«Είναι καλύτερο να τρώτε τα φρούτα το πρωί», «Να μην τα καθαρίζετε, η φλούδα έχει βιταμίνες», «Τα φρέσκα φρούτα δυναμώνουν το μυαλό», «Φρούτα: ο θησαυρός της γης»…
Θυμάμαι και τη δασκάλα μου στο Δημοτικό, την κυρία Κούλα, να μας βάζει να γράψουμε έκθεση με θέμα «Τα φρούτα του φθινοπώρου». Τότε δεν τα έβαζα στο στόμα μου. Σήμερα θα μπορούσα να τρέφομαι αποκλειστικά με φρούτα, αν είχαν γεύση. Θυμάμαι ακόμη εκείνη την ένταση, το ξάφνιασμα της δροσιάς, τη γλυκιά ευφορία που άφηνε ένα καλοκαιρινό ροδάκινο ή η πρώτη μπουκιά από ένα ζουμερό καρπούζι.
Τώρα τα περισσότερα φρούτα είναι σαν σκιά του εαυτού τους: ίδια στο σχήμα (αν και οι Ιάπωνες έφτιαξαν και τετράγωνα καρπούζια!), ίδια και στη γεύση. Δηλαδή χωρίς γεύση. Και εφέτος, από όπου κι αν αγόρασα – από σουπερμάρκετ, από βιολογικά «μπακάλικα», από λαϊκές αγορές ή κατευθείαν από τον παραγωγό – απογοητεύτηκα με την ανοστίλα τους. Κάτι σαν να έτρωγα ένα αποτυχημένο demo της φύσης. Μόνο τα σταφύλια κρατούν κάτι από τη γεύση τους, αντιστέκονται, θαρρείς, με το χαριτωμένο πείσμα μεθυσμένων κουτσαβάκηδων. Κατά τα άλλα, από τη φράουλα τη βιολογική και πανάκριβη και το «πεπόνι-μέλι» που μου τάζει ο μανάβης, πιο εύκολα θα επέλεγα μια τσιχλόφουσκα «με γεύση φράουλα» ή «με άρωμα πεπόνι» που μυρίζει περισσότερο φρούτο από το ίδιο το φρούτο.
Ετσι θα συνεχίσουμε, να μασάμε χαρτί και να υποκρινόμαστε πως είναι φρούτο; Πράγματι, μικροκαλλιεργητές στην Ελλάδα και αλλού παλεύουν σαν σύγχρονοι Δον Κιχώτες απέναντι στα βιομηχανικά καρπούζια-ανεμόμυλους, προσπαθώντας να ξαναδώσουν ζωή και γεύση στους καρπούς. Ομως, οι τιμές τους θυμίζουν κοσμήματα Tiffany και το χειρότερο είναι πως ακόμη και στα δικά τους προϊόντα συχνά η γεύση παραμένει απούσα.
Κι όμως η γεύση δεν είναι πολυτέλεια. Δεν είναι απλώς θερμίδες και βιταμίνες. Είναι μνήμη, είναι το καλοκαίρι και το φθινόπωρο, είναι χαρά, παιχνίδι, η ζωή μας συμπυκνωμένη σε μια μπουκιά. Αν ξαναδείξουμε λίγο σεβασμό στο χώμα, ίσως και να επιστρέψει;
Δύσκολα γυρίζει το ρολόι πίσω τώρα που και οι φρουτοπαραγωγοί έμαθαν να τρέχουν σε λεωφόρους αντί να ανοίγουν μονοπάτια. Το μέλλον διαγράφεται ήδη μπροστά μας: χάπια με γεύση μήλου, αχλαδιού, ακτινίδιου κ.λπ. με πρόσθετες τις βιταμίνες που θα είχε το φρούτο – έτσι θα γλιτώνουμε και το καθάρισμα. Και smoothie φράουλα που δεν θα περιέχει φράουλα αλλά «φυσικό άρωμα φράουλας», που μόνο φυσικό δεν θα είναι. Ηδη, στα γλυκίσματα χρησιμοποιούνται κατά κόρον τεχνητές γεύσεις εργαστηρίου – η διάσημη «λάβα φιστικιού», που τόσο αρέσει, νομίζετε στ’ αλήθεια πως φτιάχνεται αποκλειστικά από φιστίκι Αιγίνης;
Ο άνθρωπος, λένε, μπορεί να φτιάξει τα πάντα. Εφτιαξε λοιπόν και τετράγωνα καρπούζια για να χωράνε καλύτερα στα μικρά ψυγεία. Και συνεχίζει με την ίδια μανία να φυλακίζει τη φύση σε αεροστεγείς συσκευασίες, να την κάνει πιο «βολική», πιο «εύχρηστη», πιο «ομοιόμορφη». Ομως κάπου ανάμεσα στο τέλειο σχήμα και το barcode, χάσαμε την απόλαυση. Σε λίγο η γεύση θα υπάρχει μόνο σε παρφουμαρισμένα χάπια ή ως ανάμνηση σε εκείνη την παλιά φωτογραφία με τη γιαγιά στην αυλή να κόβει το καρπούζι σε φέτες…
