Οπως έχει αναφέρει και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, η χρήση του ηλεκτρονικού χρήματος περιορίζει σημαντικά τη φοροδιαφυγή. Η φοροδιαφυγή δημιουργεί μεγάλες δημοσιονομικές ανισορροπίες οι οποίες οδηγούν σε (χρηματο)οικονομικές κρίσεις, όπως αυτή που δυστυχώς βίωσε η χώρα μας από το 2010 και μετά. Αναφέρω, εδώ, προσωπικές εμπειρίες. Αποφασίζεις να βγεις στο κέντρο της Αθήνας ή σε κάποια παραθαλάσσια περιοχή.
Πριν ακόμα καθίσεις στο τραπέζι, ο σερβιτόρος (η σερβιτόρα) σε πιάνει απροετοίμαστο με την (αθώα) ερώτηση: «Θα πληρώσετε με καρτούλα (sic) ή μετρητά;». Λες και γνωρίζεις, εκ των προτέρων, πόσο θα καταναλώσεις ή έχεις γνώση πόσα ακριβώς μετρητά (μέχρι τελευταίου ευρώ) βρίσκονται στο πορτοφόλι σου.
Στο ήμισυ των περιπτώσεων (βάσει της προσωπικής μου εμπειρίας πάντα) που πληρώσεις με μετρητά, σου εμφανίζουν, όταν φεύγεις, το καλούμενο printout-«απόδειξη» με κάποιες τιμές των προϊόντων, ή, ακόμα χειρότερα, το… ένδοξο «μπακαλόχαρτο» τα οποία δεν αναφέρουν τα πλήρη στοιχεία ή το ΑΦΜ του καταστήματος. Αυτά δεν συνιστούν επίσημη φορολογική απόδειξη.
Ακόμα και όταν πληρώσεις με «καρτούλα», όμως, άλλα προβλήματα ενδέχεται να κάνουν την εμφάνισή τους. Η μηχανή (POS) που υποτίθεται ότι μπορεί να καταγράψει «contactless» την εμπορική συναλλαγή, συχνά δυσκολεύεται να διαβάσει την «καρτούλα».
Αυτό συμβαίνει είτε στην περίπτωση που προσπαθήσεις να χρησιμοποιήσεις (απέλπιδα) τη συγκεκριμένη «καρτούλα» δύο με τρεις φορές, είτε στην περίπτωση που χρησιμοποιήσεις (αν είσαι προνοητικός και έχεις) κάποια άλλη (δεύτερη) «καρτούλα». Οταν λοιπόν το συγκεκριμένο πρόβλημα εμφανιστεί, λογικά υπάρχει άλλη λύση. Η λύση συνίσταται στο να κάνεις απλή εισαγωγή της πρώτης ή δεύτερης «καρτούλας» στη «σχισμή» του μηχανήματος και να πληκτρολογήσεις το προσωπικό σου PIN. Η συγκεκριμένη ενέργεια θα σου επέτρεπε την επιτυχημένη ολοκλήρωση της εμπορικής συναλλαγής.
Ελα, όμως, που η τεχνολογία του καταστήματος συχνά δεν σου επιτρέπει να κάνεις εισαγωγή στη «σχισμή» και να πληκτρολογήσεις το PIN της «καρτούλας» οπότε βρίσκεσαι «μετέωρος» ως προς την πληρωμή! Οπότε, ή θα αρνηθείς να πληρώσεις το κατάστημα (κάτι που «σκοντάφτει» στην αξιοπρέπειά μου καθώς ήδη έχω απολαύσει το δείπνο μου), ή θα αναγκαστείς να χρησιμοποιήσεις μετρητά. Στην τελευταία περίπτωση, επιστρέφουμε στο (πιθανό) σενάριο του «μπακαλόχαρτου».
Οι φορολογικές υπηρεσίες της χώρας έχουν κάνει σημαντικά βήματα στην πάταξη της φοροδιαφυγής, όπως η δημιουργία της ηλεκτρονικής υπηρεσίας «appodixi» για πιθανή καταγγελία (επώνυμα ή ανώνυμα) φορολογικών παραβάσεων. Σίγουρα, όμως, βάσει των προαναφερθέντων, πολύ περισσότερα μπορούν να γίνουν για την αύξηση των φορολογικών εσόδων. Οι φορολογικές αρχές θα ήταν καλό να κοιτάξουν τα θέματα αυτά και οι καταναλωτές να μην ξεχνούν ότι δεν είναι υποχρεωμένοι να πληρώσουν εάν δεν λάβουν απόδειξη ή τιμολόγιο.
Ο κ. Κώστας Μήλας είναι καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο University of Liverpool.
