Σήμερα στο Δουβλίνο θα έχουμε την κλήρωση των προκριματικών του Euro του 2020. Από όποια πλευρά κι αν το δεις, η τελική φάση αυτού του ιστορικού τουρνουά θα είναι ιστορική. Αναμένεται να διεξαχθεί σε δώδεκα πόλεις και σε δώδεκα διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες από τις 12 Ιουνίου μέχρι τις 12 Ιουλίου του 2020. Θα συμμετάσχουν σε αυτά τα τελικά συνολικά 24 ομάδες, όπως ακριβώς και στο Euro του 2016, που έγινε στη Γαλλία και το κέρδισε η Πορτογαλία.
Το σχέδιο του πρώην προέδρου
Η ιδέα μιας διοργάνωσης τα τελικά της οποίας θα διεξάγονταν σε ολόκληρη την Ευρώπη κι όχι σε μία ή δύο ευρωπαϊκές χώρες, ανήκει στον πρώην πρόεδρο της UEFA Μισέλ Πλατινί. Η καριέρα τού πρώην γάλλου ποδοσφαιριστή στην προεδρία της UEFA έληξε κάπως άδοξα, αφού κατηγορήθηκε για χρηματισμό, όμως ο Πλατινί ήταν αυτό που λέμε «ευρωπαίος πολίτης»: το είδος αρχίζει να γίνεται όλο και περισσότερο δυσεύρετο.
Ο Πλατινί ήταν και είναι φανατικός της ευρωπαϊκής ενοποίησης και πίστευε ότι η δύναμη του ποδοσφαίρου είναι τεράστια σε ό,τι έχει να κάνει με τα κοινωνικά μηνύματα. Επί των ημερών του αναβαθμίστηκε και αυτονομήθηκε η αρμόδια επιτροπή της UEFA για τα ζητήματα ρατσισμού (η περίφημη FARE που λειτουργεί πλέον με δικούς της παρατηρητές), ενώ έγιναν από την ευρωπαϊκή ομοσπονδία τεράστιες καμπάνιες ευαισθητοποίησης, που αφορούσαν τις φυλετικές διακρίσεις.
Ο Πλατινί είδε τα τελικά του Πανευρωπαϊκού Πρωταθλήματος ως μια ευκαιρία για να στείλει η UEFA ένα μήνυμα ότι η ένωση της Ευρώπης δεν είναι και τόσο δύσκολη υπόθεση, αν αρχίσουμε από τα απλά: πρώτα από όλα από τη μοιρασιά της απόλαυσης (και των εσόδων) του ίδιου του ποδοσφαίρου. Νομίζω πως ούτε ο ίδιος μπορούσε να φανταστεί πως έξι χρόνια μετά την ανακοίνωση του σχεδίου, η ανάγκη αυτή θα ήταν ακόμα πιο επίκαιρη. Το γεγονός ότι τα τελικά θα γίνουν στο Λονδίνο του Brexit δείχνει πόσο η ενοποίηση παραμένει όνειρο απατηλό. Από τη χρονιά της ανακοίνωσης του σχεδίου μέχρι σήμερα, η Ευρώπη βρήκε κυρίως αφορμές για να συνεχίσει να είναι χωρισμένη.
Αριστα στην προετοιμασία
Ο Πλατινί έχτισε πολύ προσεκτικά το σχέδιό του γνωρίζοντας ότι δεν θα ήταν εύκολο να βρει ανταπόκριση. Πρωτομίλησε για αυτό σε μια συνέντευξη Τύπου, στις 30 Ιουνίου 2012, μία μέρα πριν από τον τελικό του Euro 2012. Είχε πει τότε ότι οι τότε οικοδέσποινες Πολωνία και Ουκρανία είχαν συνεργαστεί τόσο καλά ώστε η UEFA δεν έχει πλέον δικαίωμα να φοβάται τις συνδιοργανώσεις – είχε μάλιστα τονίσει ότι και η Ελβετία και η Αυστρία που είχαν συνδιοργανώσει τα τελικά του Euro του 2008 είχαν πάρει άριστα.
Τότε έκανε και γνωστή για πρώτη φορά την ιδέα του, υπό μορφή ερώτησης. «Γιατί να υπάρχει μόνο μία οικοδέσποινα χώρα για τα τελικά του Euro 2020, όταν αυτό θα μπορούσε να διασκορπιστεί σε δώδεκα ή και δεκατρείς χώρες σε όλη την Ευρώπη;» είχε ρητορικά ρωτήσει τους παρευρισκόμενους δημοσιογράφους. Πολλοί πίστεψαν τότε πως ο Γάλλος ήθελε απλά να δημιουργήσει ένα θέμα συζήτησης και τίποτα άλλο: του Πλατινί αυτό του άρεσε πολύ. Στις 6 Δεκεμβρίου του 2012, μερικούς μήνες αργότερα, όταν η UEFA ανακοίνωσε ότι τα τελικά του Euro 2020 θα πραγματοποιούνταν σε διάφορες πόλεις σε όλη την Ευρώπη ώστε να γιορταστούν τα 60χρονα γενέθλιά της, όλοι κατάλαβαν πως ο Πλατινί σοβαρολογούσε. Θύμωσαν μόνο οι Τούρκοι που είχαν υποβάλει τον πληρέστερο φάκελο για να αναλάβουν τη διοργάνωση των τελικών: κανείς άλλος. Η δική μας ομοσπονδία, που είχε κι αυτή όνειρα να διοργανώσει τελικά του Euro, είχε αποσύρει την υποψηφιότητα σε χρόνο ρεκόρ: ούτε που τη θυμάται κανείς.
Η κρίση δημιουργεί ευκαιρίες
Η UEFA υποστήριξε στη συνέχεια ότι η φιλοξενία του πρωταθλήματος σε πολλές και διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες ήταν μια λογική απόφαση σε μια περίοδο οικονομικών προβλημάτων σε όλη την Ευρώπη: το 2012 βρισκόμασταν στην καρδιά της οικονομικής κρίσης. Στην πραγματικότητα, πέρα από τα όνειρα του Πλατινί, υπήρχε πλέον και κάτι καινούργιο στις διοργανώσεις: ο τρόμος του ISIS. Η UEFA έβλεπε πόσο μεγάλη ήταν πια η δυσκολία αστυνόμευσης της διοργάνωσης από μία και μόνη χώρα.
Το 2016, όταν τα τελικά του ευρωπαϊκού πρωταθλήματος έγιναν στη Γαλλία, ο Πλατινί δεν υπήρχε, αφού είχε χάσει τη θέση του λόγω των γνωστών σκανδάλων, όμως οι συνεργάτες που άφησε πίσω του τον ευγνωμονούσαν και τον αποθέωναν για το σχέδιό του. Η διοργάνωση του Euro από τους Γάλλους ήταν η πιο αγχώδης στην ιστορία. Ο ISIS απειλούσε ότι θα χτυπήσει παντού, η γαλλική αστυνομία έχοντας παράπονα από την οικονομική πολιτική του προέδρου Ολάντ έκανε τη δουλειά της βαριεστημένα, τα επεισόδια που έγιναν ήταν τεράστια.
Μια βραδιά μετά τους ημιτελικούς, όταν οι άνθρωποι της UEFA έφτασαν στο Παρίσι για τον τελικό, που ήταν και το μοναδικό ματς που είχε απομείνει, η ένταση ήταν τόσο μεγάλη ώστε δύο τουλάχιστον από τα μέλη της οργανωτικής επιτροπής έβαλαν τα κλάματα! Ολοι έλεγαν ότι παρότι τα έσοδα ήταν μεγάλα και εν τέλει όλα κύλησαν ομαλά, η UEFA δεν αντέχει άλλο τέτοιο διοργανωτικό μαρτύριο.
«Πάρτι» από τη Γλασκώβη ως το Αμστερνταμ και το Μπακού
Η επιλογή των πόλεων έγινε με τρόπο που να φαίνεται ότι στο μεγάλο ευρωπαϊκό πάρτι που θα γίνει το 2020 έχουν όλοι δικαίωμα συμμετοχής. Το Γουέμπλεϊ θα φιλοξενήσει τα ημιτελικά και τα τελικά σε ένα καταπληκτικό Final 4 που ετοιμάζεται ήδη, αλλά μέχρι να φτάσουμε σε αυτό θα δούμε παιχνίδια να γίνονται παντού: από τον Βορρά μέχρι τον Νότο. Το εναρκτήριο ματς θα γίνει στο Ολίμπικο της Ρώμης, που προτιμήθηκε μεταξύ του Αμστερνταμ, της Γλασκώβης και της Αγίας Πετρούπολης, που θα φιλοξενήσουν και αυτές παιχνίδια, όπως ακριβώς και το Δουβλίνο, το Μόναχο, η Κοπεγχάγη, το Μπιλμπάο, το Μπακού, το Βουκουρέστι και η Βουδαπέστη.
Από τις δώδεκα επιλεγμένες πόλεις και χώρες, οκτώ πόλεις και επτά χώρες δεν έχουν ποτέ φιλοξενήσει τελικούς Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος. Η UEFA εποπτεύει τη διαδικασία από την αρχή κι έβγαλε από τη διοργάνωση τις Βρυξέλλες: το νέο εθνικό στάδιο των Βέλγων μπορεί να μην είναι έτοιμο. Το Μπιλμπάο δεν ήταν οικοδέσποινα πόλη όταν η Ισπανία φιλοξένησε τα τελικά του Euro το 1964 ενώ χώρες όπως το Αζερμπαϊτζάν, η Δανία, η Ουγγαρία, η Ρουμανία, η Ιρλανδία και η Σκωτία δεν έχουν φιλοξενήσει ποτέ κάποια μεγάλη διοργάνωση.
Από τα δώδεκα επιλεγμένα στάδια, μόνο δύο έχουν φιλοξενήσει αγώνα τελικών Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος: το Ολίμπικο της Ρώμης (1968 και 1980) και το Γιόχαν Κρόιφ Αρένα (2000). Στο Γουέμπλεϊ έχει γίνει ο τελικός του Euro 1996, αλλά εκείνο το στάδιο γκρεμίστηκε: το σημερινό στάδιο Γουέμπλεϊ είναι καινούργιο. Η UEFA πιστεύει πως αν μια χώρα φιλοξενεί έναν ελάχιστο αριθμό αγώνων όλα θα είναι πιο εύκολα: και η διοργάνωσή τους και η αστυνόμευση. Στην πραγματικότητα τα τελικά του Euro του 2020 είναι μια δοκιμή: αν η διοργάνωση στεφθεί με επιτυχία θα γίνεται έτσι πάντα. Θα αλλάζουν απλά οι πόλεις και θα είναι όλοι ευχαριστημένοι. Διότι δώδεκα υπέροχα γήπεδα σε όλη την Ευρώπη μπορείς πάντα να βρεις. Χώρες διατεθειμένες να ζήσουν με τον τρόμο του ISIS ξοδεύοντας συγχρόνως εκατομμύρια είναι δύσκολο.
