Τρία παιδιά βρίσκονται στον παιδιατρικό θάλαμο ενός νοσοκομείου. Φοβούνται πάρα πολύ και κανείς δεν καταφέρνει να τα παρηγορήσει, ούτε οι γονείς ούτε οι γιατροί. Κι όμως, στο τέλος, μεταξύ τους βρίσκουν τη δύναμη και ξεπερνούν τον φόβο. Εάν αυτά δεν είναι «Επείγοντα Χριστούγεννα», τότε ποιο είναι το αληθινό θαύμα των γιορτών;

«Είναι από εκείνα τα έργα όπου ο κάθε χώρος μεταμορφώνεται σε δικό τους πεδίο δράσης: ο θάλαμος γίνεται προαύλιο, παιδική χαρά, ένα μικρό βασίλειο που το φτιάχνουν τα ίδια. Αυτό που μου αρέσει ιδιαίτερα σε αυτό το έργο είναι ο τρόπος που μιλά για την επούλωση. Μια εγχείρηση, μια ουλή, όταν είσαι παιδί, θεραπεύεται πιο γρήγορα. Με τον ίδιο τρόπο, τα παιδιά μεγαλώνουν και ωριμάζουν καθημερινά, βρέξει – χιονίσει. Είναι σαν να λέμε ότι η αλλαγή, η μεταμόρφωση, ακόμη και η “επανάσταση” είναι κάτι κυτταρικό. Μια φυσική ροπή του ανθρώπου προς το να γίνεται κάθε μέρα λίγο διαφορετικός, λίγο καλύτερος».

Δεν θα περιμέναμε ποτέ μια συμβατική χριστουγεννιάτικη παράσταση από τον Βασίλη Κουκαλάνι και εκείνος δεν μας απογοητεύει. Ανταποκρινόμενος στην πρόσκληση της Γαβριέλλας Τριανταφύλλη (διευθύντρια Προγραμματισμού και Παραγωγής του ΚΠΙΣΝ) ζωντανεύει τη φετινή «Χριστουγεννιάτικη ιστορία» στον Φάρο του Κέντρου Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ), χάρη στη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, με τον τρόπο που γνωρίζει πολύ καλά. Με έναν ρεαλισμό που πατά γερά στη φαντασία και με αληθινό ενδιαφέρον για κάθε μορφή διαφορετικότητας, το έργο αντιμετωπίζει τα παιδιά ως αυτό που πραγματικά είναι: μοναδικά, υπέροχα πλάσματα, γεμάτα άπειρες δυνατότητες.

Η παράσταση «Επείγοντα Χριστούγεννα» που ανεβάζει μαζί με την ομάδα «Συντεχνία του Γέλιου» είναι βασισμένη σε ένα έργο του Φόλκερ Λούντβιχ, του γερμανού θεατρικού συγγραφέα που ανανέωσε τα δεδομένα του παιδικού θεάτρου μέσα από το θέατρο  Grips στο Βερολίνο. Το «Heile, heile Segen» (1980), όπως λέγεται η «μήτρα» από την οποία βγήκαν τα «Επείγοντα Χριστούγεννα», ο Λούντβιχ το είχε συγγράψει με έναν ηθοποιό της ομάδας του Grips, τον Κρίστιαν Βάιτ (1935-2011).

Πέρα από τα φωτάκια

Ο Κουκαλάνι το επεξεργάστηκε και το διασκεύασε καθώς προσπαθούσε να αναμετρηθεί με το πνεύμα των Χριστουγένων.  «Στην επιφάνεια, οι αξίες που προβάλλουν οι γιορτές μέσα από τις διαφημίσεις είναι η καλοσύνη, η ευγνωμοσύνη, η ελπίδα, η χαρά και, βέβαια, η έννοια της οικογένειας και της κοινότητας. Αξίες που καλούμαστε δήθεν να ανακαλύψουμε μέσα από δώρα, γεμάτα τραπέζια, φωτάκια και στολίδια.

Αν, όμως, απομονώσει κανείς αυτές τις έννοιες από το γιορτινό περιτύλιγμα, η καλοσύνη, για παράδειγμα, ή η διάθεση να βλέπεις τον κόσμο με καλή προαίρεση είναι ιδιότητες που, πιστεύω, ενυπάρχουν ήδη στον άνθρωπο. Φαίνονται καθαρά στην καθημερινότητα, ιδίως στα παιδιά, μέσα στους μικρούς θριάμβους της ζωής τους».

Το έργο του Λούντβιχ από μια εποχή όπου είχε αρχίσει να εστιάζει σε θέματα που στρέφονταν γύρω από την προσωπική και συλλογική χειραφέτηση των παιδιών τού φάνηκε ιδανικό για να εκφράσει αυτές τις σκέψεις.

«Διαδραματιζόταν σε νοσοκομείο, ένα περιβάλλον που σήμερα έχει αλλάξει ριζικά. Σκέφτηκα πως σε έναν τέτοιο χώρο θα μπορούσαν να εκτυλιχθούν ιστορίες που να εκφράζουν με πιο αληθινό τρόπο τις λεγόμενες “χριστουγεννιάτικες αξίες” χωρίς διδακτισμούς και χωρίς τη συνηθισμένη χριστιανική ηθικολογική κατήχηση. Να δείξουμε, δηλαδή, ότι αυτές οι αξίες είναι αρετές που οι άνθρωποι ούτως ή άλλως κατέχουν, ότι τα παιδιά έχουν μια φυσική ροπή προς την καλοσύνη, τη γενναιοδωρία και τη φροντίδα.

Γιατί πιστεύω πως ένα παιδί μοιάζει με το μωρό που μαθαίνει τις πρώτες του λέξεις: βλέπει την μπάλα και λέει “μπάλα”. Και αμέσως μετά, ενθουσιασμένο από την ανακάλυψή του, ονομάζει “μπάλα” οτιδήποτε του φαίνεται στρογγυλό. Με τον ίδιο τρόπο, θεωρώ ότι όταν ένα παιδί “ξεκλειδώσει” μέσα του μια έννοια – ας πούμε την ευγνωμοσύνη–, τότε αρχίζει να τη βλέπει παντού γύρω του, γιατί έχει πια αποκτήσει την εμπειρική εκείνη ανταπόκριση που του επιτρέπει να την αναγνωρίζει».

Η μουσική της παράστασης

Αυτό είναι το έκτο έργο του Φόλκερ Λούντβιχ που ανεβάζει ο Κουκαλάνι με την ομάδα του «Συντεχνία του Γέλιου». Παραστάσεις όπως «Μια γιορτή στου Νουριάν» ή «Τζέλα, Λέλα, Κόρνας και Κλεομένης» έχουν γίνει κλασικές και έχουν αποκτήσει δικό τους φανατικό κοινό.

Από τη μία είναι η πένα του Λούντβιχ, με κάθε έργο του να μας καλεί να κοιτάξουμε τον άλλον με πιο ανοιχτά μάτια, να θυμηθούμε πως η διαφορετικότητα δεν είναι εμπόδιο αλλά γέφυρα και να μιλάμε στα παιδιά με σεβασμό, ειλικρίνεια και ελπίδα. Από την άλλη, η «σφραγίδα» του Κουκαλάνι, εδώ μέσα από τη δική του διασκευή μαζί με την Ιωάννα Λιούτσια, στη σκηνοθεσία, αλλά και ως ηθοποιός. Από κοντά και η εξαιρετική μουσική που συνηθίζει να συνοδεύει τις παραστάσεις του και να δίνει νέα ζωή στα έργα.

Η συνεργασία του με τους Active Member και κυρίως με τον Φοίβο Δεληβοριά έχει αφήσει εποχή στο παιδικό θέατρο – τραγούδια όπως το «Ενας ίσον κανένας, ίσον μηδέν» έχουν ήδη γίνει instantΣτα «Επείγοντα Χριστούγεννα», τα τεσσεράμισι τραγούδια της παράστασης – το μισό εξ αυτών ραπάρισμα, όπως θα εξηγήσει ο Κουκαλάνι – έχουν γράψει ο Σπύρος Γραμμένος και η Αννη Θεοχάρη.

Ακόμα πιο σημαντικό όμως είναι αυτό που ενώνει όλες αυτές τις παραστάσεις: «Είναι η εμψύχωση των παιδιών, η ματιά που τα αναγνωρίζει ως κοινωνικά υποκείμενα, ως μια συλλογικότητα που γεννά προοπτική, αισιοδοξία για την κοινωνία και τη ζωή. Η χειραφέτηση, η ανεξαρτητοποίηση, το ότι μεγαλώνουν και προχωρούν, ότι κάνουν όνειρα προσωπικά και κοινά, όλα αυτά δημιουργούν αυτοπεποίθηση. Αυτή δεν έρχεται από μόνη της, οικοδομείται μέσα από εμπειρίες, μέσα από το συλλογικό ξεπέρασμα του φόβου, από τη μετάβαση “στην άλλη μεριά”. Τα παιδιά έχουν μια έμφυτη τόλμη προς την ουτοπία και αυτό είναι πραγματικά συναρπαστικό».

INFO: «Επείγοντα Χριστούγεννα» στον Φάρο του ΚΠΙΣΝ στις 21, 23, 25, 27, 28, 29, 30 Δεκεμβρίου 2025 και 1, 3, 4, 5 και 6 Ιανουαρίου 2026.