Στο «όχημα» του ευρωπαϊκού πυρηνικού λόμπι ετοιμάζεται να ανέβει η Ελλάδα. «Πιστεύω ότι πρέπει να είμαστε έτοιμοι να ενταχθούμε στην πυρηνική συμμαχία. Μπορεί αυτό να σοκάρει κάποιους που το ακούν, δεδομένου ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα χωρίς ιστορικό ή εμπειρία στην πυρηνική ενέργεια, αλλά όταν κοιτάζω τις γενικές ενεργειακές εξελίξεις, δεν βλέπω πώς ο κόσμος μπορεί να φθάσει στην ουδετερότητα άνθρακα χωρίς την πυρηνική ενέργεια» ανέφερε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στο συνέδριο που διοργάνωσαν οι «Financial Times» και «Η Καθημερινή», επαναλαμβάνοντας τη θέση που είχε εκφράσει πριν από περίπου έναν χρόνο.

Οι λεπτομέρειες

Ωστόσο, ο διάβολος κρύβεται συνήθως στις λεπτομέρειες. Και αυτό διότι πρόκειται για ένα βήμα κοστοβόρο αλλά και μετέωρο, καθώς η συμβολή της πυρηνικής ενέργειας στην έγκαιρη επίτευξη των ευρωπαϊκών κλιματικών στόχων για το 2030 είναι αμφίβολη. Το πυρηνικό λόμπι προωθεί δύο τύπους πυρηνικών αντιδραστήρων – τον μεγάλης ισχύος Terra Power και κυρίως τους μικρούς αρθρωτούς αντιδραστήρες (Small Modular Reactor – SMR) – υποστηρίζοντας ότι είναι ακίνδυνοι, φθηνοί και «πράσινοι», παραβλέποντας τα ραδιενεργά απόβλητα και το υψηλό τους CAPEX.

Κατ’ αρχάς, από την απόφαση ανάπτυξής τους έως την κατασκευή, δοκιμή και λειτουργία τους μπορεί να μεσολαβήσουν από 10 έως και 15 έτη, άρα η συμβολή τους στην πράσινη μετάβαση θα φανεί προς τα τέλη της επόμενης δεκαετίας. Οσο για τον προϋπολογισμό της κατασκευής τους, είναι ακόμη εξαιρετικά μεγάλος.

Σύμφωνα με μελέτη για τους SMR στην Ελλάδα του καθηγητή στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κ. Παντελή Μπίσκα, το επενδυτικό κόστος για 340 MW (μεγαβάτ) SMR τύπου Nuward είναι εξαιρετικά υψηλό και κυμαίνεται από 1,9 έως 3,9 δισ. ευρώ, που «μεταφράζεται» σε 5.500 ευρώ έως 11.600 ευρώ ανά κιλοβάτ (kW).

Εκτός από το επενδυτικό κόστος, η μελέτη παραθέτει στα αρνητικά της τεχνολογίας τη διαχείριση των αποβλήτων και τις ρυθμιστικές προκλήσεις, ενώ στα θετικά το χαμηλό και σταθερό μεταβλητό κόστος και άρα χαμηλό κόστος λειτουργίας, τις μικρές απαιτήσεις προσθήκης καυσίμου, το μικρότερο ρίσκο συγκριτικά με τους παλιούς αντιδραστήρες και το μικρότερο μέγεθός τους.

Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο καθηγητής Πυρηνικής Φυσικής, κ. Θανάσης Γεράνιος, αυτοί οι νέοι τύποι αντιδραστήρων λειτουργούν όπως οι παλαιοί με την ίδια διαδικασία της σχάσης των πυρήνων του καυσίμου.

«Στην ουσία έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά με τους παλαιούς πυρηνικούς αντιδραστήρες – παράγουν πυρηνικά απόβλητα και υπάρχει κίνδυνος για πυρηνικά ατυχήματα. Επιπλέον δεν έχουν ακόμα δοκιμαστεί στην πράξη – στην Ευρώπη δεν υπάρχει ακόμη κανένας – και υποσχέσεις περί ασφαλέστερων αντιδραστήρων είναι μόνο θεωρητικές» τονίζει ο ίδιος, προσθέτοντας ότι αν θέλουμε πυρηνική ενέργεια θα πρέπει να πάμε στους αντιδραστήρες σύντηξης που δεν παράγουν πυρηνικά απόβλητα και δεν προκαλούν πυρηνικά ατυχήματα.

«Απαιτείται ωστόσο ακόμη μία δεκαετία για την εφαρμογή τους καθώς βρίσκονται σε φάση δοκιμών» υπογραμμίζει ο καθηγητής.

Η ναυτιλία

Σε κάθε περίπτωση ο Πρωθυπουργός ανέφερε σαφώς ότι υπάρχει η πρόθεση για ένταξη της Ελλάδας στην ευρωπαϊκή ομάδα των πυρηνικών χωρών, επισημαίνοντας ότι πρέπει η χώρα να συμμετέχει στον διάλογο για την πυρηνική τεχνολογία με το βλέμμα στη σύντηξη. «Πρέπει επίσης να εξετάσουμε κατά πόσο η πυρηνική τεχνολογία είναι επιλογή για τη ναυτιλία σε έναν ορίζοντα 10-15 ετών από σήμερα» επεσήμανε.

Οι 100 πυρηνικοί αντιδραστήρες (ισχύος 98 GWe) που λειτουργούν σε 12 κράτη-μέλη αντιπροσωπεύουν περίπου το ένα τέταρτο της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται σε ολόκληρη την ΕΕ. Aλλες 66 μονάδες εκτός ΕΕ (Ηνωμένο Βασίλειο, Λευκορωσία, Ρωσία, Ουκρανία και Ελβετία) αντιπροσωπεύουν λίγο περισσότερο από το 30% της ηλεκτρικής ενέργειας στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Η Γερμανία, η οποία επί καγκελαρίας Ανγκελα Μέρκελ είχε εφαρμόσει την πολιτική Energiewende που περιελάμβανε σταδιακή κατάργηση της πυρηνικής ενέργειας, φαίνεται ότι υπό τον νέο καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς σχεδιάζει να ενταχθεί στην ομπρέλα της Γαλλίας που αποτελεί την πυρηνική υπερδύναμη της ΕΕ, αίροντας σταδιακά τις αντιρρήσεις της στη χρήση πυρηνικής ενέργειας, όπως και η Δανία.

Επικαιροποίηση

Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχωρά στην επικαιροποίηση του Προγράμματος Ενδεικτικής Πυρηνικής Πολιτικής. Σύμφωνα με το Reuters, το προσχέδιο αναφέρει ότι τα κράτη-μέλη έχουν θέσει ως στόχο την αύξηση της πυρηνικής ισχύος στα 109 GWe έως το 2050, γεγονός που θα απαιτήσει επενδύσεις 205 δισ. ευρώ για την ανάπτυξη νέων μονάδων πυρηνικής παραγωγής και επιπλέον 36 δισ. ευρώ για την παράταση του χρόνου ζωής των υφιστάμενων αντιδραστήρων. Οι επενδύσεις, σύμφωνα με την Επιτροπή, θα προέλθουν τόσο από δημόσιους όσο και από ιδιωτικούς πόρους.

Σε αυτό πιθανώς θα συμβάλει τόσο η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων όσο και η Παγκόσμια Τράπεζα, η οποία θα αρχίσει να επαναδραστηριοποείται στον χώρο της πυρηνικής ενέργειας, σε συνεργασία με τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας.