Από τις 7 έως τις 13 Αυγούστου, το αρχαίο θέατρο Πυθαγορείου στη Σάμο θα μετατραπεί για ακόμη μία φορά σε σημείο συνάντησης της παγκόσμιας μουσικής δημιουργίας. Το Samos Young Artists Festival (SYAF), το οποίο ιδρύθηκε το 2010 και φέτος γιορτάζει τη 15η του διοργάνωση, αποτελεί πλέον έναν κορυφαίο προορισμό για τους λάτρεις της κλασικής, της τζαζ και της λόγιας μουσικής. Ο διακεκριμένος τσελίστας Τιμόθεος Γαβριηλίδης-Πέτριν και η διεθνούς φήμης πιανίστα Μάσα Ιλιάσοφ, οι οποίοι υπογράφουν τον καλλιτεχνικό σχεδιασμό του, μιλούν στο «Βήμα».
Τι σημαίνει για εσάς αυτή η συνεργασία και ποιο είναι το προσωπικό σας όραμα για τη φετινή διοργάνωση;
«Η συνεργασία μας ήταν και συνεχίζει να είναι μια πολύ ευχάριστη και παραγωγική εμπειρία. Νιώθουμε μεγάλη άνεση και εμπιστοσύνη, καθώς γνωρίζουμε καλά τι προσφέρει ο καθένας. Πιστεύουμε ότι, επειδή είμαστε τόσο διαφορετικοί, η συνεργασία μας φέρνει μια ιδιαίτερη ισορροπία και διαφορετικά χαρακτηριστικά στον συνολικό θεσμό. Κάθε χρόνο προγραμματίζουμε επτά μοναδικές συναυλίες, διαφορετικές μεταξύ τους. Το όραμά μας είναι, πρώτα απ’ όλα, να ικανοποιούμε τις προσδοκίες του αφοσιωμένου μας κοινού και, επίσης, να προσελκύουμε νέα μέλη στη διαρκώς αναπτυσσόμενη μουσικόφιλη κοινότητά μας».
Ποια ήταν τα βασικά σας κριτήρια στον σχεδιασμό του φετινού προγράμματος; Υπάρχει κάποιο νήμα που ενώνει όλες τις συναυλίες;
«Στα 15 χρόνια ύπαρξης του SYAF, τα κριτήριά μας δεν έχουν αλλάξει. Είναι, φυσικά, η ποιότητα της μουσικής που προγραμματίζουμε σε συνδυασμό με τους μουσικούς που προσκαλούμε. Μας αρέσει να παρουσιάζουμε νέους, καθώς και ήδη καταξιωμένους καλλιτέχνες, που κατέχουν αυτό που λέμε “χάρισμα”, το οποίο πάντα βοηθά στη ζωντανή επικοινωνία μιας τέχνης. Νιώθουμε ότι αυτό το νήμα στο οποίο αναφέρεστε είναι κάτι αόρατο, κρυμμένο πίσω από όλα όσα συμβαίνουν στη σκηνή. Είναι η πραγματική ουσία του Φεστιβάλ: το γεγονός ότι, μέσα σε μία εβδομάδα, είκοσι καλλιτέχνες – αρχικά άγνωστοι μεταξύ τους – συνεργάζονται, γίνονται φίλοι και εμφανίζονται μαζί στη σκηνή. Είναι μια όμορφη εμπειρία».
Ποια είναι η θέση και η πρόκληση ενός νέου μουσικού σήμερα στον κόσμο της λόγιας μουσικής; Πώς μπορεί ένα φεστιβάλ να λειτουργήσει ως καταλύτης;
«Στις μέρες μας, οι νέοι μουσικοί βρίσκονται διχασμένοι ανάμεσα σε δύο διαφορετικούς κόσμους: έναν κόσμο εσωστρέφειας, στον οποίο οφείλουν να βυθιστούν με ακλόνητη αφοσίωση και υπομονή ώστε να αναπτύξουν την τέχνη τους, και έναν κόσμο εξωστρέφειας, στον οποίο πρέπει να ανακαλύψουν πώς και πού να εκφράσουν τον καρπό των κόπων τους. Πώς να προσεγγίσουν το κοινό και, ταυτόχρονα, πώς να ξεκινήσουν και να διατηρήσουν μια καριέρα. Είναι ένα δύσκολο έργο. Το Φεστιβάλ βοηθάει και στα δύο. Δίνουμε στους καλλιτέχνες μας τον χρόνο και τον χώρο να ασχοληθούν αποκλειστικά με την τέχνη τους και, ύστερα, φροντίζουμε για όλα τα υπόλοιπα. Τους φέρνουμε πιο κοντά στο κοινό μας και σε όλους όσοι ακολουθούν το Φεστιβάλ μας διεθνώς».
Ποια χαρακτηριστικά ξεχωρίζετε στους νέους καλλιτέχνες που συμμετέχουν στο φετινό πρόγραμμα; Τι σας συγκινεί σε αυτούς;
«Και φέτος, οι νέοι μουσικοί που θα συμμετάσχουν στο Φεστιβάλ μας είναι εξαιρετικοί. Oλοι τους έχουν να πουν μια ιστορία και είναι απόλυτα αφοσιωμένοι σε αυτήν. Μπορούμε να νιώσουμε την ιδιοσυγκρασία τους μέσα από τη μουσική τους και το κοινό μας θα έχει τη δυνατότητα να το βιώσει αυτό σε μερικές πολύ συγκινητικές παραστάσεις. Στις 9 Αυγούστου, ο τσελίστας Κόλμαν Ιτζκοφ θα παρουσιάσει ένα πρωτότυπο ρεσιτάλ, στο οποίο θα περιγράψει τα συστατικά μιας ψυχής μέσα από εκλεκτές μουσικές επιλογές. Στις 12 Αυγούστου θα ακούσουμε την Εύα Κουτσοδήμου, μια χαρισματική βιολονίστρια της νεότερης γενιάς, η οποία γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Σάμο και είναι πλέον μέλος της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης. Το να ξαναπαίξει μουσική στον τόπο όπου μεγάλωσε σίγουρα θα προκαλέσει έντονα συναισθήματα σε πολλούς στο θέατρο».
Τι σημαίνει για εσάς να μεταφράζει ένας νέος μουσικός ένα έργο του παρελθόντος στο δικό του παρόν; Πώς το ενθαρρύνετε αυτό στο πλαίσιο του Φεστιβάλ;
«Είναι γνωστό ότι οι κλασικοί μουσικοί ταξιδεύουν στον χρόνο. Αφοσιωνόμαστε βαθιά σε διαχρονικά αριστουργήματα του παρελθόντος και φέρνουμε στην επιφάνεια όλα τα στοιχεία που τα συνθέτουν. Oταν ερμηνεύουμε μουσική, δεν βιώνουμε μόνο τις αισθήσεις που δημιουργούνται από τους ήχους που παράγουμε. Αισθανόμαστε και τα μηνύματα που κρύβονται κάτω και ανάμεσα στις νότες: μηνύματα αγάπης, απελπισίας, χαράς, φόβου και ελπίδας· όλες τις συνειδητές και υποσυνείδητες σκέψεις που οι μεγάλοι συνθέτες και συνθέτριες του παρελθόντος χάραξαν στη μουσική τους – μηνύματα που θα περάσουν σε πολλές ακόμη γενιές. Είναι συγκινητικό να το σκεφτόμαστε μόνο αυτό και ακόμη πιο συγκινητικό να βλέπουμε νέους μουσικούς να ασχολούνται με ζήλο και αφοσίωση με την αποκωδικοποίηση του έργου που άφησαν πίσω τους αυτοί οι μεγάλοι δημιουργοί. Ταυτόχρονα, όμως, έχουμε ένα μεγάλο αίσθημα ευθύνης για το μέλλον. Πέρυσι, το Iδρυμα Schwarz δημιούργησε ένα νέο ετήσιο πρόγραμμα με τίτλο “Young Composer in Residence”, μέσω του οποίου αναθέτουμε σε νέους συνθέτες τη δημιουργία νέων έργων, που θα παρουσιαστούν σε παγκόσμια πρώτη στο Φεστιβάλ. Με αυτόν τον τρόπο στηρίζουμε τη μουσική δημιουργία στη σύγχρονη εποχή και, ταυτόχρονα, αφήνουμε κάτι πίσω για τις επόμενες γενιές».
Το αρχαίο θέατρο του Πυθαγορείου είναι ένας χώρος με συμβολισμούς. Πώς επηρεάζει η ενέργεια και η ιστορία του την ερμηνεία των έργων;
«Το Αρχαίο Θέατρο του Πυθαγορείου είναι πράγματι ένας τόπος ιδιαίτερος, που συνδυάζει ειδυλλιακή ομορφιά με μια μυστηριώδη ιστορία. Αυτός ο συνδυασμός είναι δυσεύρετος – μια πηγή έμπνευσης για όλους μας. Eνας από τους καλλιτέχνες μας το 2023 μάς εκμυστηρεύτηκε ότι ένιωσε σαν μονομάχος πάνω στη σκηνή. Το ίδιο το θέατρο δίνει στους μουσικούς μια αίσθηση ορμής».
Ποιο είναι το μέλλον των μικρών, αλλά διεθνώς φιλόδοξων φεστιβάλ όπως αυτό της Σάμου, μέσα σε έναν παγκόσμιο πολιτιστικό χάρτη που αλλάζει διαρκώς;
«Φυσικά, ελπίζουμε ότι οι αλλαγές που βιώνουμε σχεδόν καθημερινά πλέον παγκοσμίως δεν θα επηρεάσουν αρνητικά το Φεστιβάλ. Ο θεσμός είναι για εμάς σαν ένα πολύτιμο κόσμημα, το οποίο προσπαθούμε να συντηρήσουμε και να προστατεύσουμε όσο καλύτερα μπορούμε. Δεν μπορούμε να μιλήσουμε εκ μέρους άλλων φεστιβάλ. Αυτό που γνωρίζουμε, όμως, είναι ότι το καθήκον μας στέκεται απέναντι στη μουσική και στους ανθρώπους που έρχονται να την ακούσουν. Η ισορροπία ανάμεσα στη διατήρηση των τεχνών και, ταυτόχρονα, την κάλυψη των αναγκών του κοινού μας είναι καθήκον μας».
