Σε στρατηγικό ορμητήριο για την αμερικανική ενεργειακή επέκταση στη Νοτιοανατολική Ευρώπη αναδεικνύεται η Ελλάδα. Και στην πρώτη γραμμή βρίσκεται το φυσικό αέριο, σε όλες του τις μορφές, ως το «κλειδί» για συμφωνίες με γεωπολιτικό βάρος. Η αρχή έγινε με την είσοδο της ExxonMobil στο 60% της κοινοπραξίας Energean – HelleniQ Energy για το ώριμο κοίτασμα του Ιονίου «Block 2», ανοίγοντας τον δρόμο για γεώτρηση στα τέλη του 2026, μια κίνηση που ήταν αποτέλεσμα χρόνιου στρατηγικού σχεδιασμού.

Η συμφωνία υπεγράφη την Πέμπτη στο πλαίσιο της 6ης Συνόδου Διατλαντικής Συνεργασίας για την Ενέργεια (P-TEC) στο Ζάππειο. Εκεί μπήκαν και άλλες κρίσιμες υπογραφές με επίκεντρο την ενίσχυση του Κάθετου Διαδρόμου (Vertical Corridor), δηλαδή του αγωγού που θα μεταφέρει από τις εγκαταστάσεις στη Ρεβυθούσα και την Αλεξανδρούπολη το αμερικανικό LNG με «στάσεις» σε πολλές χώρες των Βαλκανίων προτού φτάσει στην Ουκρανία.

Οσον αφορά τη συμφωνία Exxon – Energean – HelleniQ Energy, κυβερνητικές πηγές αναφέρουν ότι «ψηνόταν» εδώ και έναν χρόνο. «Η Exxon έκανε ενδελεχή και συστηματική έρευνα και αξιολόγησε την επένδυση ώστε να προσδιοριστούν δικαιώματα, κίνδυνοι κ.λπ. Πλέον εκκρεμεί η τυπική έγκριση από το Ελληνικό Δημόσιο ώστε να γίνει και επισήμως παραχωρησιούχος» επισημαίνουν.

Η κοινοπραξία έχει θέσει ως στόχο πριν από το τέλος του 2026 να ολοκληρωθεί η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης και να ληφθεί η τελική επενδυτική απόφαση για τη γεώτρηση. «Το επόμενο βήμα είναι η υποβολή της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων εντός του επόμενου τριμήνου. Δεν μπορούσαμε να ξεκινήσουμε νωρίτερα τις διαδικασίες γιατί η άδεια βγαίνει βάσει συγκεκριμένου γεωτρύπανου. Πλέον το έχουμε – πηγαίνει για δύο γεωτρήσεις που θα γίνουν στο Ισραήλ εντός του 2026 και μόλις ολοκληρωθούν θα έρθει εδώ. Γι’ αυτό είμαστε σίγουροι ότι η πρώτη ερευνητική γεώτρηση μπορεί να γίνει τα τέλη του επόμενου έτους» αναφέρει, μιλώντας στο «Βήμα», ο διευθύνων σύμβουλος της Energean Μάθιος Ρήγας.

Το ζητούμενο πλέον δεν είναι μόνο εάν θα πάρει το «πράσινο φως» από τις αρμόδιες υπηρεσίες, αλλά και ο χρόνος εξέτασης της μελέτης, που σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως στην παραχώρηση των Ιωαννίνων, διήρκεσε περισσότερο από έναν χρόνο, ενώ δικαστικές εμπλοκές έφεραν νέα καθυστέρηση ενάμισι έτους, με συνέπεια να εγκαταλειφθεί. Το κόστος της πρώτης γεώτρησης στη θέση «Ασωπός» του «Block 2», ύψους περίπου 80 εκατ. ευρώ, θα καλυφθεί από την ExxonMobil και θα είναι η πρώτη υπεράκτια ερευνητική γεώτρηση στη Δυτική Ελλάδα ύστερα από τέσσερις δεκαετίες.

Θα ακολουθήσουν επιβεβαιωτικές γεωτρήσεις και, στη συνέχεια, θα «τρέξει» ένα επενδυτικό πρόγραμμα 5 έως 10 δισ. δολαρίων για την ανάπτυξη κοιτάσματος, την εγκατάσταση υποθαλάσσιων υποδομών, την ανάπτυξη μονάδας παραγωγής και των αγωγών μεταφοράς φυσικού αερίου. Σε περίπτωση ανακάλυψης κοιτάσματος υδρογονανθράκων, η ExxonMobil θα αναλάβει τη διαχείριση (operatorship) κατά τη φάση ανάπτυξης που έως τότε θα διατηρεί η Energean. «Εάν τo δυνητικό κοίτασμα περίπου 200 δισ. κυβικών μέτρων (bcm) φυσικού αερίου επιβεβαιωθεί, δεν αποκλείεται να δούμε την Exxon ή κάποιον άλλο ενεργειακό κολοσσό που δραστηριοποιείται στο upstreap να ενδιαφερθεί για άλλα θαλάσσια οικόπεδα όπως τις παραχωρήσεις “Ιόνιο” και “Block 10” της HelleliQ Energy» επισημαίνει κυβερνητικός παράγοντας.

Στο επίκεντρο το LNG

Στο επίκεντρο ωστόσο της συνεργασίας Ελλάδας – ΗΠΑ βρίσκεται και το αμερικανικό LNG με «όχημα» την κοινή γραμμή και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού για απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο. Αλλωστε το είπε και ο υπουργός Εσωτερικών των ΗΠΑ Νταγκ Μπέργκαμ από το βήμα της P-TEC ότι δεν βρισκόμαστε σε μια περίοδο ενεργειακής μετάβασης (energy transition), αλλά σε προσθήκης ενέργειας (energy addition).

Ετσι, την Παρασκευή, στο Ζάππειο υπεγράφη συμβόλαιο 20ετούς διάρκειας για την εισαγωγή αμερικανικού LNG από την κοινοπραξία ΔΕΠΑ Εμπορίας – Aktor. Πρόκειται για το πρώτο μακροχρόνιο συμβόλαιο για αμερικανικό αέριο σε όλη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, το οποίο θα προμηθεύει η Venture Global.

Η συμφωνία αγοραπωλησίας θα τεθεί σε εφαρμογή την 1η Ιανουαρίου 2030. Βάσει των όρων της συμφωνίας, προβλέπεται προμήθεια περίπου 0,7 δισ. κυβικών μέτρων (bcm) ετησίως, με δυνατότητα επέκτασης έως και περίπου 2,1 bcm/έτος. Μάλιστα, πηγές της αγοράς εκτιμούν ότι εάν στην 20ετία η προμήθεια LNG φθάσει τα 4 bcm, με μια τιμή αερίου στα σημερινά επίπεδα των 30 ευρώ/μεγαβατώρα, η αξία του συμβολαίου μπορεί να φθάσει στα 25 δισ. ευρώ.

Στο πλαίσιο του εξαγωγικού χαρακτήρα της συμφωνίας, μέσω του Κάθετου Διαδρόμου υπογράφηκαν στην P-TEC και Συμφωνίες Εκδήλωσης Αμοιβαίου Ενδιαφέροντος με την ουκρανική Naftogaz και τη ρουμανική Nova για διάθεση καυσίμου.

Για να φθάσει όμως το αμερικανικό αέριο στην Ελλάδα και από εδώ στην Ουκρανία απαιτούνται επιπλέον υποδομές σε λιμάνια, FSRU, αγωγούς, ναυπηγεία κ.λπ., γεγονός που ανοίγει την πόρτα για νέα deals και επενδύσεις. Οπως αναφέρει στέλεχος της κυβέρνησης, βρίσκονται σε εξέλιξη συζητήσεις για νέες συμφωνίες. Σήμερα οι υποδομές της χώρας που μπορούν να υποστηρίξουν την υποδοχή αμερικανικού LNG είναι ο τερματικός σταθμός στη Ρεβυθούσα του ΔΕΣΦΑ και η πλωτή μονάδα αποθήκευσης και επαναεριοποίησης φυσικού αερίου (FSRU) Αλεξανδρούπολης της Gastrade του Ομίλου Κοπελούζου, που ωριμάζει και δεύτερο FSRU στη Θράκη.

Στο Ζάππειο πραγματοποιήθηκε και συνάντηση ελλήνων εφοπλιστών με αμερικανούς υπουργούς, με επίκεντρο τεχνικά ζητήματα για τη μεταφορά LNG και τις διακυμάνσεις των τιμών. Για την Ουάσιγκτον, οι έλληνες πλοιοκτήτες αποτελούν κρίσιμο κρίκο της ενεργειακής αλυσίδας καθώς ελέγχουν το 33% του παγκόσμιου στόλου δεξαμενοπλοίων και το 25% των LNG carriers.

Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου, μιλώντας στην P-TEC για τον Κάθετο Διάδρομο, ανέφερε ότι «αντιπροσωπεύει την προσπάθειά μας να δημιουργήσουμε νέες αρτηρίες οι οποίες θα αναζωογονήσουν την περιοχή και θα δημιουργήσουν σταθερότητα, ειρήνη και ευημερία». Σχετικά με τη νέα συμφωνία με την ExxonMobil, ο υπουργός τόνισε ότι η κυβέρνηση είναι «αποφασισμένη να αναπτύξει τις εγχώριες πηγές ενέργειας».