπτός Τύπος, παρ΄ ότι δεν συνδέεται με το κράτος, αντιπροσωπεύει μια μορφή υπηρεσίας δημόσιου συμφέροντος. «Το γαλλικό σύστημα οικονομικής ενίσχυσης στηρίζεται στην αρχή σύμφωνα με την οποίαστο πλαίσιο της δημοκρατίας οφείλουμε να υπερασπιζόμαστε τον πλουραλισμό» επιμένει ο κ. Σαρόν. Για να επιβιώσει ο ποιοτικός Τύπος, μήπως θα έπρεπε να φθάσουμε στο σημείο να εθνικοποιήσουμε ορισμένες εφημερίδες; Αλλωστε υπάρχει και δημόσια υπηρεσία ραδιοτηλεοπτικών μέσων. « Η ύπαρξη ελάχιστων συχνοτήτων είναι που αρχικώς δικαιολόγησε τον χαρακτηρισμό τους ως κρατικά μέσα ενημέρωσης » θυμίζει ο κ. Σαρόν.
Δεν βρισκόμαστε ακόμη σε αυτό το στάδιο, αλλά οι Αμερικανοί σκέφτονται σοβαρά τη μετάβαση προς μια «μη κερδοσκοπική» δημοσιογραφία. Εφόσον τα έντυπα χάσουν τους αναγνώστες τους και η ψηφιακή μορφή τους δεν έχει βρει ακόμη το οικονομικό της μοντέλο, πέραν του Ατλαντικού αναπτύσσεται η ιδέα χρηματοδότησης του Τύπου από οργανισμούς και γενναιόδωρους μαικήνες, εκτός της οικονομίας της αγοράς. Διαφορετικά, οι μεγάλες εφημερίδες κινδυνεύουν να μπουν σε έναν φαύλο κύκλο όπου θα μειώνουν το κόστος, θα χρηματοδοτούν κοινωνικά σχέδια για να αντιμετωπίσουν την πτώση των πωλήσεων και θα υιοθετούνται μέτρα που θα προκαλούν πτώση της ποιότητας, η οποία θα διώχνει τους αναγνώστες.
Ο κ. Σερέρ παρατηρεί ότι ο Τύπος ποτέ δεν κέρδισε χρήματα αποκλειστικά με την υπηρεσία παροχής πληροφοριών. Είναι πάντοτε τα «συνοδευτικά», όπως η διαφήμιση, η δημοσίευση μικρών αγγελιών ή ακόμη και η πώληση επιπρόσθετων προϊόντων, όπως βιβλία ή DVD, που έφεραν τα απαραίτητα μετρητά ώστε να συνεχίσουν να «επιπλέουν» οι εφημερίδες. Προσφάτως η εφημερίδα «Le Figaro» ενίσχυσε τη θέση της στον τομέα των μικρών αγγελιών στο Διαδίκτυο, εξαγοράζοντας τον όμιλο Αden-classifieds.
Αλλοι εναποθέτουν πολλές από τις ελπίδες τους στη μικροπληρωμή, όπως συμβαίνει με τις υπηρεσίες που προτείνει το i-Ρhone της Αpple. Ενα κλικ αρκεί για να χρεωθεί η πιστωτική κάρτα του χρήστη του Διαδικτύου με μερικά λεπτά του ευρώ, χρέωση ανώδυνη για το πορτοφόλι. Ενα είναι σίγουρο: εν μέσω των ανακατατάξεων που δημιουργούν τριγμούς στα έντυπα μέσα μαζικής ενημέρωσης, επείγει να βρεθεί ένα νέο οικονομικό μοντέλο.
