Καρκίνος: Η σημασία των βιοδεικτών και οι νέες αποζημιώσεις του ΕΟΠΥΥ

Περισσότερα από 63 χιλιάδες περιστατικά καρκίνου διαγιγνώσκονται κάθε χρόνο στην Ελλάδα, με χιλιάδες συμπολίτες μας να ακολουθούν το δρόμο της φαρμακευτικής θεραπείας, πολλές φορές με άγνωστη εξέλιξη. Προκειμένου οι γιατροί να κάνουν καλύτερη αξιολόγηση των περιστατικών ως προς την αγωγή που πρέπει να ακολουθηθεί, χρησιμοποιούν συγκεκριμένες εξετάσεις, τους βιοδείκτες. Μέχρι σήμερα αποζημιώνονταν 21 βιοδείκτες από τον ΕΟΠΥΥ, και για τις δεκάδες άλλους δεν υπήρχε μέριμνα επιβαρύνοντας είτε τις τσέπες των ίδιων των ασθενών είτε βρίσκονταν κάποια άλλη λύση μέσω επιστημονικών εταιρειών, συλλόγων ασθενών ή φαρμακευτικών. Όμως μετά και από πρόσφατη απόφαση του υπουργείου Υγείας μπήκαν στη αποζημίωση και άλλοι 11 σχετικοί δείκτες που αφορούν σε 39 ενδείξεις για αρκετούς τύπους καρκίνου.

Οι βιοδείκτες, αποτελούν ένα από πλέον χρήσιμα εργαλεία στην αντιμετώπιση του καρκίνου, διότι μέσω των ειδικών αυτών εξετάσεων μπορεί να εξασφαλιστεί το πότε μια θεραπεία για τον καρκίνο είναι αποτελεσματική και πότε όχι.

Η διεύρυνση της χρήσης βιοδεικτών, των εξετάσεων που επιτρέπουν την χορήγηση της κατάλληλης θεραπείας στον κατάλληλο ασθενή έχει βρεθεί πολλές φορές στο επίκεντρο συζήτησης. Ογκολογικοί ασθενείς και επιστημονική κοινότητα, με συμμάχους τις φαρμακευτικές εταιρείες, προάγουν τη διεύρυνση της χρήσης των ειδικών αυτών εξετάσεων, που αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα εξατομικευμένης θεραπείας και επιπλέον μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στη μείωση της δαπάνης και στην εξοικονόμηση πόρων. Το Υπουργείο Υγείας έχει αποδεχτεί την άποψη αυτή και προωθεί την έγκριση νέων βιοδεικτών όπως και τη συνδρομή αυτών στις εγκρίσεις νέων φαρμάκων.

Η σημασία των βιοδεικτών

Όπως επισημαίνει ο πρόεδρος της Ένωσης Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ) στο ΒΗΜΑ, αναπληρωτής καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Εμμανουήλ Σαλούστρος, «Η έγκαιρη ένταξη και αποζημίωση νέων βιοδεικτών στην κλινική πράξη αποτελεί θεμελιώδη προϋπόθεση για την εφαρμογή της ιατρικής ακριβείας στην ογκολογία. Οι βιοδείκτες δίνουν τη δυνατότητα να αναγνωριστούν οι ασθενείς που έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να ωφεληθούν από στοχευμένες θεραπείες ή ανοσοθεραπεία, μειώνοντας παράλληλα τη χορήγηση ακριβών φαρμάκων σε όσους έχουν μικρές πιθανότητες να ανταποκριθούν. Έτσι, ενισχύεται η αποτελεσματικότητα της θεραπείας, περιορίζονται οι ανεπιθύμητες ενέργειες και βελτιώνεται η ποιότητα ζωής των ασθενών».

Τονίζει ακόμη ότι από την πλευρά του συστήματος υγείας, η έγκαιρη αποζημίωση βιοδεικτών συνδέεται με ουσιαστική εξοικονόμηση πόρων. «Ευρωπαϊκές αναλύσεις κόστους-αποτελεσματικότητας έχουν δείξει ότι η χρήση βιοδεικτών σε συγκεκριμένες ενδείξεις μπορεί να μειώσει έως και 20–30% τη φαρμακευτική δαπάνη, καθώς αποφεύγονται θεραπείες χωρίς αναμενόμενο κλινικό όφελος. Επιπλέον, περιορίζεται το κλινικό και οικονομικό βάρος που δημιουργούν οι ανεπιτυχείς θεραπείες, με λιγότερες νοσηλείες και μειωμένες επιπλοκές».

Να σημειωθεί ότι για τους ίδιους τους ασθενείς, τα οφέλη είναι ακόμη μεγαλύτερα: η χρήση βιοδεικτών μπορεί να διπλασιάσει ή και να τριπλασιάσει τα ποσοστά ανταπόκρισης σε ορισμένες θεραπείες και έχει συσχετιστεί με σημαντική αύξηση της συνολικής επιβίωσης σε στοχευμένες ομάδες. «Η πρόσβαση σε αξιόπιστους βιοδείκτες δεν αποτελεί πολυτέλεια, αλλά αναγκαία προϋπόθεση για δίκαιη, αποτελεσματική και βιώσιμη φροντίδα των ογκολογικών ασθενών» μας λέει χαρακτηριστικά ο κ. Σαλούστρος.

Η συμβολή των φαρμακευτικών

Επίσης όπως μας λέει και ο Γενικός Διευθυντής του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ), κ. Μιχάλης Χειμώνας, οι βιοδείκτες αποτελούσαν διαχρονικό αίτημα του συνδέσμου για τη χάραξη της εθνικής στρατηγικής για τον καρκίνο. «Κύριος στόχος πρέπει αν είναι η καλύτερη διαχείριση και φροντίδα των ασθενών και η ανάληψη άμεσης δράσης από τους αρμόδιους φορείς για την αντιμετώπιση των υφιστάμενων εμποδίων στην απρόσκοπτη και ισότιμη πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών στα φάρμακα ακριβείας και στις εξετάσεις βιοδεικτών ώστε να επιτευχθεί η ολιστική αντιμετώπιση της νόσου του καρκίνου».

Μας αναφέρει ακόμη ότι «Στο πρώτο στρογγυλό τραπέζι που διοργάνωσε η πλατφόρμα για τον καρκίνο του ΣΦΕΕ στις 23 Ιανουαρίου 2023 στο γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Αθήνα, για πρώτη φορά οι εμπλεκόμενοι θεσμικοί φορείς (Υπουργείο Υγείας, Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας-ΕΟΠΕ, Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου-ΕΛΛΟΚ κοκ), συμπεριλαμβανομένης και της φαρμακοβιομηχανίας, συζήτησαν ανοιχτά και εποικοδομητικά για την πρόληψη, διαχείριση και αντιμετώπιση του καρκίνου και έγινε η πρώτη αναφορά στην ανάγκη αποζημίωσης των βιοδεικτών».

Ο ΣΦΕΕ στη συνέχεια ανέθεσε το 2023 στην i-hecon την εκπόνηση μελέτης για τη χρήση των βιοδεικτών που διατίθενται στη χώρα μας από το 2014 και μετά και δεν αποζημιώνονται.

Η μελέτη κατέδειξε πως:

1) η συνολική ετήσια δαπάνη σε λιανική τιμή (προ διαπραγματεύσεων) που προκύπτει από την αποζημίωση όλων των βιοδεικτών που δεν αποζημιώνονται σήμερα ανέρχεται σε 18,5 εκατ. ευρώ κατ’ έτος

2) η χρήση (επιλεγμένων για τους σκοπούς της μελέτης) βιοδεικτών λιανικής τιμής (προ διαπραγματεύσεων) 1,8 εκατ. ευρώ προσφέρει εξοικονόμηση 21,3 εκατ. ευρώ στη φαρμακευτική δαπάνη (στη λιανική τιμή προ διαπραγματεύσεων). Δηλαδή 1 ευρώ επένδυση σε βιοδείκτες εξοικονομεί 12 ευρώ σε φαρμακευτική δαπάνη.

Το κόστος αποζημίωσης των βιοδεικτών είναι κάτω από το 1% της φαρμακευτικής δαπάνης, αλλά προσφέρει τεράστια εξοικονόμηση στο σύστημα υγείας. Δηλαδή, οι βιοδείκτες αφενός εμπλουτίζουν τις επιλογές των θεραπόντων ιατρών, προσφέροντας στους ασθενείς τη δυνατότητα για στοχευμένες θεραπείες και ιατρική ακριβείας αφετέρου εξοικονομούν μεγάλο ποσά σε επίπεδο φαρμακευτικής δαπάνης.

Ο ΣΦΕΕ σημειώνει ακόμη ότι αποτελεί ακόμη θετική εξέλιξη και το γεγονός ότι στο νομοσχέδιο του Υπουργείου Υγείας «ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ», που ψηφίστηκε πρόσφατα, συμπεριλήφθηκαν 3 άρθρα για την υπαγωγή εξετάσεων βιοδεικτών στη διαδικασία αξιολόγησης».