Η οπτική οξύτητα του κάθε ανθρώπου είναι διαφορετική, ωστόσο όλοι οι αναγνώστες, τη στιγμή που διαβάζουν, μοιράζονται κάτι κοινό: μια επιλεκτική, αλλά εξαιρετική περιφερειακή όραση που τους επιτρέπει, όσο περνούν οι λέξεις από μπροστά τους, να διακρίνουν τον χάρτινο πύργο στο κομοδίνο.

Τα αδιάβαστα βιβλία, με λίγα λόγια, είναι πολλά, και ενδέχεται να γίνουν περισσότερα από τη στιγμή που τρεις νέοι εκδοτικοί στην Ελλάδα, σαν κρασί σε αφυδατωμένο οργανισμό, μεγαλώνουν ευχάριστα τον ήδη έντονο πονοκέφαλο που ταλαιπωρεί τους βιβλιόφιλους: τι θα πρωτοδιαβάσουν;

Απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα δεν έχουμε, ωστόσο μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι στην εποχή της οθόνης, οι εκδόσεις Γεννήτρια, San Casciano και Ωκυτόκια (όλοι τους με έδρα την Αθήνα και με εξαιρετική αισθητική) προσπαθούν να θωρακίσουν με τη σειρά τους τον πολύτιμο κόσμο του βιβλίου. Κι ας μας καθυστερούν από την ανάγνωση των αδιάβαστων που γκρινιάζουν στη γωνία.

«Το κοινό υπάρχει, διαβάζει και στηρίζει»

View this post on Instagram

A post shared by Γεννήτρια :: Gennitria (@ekdoseis.gennitria)


Για τον συγγραφέα και μεταφραστή Παναγιώτη Κεχαγιά, η απόφαση να ιδρύσει την Γεννήτρια το 2025 δεν ήταν εύκολη. Έφτασε, όμως, η σωστή στιγμή. «Δουλεύω στον χώρο του βιβλίου από το 2016 και πλέον ένιωθα πως είχα συγκεντρώσει τις γνώσεις που απαιτούνται για ένα τέτοιο εγχείρημα – που δεν είναι και λίγες».

Πόσο διαφορετικό είναι, όμως, όταν από αναγνώστης, μεταφραστής και συγγραφέας, γίνεσαι εσύ αυτός που «δίνει» ένα βιβλίο στο κοινό; Ο Παναγιώτης θεωρεί πως είναι τρομερή πολυτέλεια να μοιράζεσαι κάτι που σε συγκινεί, σε αλλάζει και σε διαμορφώνει. «Βλέπεις το γούστο σου, το λογοτεχνικό σου αισθητήριο, να δοκιμάζεται δημόσια. Κρατάς ένα όμορφο βιβλίο στα χέρια σου και να λες ‘‘εγώ το έφτιαξα αυτό’’. Επίσης κάνεις αυτό που θέλεις χωρίς να χρειάζεται να πάρεις έγκριση από κανέναν».

Οι άνθρωποι που δεν θεωρούν τον εαυτό τους συστηματικό αναγνώστη ενδεχομένως να παραξενεύονται όταν διαβάζουν για νέους εκδοτικούς στην Ελλάδα του 2025, αλλά το κοινό υπάρχει, διαβάζει και στηρίζει, σύμφωνα με τον Παναγιώτη. «Στην Ελλάδα, για διάφορους λόγους, αυτή τη στιγμή διανύουμε χρυσή εποχή μικρών εκδοτικών οίκων. Αυτό που δεν έχουμε, δυστυχώς, είναι χρυσή εποχή βιβλιοπωλείων. Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι η υπερπαραγωγή τίτλων, η οποία δεν επιτρέπει στους αναγνώστες να “συναντηθούν” στα καλά βιβλία και να εντείνουν έτσι τη δημόσια συζήτηση γύρω από αυτά».


Στα μέσα Νοεμβρίου θα κυκλοφορήσουν τα δύο επόμενα βιβλία της Γεννήτριας: θα επανεκδοθεί ο θρυλικός «Κωνσταντίνος» του Παναγιώτη Ευαγγελίδη, ένα queer μυθιστόρημα που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1997. Επίσης, θα βγει και το «Τα θέλω όλα», το ντεμπούτο του Ντόμινικ Αμερένα, ενός νέου Αυστραλού συγγραφέα, «που έχει ήδη κάνει πολύ θόρυβο σε Αγγλία και Αυστραλία. Πρόκειται για ένα λογοτεχνικό μυστήριο που στο κέντρο του έχει μια μεγάλη και εξαφανισμένη φεμινίστρια συγγραφέα – επινοημένη φυσικά».

Την άνοιξη θα εκδοθεί επίσης η νουβέλα «Οι έντεκα» του Πιέρ Μισόν και «στο συγγραφικό μέτωπο, στα τέλη της άνοιξης θα βγει στην Αμερική και ο πρώτος τόμος του ‘‘The Sixth Desert’’, του δεύτερου βιβλίου μου, από τον Eris Press».

«Δεν έχω κάτι να χάσω»


Έως το τέλος του Νοεμβρίου, στα ράφια των βιβλιοπωλείων θα εμφανιστούν τα πρώτα βιβλία από τις εκδόσεις San Casciano, προσανατολισμένα – για αρχή – στο πολιτικό δοκίμιο. Θα αφορούν τη γενοκτονία στην Παλαιστίνη, την κλιματική αλλαγή, την ιστορία της αποικιοκρατίας και τον νεοφιλελευθερισμό.

Ο Αλέξανδρος Γαζής, φανατικός αναγνώστης από νεαρή ηλικία, δεν είχε καμία προηγούμενη εμπειρία από τον χώρο των εκδόσεων, αλλά ένιωσε την ανάγκη να κάνει κάτι δικό του. «Είχα φτάσει σε ένα σημείο όπου οι επιλογές μου ήταν είτε να συνεχίσω να κάνω δουλειές που δεν μου πρόσφεραν τίποτα είτε να κάνω αυτό που αγαπώ».

Κάπως έτσι, η απόφαση κατέληξε να είναι κάπως μονόδρομος και αυτό έκανε το ρίσκο που τη συνοδεύει να μην φαντάζει δυσθεώρητο. «Γνωρίζω πως στο κομμάτι του βιοπορισμού από τις εκδόσεις είναι πολύ στενά, ωστόσο για μένα είναι μια δουλειά που καλύπτει πλήρως το κομμάτι του υπαρξιακού νοήματος».

Όσον αφορά το ελληνικό αναγνωστικό κοινό, ο Αλέξανδρος πιστεύει ότι «είναι ήδη εκεί έξω· το ζήτημα είναι να καταφέρει ένας εκδοτικός να πείσει πως κάνει μια δουλειά ποιοτική, επαγγελματική, που να στέκει αισθητικά και σε περιεχόμενο».


Το προσωπικό στοίχημα από την άλλη, είναι τεράστιο. «Πρώτον, είναι η πρώτη φορά που κάνω κάτι εντελώς δικό μου. Οπότε υπάρχει μεγάλη αίσθηση ευθύνης απέναντι στην προσωπική επιλογή να ξεκινήσω κάτι τέτοιο, αλλά επιπλέον και πιο κρίσιμο, η ευθύνη προς όλους τους ανθρώπους με τους οποίους συνεργάζομαι.

Στο τέλος της ημέρας, βέβαια, ο Αλέξανδρος δεν πιστεύει πως έχει κάτι να χάσει, «με την έννοια πως γνωρίζω εξαρχής πως αναφέρομαι σε ένα περιορισμένο αναγνωστικό κοινό. Και λέω περιορισμένο, διότι το δοκίμιο δεν μπορεί να έχει τη φιλοδοξία να τραβήξει το κοινό που τραβάει η λογοτεχνία».

Οι εκδόσεις San Casciano έχουν μια φιλοδοξία: να αποτελέσουν έναν εκδοτικό οίκο όπου ο αναγνώστης που θα παρακολουθεί και θα διαβάζει τους τίτλους που εκδίδονται θα νιώθει πως, τουλάχιστον σε επίπεδο γνωσιακής πλαισίωσης, είναι εφοδιασμένος με επιχειρήματα ώστε να μπορεί να παίρνει θέση απέναντι σε όσα συμβαίνουν.

Συνεργασία, εμπιστοσύνη, αίσθημα συλλογικότητας


Στις εκδόσεις Ωκυτόκια είναι μια ομάδα, αυτό μου είπε από την πρώτη στιγμή η Χρύσα Πετροχείλου η οποία θέλησε «εκπροσωπήσει» τα υπόλοιπα μέλη. «Τα ωκυτόκια – όπως μας αρέσει να μας αποκαλούν για συντομία – αποτελούν μια νεότευκτη και ακόμη υπό διαμόρφωση εκδοτική ομάδα· δεν έχουμε προσωποπαγή χαρακτήρα και παραμένουμε ανοιχτές/οί σε συνεργασίες».

Η αρχή έγινε λίγο πριν πατήσουμε στο 2025 και τα βιβλία εντάσσονται σε τέσσερις θεματικές σειρές: μια σειρά έντεχνου λόγου (SATOR), μία σειρά φιλοσοφικού στοχασμού (ΤΕΝΕΤ), μία σειρά επιστημονικής οπτικής (OPERA) και μία σειρά καλλιτεχνικού ενδιαφέροντος (ROTAS).

Η πρώτη επίσημη κυκλοφορία, στη σειρά SATOR, είναι το μέχρι πρόσφατα ανέκδοτο μυθιστόρημα «Ο άνθρωπος που έζησε υπογείως» (μτφρ. Γιάννη Πεδιώτη»), το οποίο έγραψε το 1941 ο Ρίτσαρντ Ράιτ. Η δεύτερη κυκλοφορία είναι «Η Ευγλωττία της κοινής γλώσσας» του Δάντη Αλιγκιέρι.


«Κάποιες και κάποιοι από εμάς δραστηριοποιούμαστε εδώ και χρόνια στον χώρο του βιβλίου· άλλες και άλλοι προερχόμαστε από συναφείς κλάδους, πάντα γύρω από τον πολιτισμό. Για εμάς, το εγχείρημα αυτό γεννήθηκε σε μεγάλο βαθμό από την ανάγκη να υπάρξει ένας χώρος όπου προτεραιότητα έχουν η συνεργασία, η εμπιστοσύνη και το αίσθημα συλλογικότητας», λέει η Χρύσα.

Πόσες είναι οι πιθανότητες να «μπεις μέσα» όταν ιδρύεις έναν εκδοτικό; «Είναι σχεδόν πάντα μεγαλύτερες από εκείνες να αποκομίσεις πραγματικό κέρδος» και «πράγματι, είναι παράξενο να εμφανίζονται σήμερα τόσοι νέοι εκδοτικοί οίκοι, δεδομένου ότι ήδη δραστηριοποιούνται εξαιρετικοί – παλαιότεροι και νεότεροι. Ελπίζουμε όμως να προσθέσουμε κάτι δικό μας».

Λίγα και καλά βιβλία, αυτό είναι το πλάνο του εκδοτικού που δεν σκοπεύει να κάνει εκπτώσεις στην ποιότητα. «Αυτό που θα θέλαμε είναι να συμβάλουμε κι εμείς – με τον δικό μας ρυθμό και ύφος – στην ελληνική βιβλιογραφία» επισημαίνει η Χρύσα.

«Επιπλέον, επιδιώκουμε να διευρύνουμε σταδιακά τον κύκλο των συνεργασιών και των δραστηριοτήτων μας, συμμετέχοντας πιο ενεργά στην παραγωγή πρωτότυπων έργων και ερχόμενοι συχνότερα σε επαφή με το κοινό μέσα από εκδηλώσεις. Ένα πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση είναι η εικαστική έκθεση «GUT: Για την ποιητική της υπόγειας ύπαρξης», που θα πραγματοποιηθεί στο Plex (Κεραμεικού 28, 10436) από τις 14 έως τις 28 Νοεμβρίου, και της οποίας έχουμε αναλάβει το παράλληλο πρόγραμμα».